Tiên phong, gương mẫu đi đầu, ngay từ khi còn đang giữ cương vị Ủy viên Bộ Chính trị, Bí thư Đảng ủy Công an Trung ương, Bộ trưởng Bộ Công an, Đại tướng Tô Lâm (nay là đồng chí Tổng Bí thư Tô Lâm) đã cùng Đảng ủy Công an Trung ương, tập thể lãnh đạo Bộ Công an đặc biệt quyết liệt trong việc thực hiện các nghị quyết, kết luận của Đảng về tiếp tục đổi mới, sắp xếp, tổ chức lại bộ máy hoạt động hiệu lực, hiệu quả. Cùng với Bộ Công an, một số bộ, ngành, địa phương khác cũng rất tích cực thực hiện nhiệm vụ này và đã đạt được nhiều kết quả đáng ghi nhận…

Những bộ, ngành đi đầu trong việc tổ chức, sắp xếp lại hiệu quả bộ máy

Mô hình tổng thể của tổ chức bộ máy hệ thống chính trị ở Việt Nam gồm 3 khối: Đảng, Nhà nước, Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và các tổ chức chính trị - xã hội. Theo Quyết định 72-QĐ/TW ban hành ngày 18/7/2022 của Ban Chấp hành Trung ương về biên chế các cơ quan Đảng, Mặt trận Tổ quốc, tổ chức chính trị- xã hội ở trung ương và các tỉnh ủy, thành ủy, đảng ủy khối trực thuộc trung ương giai đoạn 2022-2026, tổng biên chế cán bộ, công chức, viên chức là 1.979.433 biên chế, trong đó:

Các cơ quan, đơn vị sự nghiệp của Đảng, Mặt trận Tổ quốc, các tổ chức chính trị - xã hội ở Trung ương và các đảng ủy khối trực thuộc Trung ương là 6.285 biên chế (gồm 3.335 cán bộ, công chức và 2.950 viên chức).

Các cơ quan, đơn vị sự nghiệp của Đảng, Mặt trận Tổ quốc, các tổ chức chính trị - xã hội ở địa phương (cấp tỉnh và cấp huyện) là 64.266 biên chế (gồm 55.949 cán bộ, công chức; 6.959 viên chức và 1.358 biên chế công đoàn tạm giao).

Trong mọi giai đoạn cách mạng, Đảng và Nhà nước luôn đặc biệt coi trọng nhiệm vụ tăng cường hiệu năng, hiệu lực, hiệu quả hoạt động của hệ thống chính trị. Đặc biệt, trong giai đoạn cách mạng mới hiện nay khi đất nước ta đang đứng trước cơ hội rất lớn bước vào kỷ nguyên phát triển mới, kỷ nguyên vươn mình của dân tộc, hơn bao giờ hết, nhiệm vụ xây dựng hệ thống chính trị thật sự tinh gọn, hoạt động hiệu lực, hiệu quả, đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ ngày càng cần được cấp bách thực hiện.

Qua nhiều kỳ đại hội, nhất là trong các đại hội gần đây, trong Văn kiện Đại hội Đảng lần thứ IX, XII, XIII đều nhấn mạnh các nhiệm vụ cụ thể về tinh gọn tổ chức bộ máy.

Cùng với đó, Đảng ta cũng ban hành nhiều nghị quyết liên quan đến vấn đề này, như: Nghị quyết số 18-NQ/TW, ngày 25/10/2017 của Ban Chấp hành Trung ương khóa XII về đổi mới, sắp xếp tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị; Các Nghị quyết của Hội nghị lần thứ 6, thứ 7 Ban Chấp hành Trung ương khóa XII về một số vấn đề tiếp tục đổi mới, sắp xếp tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị tinh gọn, hoạt động hiệu lực, hiệu quả…

Thực hiện đường lối, chủ trương của Đảng, Đảng ủy Công an Trung ương, lãnh đạo Bộ Công an, đứng đầu là Đại tướng Tô Lâm khi còn đang giữ cương vị Ủy viên Bộ Chính trị, Bí thư Đảng ủy Công an Trung ương, Bộ trưởng Công an (nay là đồng chí Tổng Bí thư Tô Lâm) đã báo cáo Bộ Chính trị về chủ trương, định hướng xây dựng Đề án “Một số vấn đề tiếp tục đổi mới, sắp xếp tổ chức bộ máy Bộ Công an tinh gọn, hoạt động hiệu lực, hiệu quả” (Đề án số 106).

