2.0 - 3.0 và 4.0
Nguyễn Mạnh Trường
Trong bối cảnh nông nghiệp bị tổn thương nặng nề bởi biến đổi khí hậu, theo các nhà khoa học, đầu tư cho ứng dụng công nghệ cao trong sản xuất tại vùng đồng bằng sông Cửu Long nước ta phải có bước đột phá mạnh mẽ hơn.
Tìm giải pháp thích ứng biến đổi khí hậu cho đồng bằng sông Cửu Long là một thách thức bởi sẽ không có một giải pháp hoàn hảo mà chỉ có thể có các giải pháp tốt hơn các giải pháp khác.
Thực tế, nông dân đồng bằng sông Cửu Long đã và đang ứng dụng nhiều công nghệ mới, tiên tiến vào sản xuất nông nghiệp.Tại tỉnh Hậu Giang, đã xây dựng các vùng sản xuất lúa tập trung với hệ thống cơ sở hạ tầng đồng bộ, sản xuất lúa theo tiêu chuẩn VietGAP, đồng thời đẩy mạnh ứng dụng các tiến bộ khoa học kỹ thuật vào phục vụ quá trình canh tác lúa.
Đến nay, địa phương này đã triển khai xây dựng nhiều mô hình cánh đồng mẫu lớn, mỗi mô hình có diện tích từ 300 ha đến 500 ha, áp dụng các tiến bộ kỹ thuật trong sản xuất như: “3 giảm 3 tăng”, “1 phải 5 giảm”, ứng dụng nấm xanh trong quản lý rầy nâu, công nghệ sinh thái trong quản lý dịch hại tổng hợp. Ngành nông nghiệp Hậu Giang cũng đã thành lập tổ phun thuốc dịch vụ bằng máy bay theo nhu cầu của nông dân. Giải pháp này vừa tiết kiệm thời gian, công sức, chi phí, vừa bảo vệ sức khỏe người sản xuất và mang lại hiệu quả cao.
Cùng thuộc vùng kinh tế trọng điểm đồng bằng sông Cửu Long, Long An đóng góp vào sản lượng chung khu vực hằng năm 2,75 triệu tấn lúa. Đến nay, Chương trình Phát triển nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao gắn với tái cơ cấu ngành nông nghiệp bước đầu đạt kết quả khả quan, như xác định được vùng đề án để tập trung triển khai, đầu tư.
Đã có những mô hình sản xuất, chăn nuôi ứng dụng công nghệ cao, như ứng dụng đèn led trong quá trình tăng trưởng của thực vật, ứng dụng công nghệ sinh học sinh sản tạo bò thịt nhân bản Long An, nghiên cứu và xây dựng hệ thống theo dõi tưới tiêu thông minh trên cây thanh long sử dụng mạng cảm biến không dây... Nhiều hộ dân sau khi tham quan, học tập mô hình, đã tự đầu tư xây dựng nhà lưới, hệ thống tưới nước tiết kiệm…
Long An cũng đã hợp tác với các tỉnh như Đồng Tháp, Tiền Giang, An Giang... tiến hành liên kết tiểu vùng, liên kết vùng, cùng tăng cường công tác xúc tiến đầu tư, xúc tiến thương mại, xác nhận sản phẩm chuỗi cung ứng thực phẩm an toàn. Từ đó, nhiều hợp đồng cung ứng sản phẩm sạch cho các nhà phân phối trong và ngoài tỉnh được thực hiện, góp phần tiêu thụ sản phẩm cho nông dân.Tuy nhiên, có một thực tế là, nhiều mô hình sản xuất ứng dụng công nghệ cao đã mang lại hiệu quả rõ rệt lại gặp khó trong việc nhân rộng.
Mô hình trồng dưa lưới trong nhà màng mang lại nguồn thu nhập ổn định cho nhiều hộ nông dân trên địa bàn tỉnh An Giang. Ảnh: TTXVN
Mô hình trồng dưa lưới trong nhà màng mang lại nguồn thu nhập ổn định cho nhiều hộ nông dân trên địa bàn tỉnh An Giang. Ảnh: TTXVN
Nhiều chuyên gia nhận định: Chuyển đổi số là xu hướng tất yếu trong quá trình hiện đại hóa ngành nông nghiệp. Công nghệ sẽ giúp nâng cao năng suất và giá trị, nhờ vào hệ thống canh tác theo quy mô và quản lý hiệu quả. Chủ trương của Chính phủ đã định hình cho hiện đại hóa ngành nông nghiệp, tuy nhiên quá trình thực hiện đến nay còn khá khập khiễng.
Một số doanh nghiệp mạnh dạn đầu tư theo dõi chất lượng nước, giống, dịch bệnh, điều chỉnh thích ứng với nhu cầu, truy xuất nguồn gốc... nhưng vẫn chỉ tập trung ở doanh nghiệp có quy mô lớn. Đối với hộ nông dân thì bức tranh số hóa chưa rõ ràng, hay nói cách khác là chưa thể tiếp cận, bởi rào cản nguồn lực và trình độ.
Biến đổi khí hậu, dịch bệnh Covid-19 tác động đến đời sống của tất cả người dân tỉnh Cà Mau, nhất là sinh kế cộng đồng dân nghèo khu vực nông thôn, khu vực trũng thấp, ven biển.
Để phát huy lợi thế và chủ động ứng phó với các tác động của biến đổi khí hậu, đồng bằng sông Cửu Long cần thúc đẩy triển khai mạnh mẽ hơn nữa, đi đầu trong việc ứng dụng các giải pháp công nghệ cao vào sản xuất nông nghiệp. PGS Nguyễn Lý Bình - Trường đại học Cần Thơ đề xuất: Về mặt tổng thể, cần hình thành các tiểu vùng sinh thái làm định hướng phát triển nông nghiệp: vùng đồng bằng ngập lũ, vùng sinh thái nước ngọt, vùng sinh thái nước mặn…
Xây dựng cơ cấu sản xuất nông nghiệp theo ba trọng tâm: thủy sản - cây ăn quả - lúa gắn với các tiểu vùng kinh tế. Đồng thời, cần triển khai các mô hình chuyển đổi từ trồng lúa sang canh tác cây ăn quả, nuôi bò sữa hoặc lúa - cá kết hợp…; đào tạo, tập huấn nông dân thành “công nhân nông nghiệp”, làm chủ được công nghệ trong canh tác.
Mô hình lúa - tôm mang lại hiệu quả kinh tế cao cho người dân đồng bằng sông Cửu Long. Ảnh: Văn Đời
Mô hình lúa - tôm mang lại hiệu quả kinh tế cao cho người dân đồng bằng sông Cửu Long. Ảnh: Văn Đời
Các chuyên gia cũng khuyến nghị: Cần xây dựng cơ cấu kinh tế nông nghiệp hợp lý, bảo đảm gắn kết chuỗi sản phẩm hàng hóa, tham gia sâu vào chuỗi giá trị toàn cầu, chú trọng công nghiệp chế biến và công nghiệp hỗ trợ cho nền kinh tế nông nghiệp. Ngoài ra, cần nghiên cứu sâu về sinh học, khả năng thích nghi và phương pháp thuần hóa các loài thủy sản nước ngọt để nuôi trong vùng nước lợ, nước mặn…
Cần một chương trình số hóa đồng bộ, và điều kiện cần là nông nghiệp sản xuất theo quy mô, tức phải sản xuất lớn mới thực hiện số hóa vì khi ấy mới hiệu quả. Muốn thế, doanh nghiệp phải đi đầu, mô hình hợp tác xã phải đạt quy mô nhất định về diện tích và nguồn lực…
Ngư dân xã Đất Mũi, huyện Ngọc Hiển (Cà Mau) thu hoạch hàu nuôi lồng ven sông. Ảnh: Hữu Tùng
Ngư dân xã Đất Mũi, huyện Ngọc Hiển (Cà Mau) thu hoạch hàu nuôi lồng ven sông. Ảnh: Hữu Tùng
Còn có quan điểm cho rằng, Việt Nam có thể tiến hành song song nông nghiệp công nghệ cao và nông nghiệp đại trà 2.0 và 3.0 sao cho phát huy hiệu quả tích cực nhất. Suy cho cùng, thị trường sẽ là yếu tố quyết định đầu ra cho nông sản và đáp ứng mục tiêu làm giàu cho nông dân.
Giải quyết bài toán sinh kế cho người dân đồng bằng,bên cạnh các giải pháp thích ứng biến đổi khí hậu, chính quyền các cấp cần chú trọng tạo việc làm mới, đặc biệt là phát triển công nghiệp chế biến nông thủy sản tại chỗ góp phần nâng cao giá trị ngành hàng và tạo việc làm tại địa phương.
Việc nâng cao giá trị thủy sản, nông sản, trái cây của người dân đồng bằng sông Cửu Long cần được thực hiện thông qua việc số hóa quá trình sản xuất, chế biến và kinh doanh, trong đó người nông dân có thể làm chủ công nghệ để có thể áp dụng các quy trình sản xuất sạch, minh bạch về các thông số môi trường, chất lượng và giá cả sản phẩm. Cùng đó, cần tạo cơ hội để người nông dân trở thành những nhà khởi nghiệp trong lĩnh vực nông nghiệp, thủy sản để làm giàu trên chính quê hương của họ.
Tổ chức sản xuất: VŨ MAI HOÀNG
Nội dung: NGÔ PHƯƠNG THẢO, HOÀNG NGHĨA NAM, VÕ HOÀNG, SƠN NINH, QUỐC DŨNG, HỮU TÙNG, NGUYỄN HÀ, MINH KHÁNH
Trình bày: PHAN ANH, DUY LONG
Ảnh, Video: ĐĂNG KHOA, TRUNG HIẾU, TRƯƠNG HOÀNG THÊM, TTXVN…
Built with Shorthand