Sau khi Đề án số 106 được thông qua, Đảng ủy Công an Trung ương đã tiếp tục tham mưu với Bộ Chính trị ban hành Nghị quyết số 22-NQ/TW ngày 15/3/2018 về “Tiếp tục đổi mới, sắp xếp tổ chức bộ máy Bộ Công an tinh gọn, hoạt động hiệu lực, hiệu quả”. 

Đây là cơ sở đặc biệt quan trọng cho việc xây dựng, tổ chức bộ máy của lực lượng Công an tập trung, thống nhất, chuyên sâu, tinh gọn đầu mối, hoạt động hiệu lực, hiệu quả, tăng cường lực lượng cho cơ sở theo hướng “Bộ tinh, tỉnh mạnh, huyện toàn diện, xã bám cơ sở”, là căn cứ để Chính phủ ban hành Nghị định số 01/2018/NĐ-CP quy định chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn và cơ cấu tổ chức của Bộ Công an.

Triển khai thực hiện Nghị quyết số 22-NQ/TW và Nghị định số 01/2018/NĐ-CP, Đảng ủy Công an Trung ương, Bộ Công an đã tiến hành sắp xếp, tinh gọn tổ chức bộ máy trong toàn lực lượng theo mô hình hoạt động mới.

Kết quả, tại Bộ Công an, đã giải thể 6 tổng cục, giảm 55 đơn vị cấp cục và 287 đơn vị cấp phòng; sắp xếp, thu gọn các đơn vị sự nghiệp công lập. 

Tại công an địa phương, sáp nhập 20 Sở Cảnh sát phòng cháy, chữa cháy và cứu nạn, cứu hộ với công an tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương và tổ chức thành một đầu mối đơn vị cấp phòng thuộc công an cấp tỉnh; sáp nhập một số đơn vị có cùng chức năng, nhiệm vụ... qua đó đã giảm 532 đơn vị cấp phòng, giảm trên 1.000 đầu mối cấp đội…

Sinh thời, khi dự hội nghị sơ kết việc thực hiện Nghị quyết số 22-NQ/TW của Bộ Chính trị về tiếp tục đổi mới, sắp xếp tổ chức bộ máy Bộ Công an tinh gọn, hoạt động hiệu lực, hiệu quả do Thường vụ Đảng ủy Công an Trung ương tổ chức (ngày 4/12/2019), cố Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng đã khẳng định, lực lượng Công an nhân dân thực hiện mô hình tổ chức mới đã mang lại hiệu quả rõ rệt các mặt công tác, nhất là trong công tác lãnh đạo, chỉ đạo; đã nắm bắt vấn đề sâu hơn, kỹ hơn, toàn diện hơn, chỉ đạo kịp thời hơn…

Cùng với Bộ Công an, nhiều bộ, ngành cũng đã rất quyết tâm trong thực hiện nhiệm vụ đổi mới, sắp xếp tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị tinh gọn, hoạt động hiệu lực, hiệu quả.

Việc tổ chức, sắp xếp lại đơn vị hành chính cấp huyện, cấp xã đạt nhiều kết quả tích cực

Theo đó, sau sắp xếp, sẽ giảm 6/18 ĐVHC cấp huyện và giảm 233/487 ĐVHC cấp xã. Theo đó, tỉnh Lâm Đồng là địa phương có số ĐVHC cấp huyện giảm nhiều nhất (2 huyện); Hải Phòng có số ĐVHC cấp xã giảm nhiều nhất (50 xã), tiếp theo là tỉnh Nghệ An giảm 48 xã, tỉnh Hải Dương giảm 28 xã...

Trên cơ sở đề xuất của Chính phủ, tính đến nay, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã xem xét, thông qua 37 Nghị quyết về sắp xếp các ĐVHC cấp huyện, cấp xã của 37 tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương giai đoạn 2023 – 2025.

Qua đó, đã thực hiện sắp xếp đối với 25 ĐVHC cấp huyện, 756 ĐVHC cấp xã trong giai đoạn 2023 - 2025; giảm được 7 ĐVHC cấp huyện, 373 ĐVHC cấp xã.

Tiếp đó, gần đây nhất, sáng 14/11/2024, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã biểu quyết thông qua 12 Nghị quyết về việc sắp xếp ĐVHC cấp huyện, cấp xã giai đoạn 2023 - 2025 của các tỉnh, thành phố.

Theo đề nghị của Chính phủ, trong giai đoạn 2023 - 2025, việc sắp xếp ĐVHC cấp huyện, cấp xã tại 12 tỉnh, thành phố được thể hiện trong 15 Đề án cụ thể.

Sau sắp xếp, 12 tỉnh, thành phố nêu trên dự kiến giảm được 1/6 ĐVHC cấp huyện (chiếm 16,66 % tổng số ĐVHC cấp huyện tham gia sắp xếp) và 161/361 ĐVHC cấp xã (chiếm 44,60% tổng số ĐVHC cấp xã tham gia sắp xếp), trong đó giảm nhiều nhất là thành phố Hà Nội (53/109 đơn vị), tiếp đến là Thành phố Hồ Chí Minh (39/80 đơn vị), tỉnh Phú Thọ (18/31 đơn vị)…

Như vậy, dưới đường lối lãnh đạo, chỉ đạo đúng đắn của Đảng, cả hệ thống chính trị đổi mới, sắp xếp, tổ chức lại bộ máy của hệ thống chính trị và bước đầu đạt được nhiều kết quả tích cực, rất đáng ghi nhận.

Như vậy, dưới đường lối lãnh đạo, chỉ đạo đúng đắn của Đảng, cả hệ thống chính trị đổi mới, sắp xếp, tổ chức lại bộ máy của hệ thống chính trị và bước đầu đạt được nhiều kết quả tích cực, rất đáng ghi nhận. Tuy nhiên, nhìn một cách tổng thể, công tác này vẫn còn nhiều tồn tại, hạn chế.

Trong bài viết “Tinh – Gọn – Mạnh – Hiệu năng – Hiệu lực – Hiệu quả” mới đây, đồng chí Tổng Bí thư Tô Lâm đã nhấn mạnh, qua 7 năm thực hiện Nghị quyết số 18 ngày 25/10/2017 của Ban Chấp hành Trung ương khóa XII về đổi mới, sắp xếp tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị, chúng ta đã đạt được một số kết quả quan trọng, bước đầu tạo chuyển biến tích cực trong đổi mới, sắp xếp tổ chức bộ máy, nâng cao hiệu quả hoạt động của các cơ quan, đơn vị, tổ chức trong hệ thống chính trị.

Tuy nhiên, Tổng Bí thư Tô Lâm cũng thẳng thắn chỉ ra rằng, nhận thức và hành động của một số cấp ủy, tổ chức đảng, tập thể lãnh đạo, người đứng đầu ở một số cơ quan, tổ chức, đơn vị, địa phương chưa đầy đủ, chưa sâu sắc, quyết tâm chưa cao, hành động chưa quyết liệt, việc sắp xếp tổ chức bộ máy chưa đồng bộ, tổng thể… Chính vì vậy, cho đến nay, tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị vẫn còn cồng kềnh, nhiều tầng nấc, nhiều đầu mối; hiệu lực, hiệu quả hoạt động chưa đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ…