Thứ trưởng Y tế Đỗ Xuân Tuyên:

Xem xét nhiều yếu tố trước khi coi bệnh Covid-19 là bệnh lưu hành

Phóng viên: Với những kết quả nỗ lực đạt được của Việt Nam trong bao phủ vaccine và kiểm soát dịch chặt chẽ, chúng ta đã nên coi Covid-19 là một bệnh lưu hành hay chưa, thưa Thứ trưởng?

Thứ trưởng Y tế Đỗ Xuân Tuyên: Bệnh lưu hành, tiếng Anh là “endemic diseases”, hay một số chuyên gia còn gọi là “bệnh đặc hữu” là sự xuất hiện một cách ổn định của bệnh dịch hoặc tác nhân gây bệnh trong một khu vực địa lý hoặc nhóm quần thể dân số nhất định; hoặc còn hướng đến một tỷ lệ mắc bệnh thường gặp của một bệnh dịch trong một khu vực hoặc quần thể dân số nhất định.

Theo đó, bệnh được xác định là bệnh lưu hành khi có một số tiêu chí cụ thể sau: Có sự tồn tại thường xuyên tác nhân gây bệnh; Tồn tại quần thể cảm nhiễm và ổ chứa tác nhân gây bệnh; Bệnh dịch xảy ra ở một nhóm đối tượng cụ thể hoặc quần thể dân số trong địa bàn nhất định; Tỷ lệ mắc bệnh có tính ổn định và có thể dự báo được.

Việt Nam hiện đang trong giai đoạn chuyển tiếp giữa giai đoạn đại dịch và quản lý bền vững. Tại nước ta, tuy tỷ lệ bệnh nặng, tử vong đã giảm nhiều so với giai đoạn trước nhưng số tử vong ghi nhận hàng ngày vẫn ở mức cao trên dưới 100 trường hợp mỗi ngày. Tỷ lệ mắc bệnh không đồng đều giữa các tỉnh, thành phố.
Bên cạnh đó, với đặc tính virus SARS-CoV-2 liên tục xuất hiện các biến thể. Do đó, tôi cho rằng cần phải rà soát hoàn thiện hơn hệ thống giám sát, chăm sóc và điều trị để có thể đáp ứng với các tình huống của dịch để xem xét bệnh Covid-19 là bệnh lưu hành (endemic).

Bộ Y tế tiếp tục chỉ đạo các địa phương chủ động kiểm soát hiệu quả dịch bệnh và thực hiện nghiêm các biện pháp phòng, chống dịch phù hợp với tình hình thực tiễn. Tăng cường năng lực phòng, chống dịch cho các cấp, đặc biệt là tuyến cơ sở. Sẵn sàng kịch bản cho mọi tình huống kể cả khi dịch bùng phát mạnh, trên diện rộng, vượt quá năng lực của hệ thống y tế và tình huống có biến chủng mới.

Bộ Y tế tiếp tục nghiên cứu, trao đổi với các chuyên gia, tổ chức trong nước và quốc tế để theo dõi sát diễn biến thực tiễn tình hình dịch để đưa ra các giải pháp phòng, chống dịch phù hợp.

Phóng viên: Công tác phòng, chống dịch của Việt Nam hiện nay đã đạt được một số kết quả nhất định. Ông đánh giá thế nào về thành tựu này?

Thứ trưởng Y tế Đỗ Xuân Tuyên: Hiện nay, công tác phòng, chống dịch của Việt Nam đã đạt được những thành quả nhất định, qua việc kế thừa các nguyên tắc, biện pháp được áp dụng trong các đợt dịch trước; đúc kết các kinh nghiệm từ thực tiễn chống dịch 2 năm qua, bài học của quốc tế và đúc kết, hình thành công thức trong phòng, chống dịch: 5K+vaccine, thuốc đặc hiệu+biện pháp điều trị+công nghệ+ý thức của người dân+các biện pháp khác với các trụ cột: xét nghiệm, cách ly, điều trị và chuyển hướng chiến lược “thích ứng an toàn, linh hoạt, kiểm soát hiệu quả dịch Covid-19”.

Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ đã tập trung chỉ đạo thực hiện “đa mục tiêu” nhất là phát triển kinh tế, bảo đảm an sinh xã hội vừa sẵn sàng phòng, chống dịch; chỉ đạo thúc đẩy toàn diện các hoạt động kinh tế xã hội trong trạng thái bình thường mới; thực hiện đồng bộ chương trình phòng chống dịch bệnh gắn với chương trình phục hồi phát triển kinh tế xã hội.

Đến nay, dịch bệnh đã cơ bản kiểm soát trên phạm vi cả nước, các hoạt động sản xuất kinh doanh dần được phục hồi, dần thích ứng linh hoạt với dịch bệnh; hầu hết các ngành, lĩnh vực đang trên đà tăng trưởng; hoạt động sản xuất, kinh doanh, đời sống người dân, người lao động ổn định và phát triển trở lại, nhân dân tin tưởng, đồng lòng với các chủ trương, chính sách của Đảng, Nhà nước trong phòng, chống dịch.

Omicron vẫn là biến thể khó lường

Phóng viên: Số ca nhiễm tăng nhanh kể từ sau Tết nguyên đán liệu có phải Việt Nam đã có sự lưu hành lớn của biến thể siêu lây nhiễm Omicron? Xin ông phân tích về nguy cơ và cơ hội của Việt Nam khi biến thể này chiếm ưu thế tại Việt Nam?

Thứ trưởng Y tế Đỗ Xuân Tuyên: Hiện nay, tình hình dịch Covid-19 đã được kiểm soát trên phạm vi toàn quốc, các địa phương đều đã chuyển sang trạng thái “Thích ứng an toàn, linh hoạt, kiểm soát hiệu quả dịch Covid-19” theo Nghị quyết số 128/NQ-CP của Chính phủ. Trong thời gian gần đây ghi nhận số mắc mới có gia tăng nhanh tại hầu hết các tỉnh, thành phố, nhưng tỷ lệ chết/mắc trên phạm vi toàn quốc giảm mạnh do tỷ lệ bao phủ vaccine cao trên phạm vi toàn quốc, nhất là đối tượng nguy cơ cao đã được quản lý, chăm sóc đầy đủ, kịp thời.

Tuy vậy, biến thể Omicron có xu hướng gia tăng lây nhiễm nhanh và dần chiếm ưu thế trong thời gian gần đây, thay thế dần biến thể Delta ở nhiều tỉnh, thành phố.

Nhiều bài học quý được đúc kết từ thực tiễn phòng chống dịch; năng lực ứng phó của hệ thống y tế ngày một nâng lên; chiến lược vaccine đã phát huy hiệu quả là điều kiện để thực hiện thích ứng an toàn, linh hoạt, kiểm soát hiệu quả dịch Covid-19 theo Nghị quyết 128/NQ-CP của Chính phủ.

Trong thời gian tới, với nhu cầu đi lại, mở cửa trở lại hoạt động giáo dục đào tạo trực tiếp, mở cửa du lịch, nhất là thời gian tới Việt Nam nới lỏng cách ly y tế, xóa bỏ các hạn chế đối với hoạt động vận chuyển hành khách trên tất cả các phương tiện, lượng khách quốc tế đi, đến Việt Nam sẽ gia tăng mạnh sẽ không tránh khỏi gia tăng nguy cơ lây nhiễm, tiếp tục làm gia tăng áp lực lên hệ thống y tế, đặc biệt tại tuyến cơ sở.

Phóng viên: Theo ông, Việt Nam cần làm gì để ứng phó với tình hình dịch khi biến thể Omicron chiếm ưu thế?

Thứ trưởng Y tế Đỗ Xuân Tuyên: Các nhiệm vụ trong giai đoạn mới được xây dựng trên cơ sở yêu cầu của chiến lược thích ứng an toàn, linh hoạt, kiểm soát hiệu quả dịch Covid-19, tập trung chỉ đạo thực hiện "đa mục tiêu" nhất là phát triển kinh tế, bảo đảm an sinh xã hội vừa sẵn sàng phòng, chống dịch. Trong đó, tiếp tục thực hiện các nguyên tắc trong phòng, chống dịch đã được kế thừa, đúc kết: 5K + vaccine, thuốc điều trị + công nghệ + ý thức của nhân dân. Các nhiệm vụ, giải pháp chủ yếu bao gồm:

Một, triển khai, hoàn thiện nghiêm túc Chương trình phòng, chống dịch Covid-19 năm 2022-2023, trong đó tập trung chủ yếu các nội dung: bảo đảm đạt tỷ lệ bao phủ vaccine phòng Covid-19 và chủ động cung ứng vaccine; Kiểm soát sự lây lan của dịch Covid-19; Nâng cao năng lực hệ thống y tế, đặc biệt là y tế dự phòng và y tế cơ sở; tăng cường đầu tư trang thiết bị cơ sở y tế, có các chế độ chính sách đãi ngộ phù hợp với những người làm nhiệm vụ y tế dự phòng, y tế cơ sở; tăng cường chất lượng cấp cứu và hồi sức tích cực ở cơ sở khám bệnh, chữa bệnh các tuyến.

Bảo vệ các nhóm dễ bị tổn thương bởi dịch Covid-19; Bảo đảm thông tin, truyền thông chủ động trong định hướng dư luận, tạo sự đồng thuận, niềm tin xã hội; tăng cường ứng dụng công nghệ thông tin phục vụ công tác phòng, chống dịch thống nhất toàn quốc; Chủ động chuẩn bị các biện pháp về kinh tế - xã hội, hành chính theo cấp độ nguy cơ dịch để bảo đảm vừa phòng, chống dịch vừa phục hồi, phát triển kinh tế-xã hội và ổn định đời sống sinh hoạt của nhân dân.

Hai là, tiếp tục huy động cả hệ thống chính trị, huy động toàn Đảng, toàn dân, toàn quân tham gia công tác phòng, chống dịch và phát triển kinh tế, xã hội. Tăng cường lãnh đạo, chỉ đạo của cấp ủy, chính quyền các cấp; tăng cường vai trò, trách nhiệm của người đứng đầu. Chú trọng nâng cao năng lực, chỉ đạo điều hành, nhất là hệ thống chính trị cơ sở. Các bộ, ngành, địa phương tiếp tục thực hiện nghiêm, hiệu quả Nghị quyết số 128/NQ-CP. Thực hiện hiệu quả nguyên tắc: 5K+vaccine, thuốc điều trị+công nghệ+ý thức người dân.

Ba, tiếp tục hoàn thiện các công nghệ phục vụ phòng, chống dịch dựa trên nền tảng cơ sở dữ liệu về dân cư; Tăng cường hơn nữa ý thức của người dân để tự bảo vệ mình và gia đình, cộng đồng, đất nước, tiếp tục lấy người dân là trung tâm, chủ thể, mục tiêu và động lực trong phòng, chống dịch.

Bốn, triển khai lộ trình thích ứng an toàn, linh hoạt, kiểm soát hiệu quả dịch Covid-19; hướng dẫn các biện pháp thích ứng an toàn, triển khai đánh giá cấp độ dịch và triển khai các biện pháp đáp ứng phù hợp với diễn biến tình hình dịch Covid-19.

Rà soát các quy định, hướng dẫn về cách ly trường hợp tiếp xúc gần (F1), người nhập cảnh; tổ chức cách ly, điều trị người mắc Covid-19 (F0) tại nhà; tham gia công tác, đi làm với các trường hợp F0, F1 đang trong thời gian cách ly; các biện pháp xét nghiệm Covid-19; cơ chế cung ứng thuốc kháng virus điều trị Covid-19; sử dụng thuốc điều trị Covid-19 tại nhà theo hướng đơn giản, thuận tiện bảo đảm khoa học và hiệu quả nhất; xây dựng phương án ứng phó không để quá tải hệ thống y tế, tập trung quản lý người có nguy cơ cao và người lao động.

Triển khai tiêm vaccine thần tốc để hoàn thành việc tiêm mũi 3 cho người từ 18 tuổi (trừ các đối tượng chống chỉ định và chưa tới thời gian tiêm) trong quý I/2022; hoàn thành việc tiêm mũi thứ 2 cho người từ 12-17 tuổi trong tháng 3/2022; chuẩn bị tiêm cho trẻ từ 5-11 tuổi; nghiên cứu việc tiêm mũi thứ 4 và các cháu dưới 5 tuổi…

Năm, nâng cao năng lực hệ thống y tế, nhất là y tế dự phòng, y tế cơ sở; lập kế hoạch đầu tư cho nghiên cứu y sinh học, phát triển công nghiệp dược, vaccine, sinh phẩm, thuốc điều trị, trang thiết bị y tế. Tăng cường nguồn nhân lực; có các chính sách thỏa đáng đối với cán bộ y tế và lực lượng tuyến đầu trong phòng chống dịch.

Sáu, tiếp tục triển khai việc mua, nhập khẩu, sử dụng vaccine, thuốc điều trị trong năm 2022, nhất là vaccine dành cho trẻ em từ 5 tuổi trở lên. Đẩy nhanh tiến độ nghiên cứu, chuyển giao, sản xuất vaccine, thuốc điều trị trong nước. Triển khai hộ chiếu vaccine, đẩy nhanh mở cửa phù hợp với xu hướng chung của thế giới. Khẩn trương cấp phép các loại thuốc phòng chữa bệnh bảo đảm an toàn, phù hợp tình hình, quy định và thông lệ quốc tế.

Bảy, xây dựng quy định về phòng, chống dịch đối với xuất nhập cảnh phù hợp điều kiện mới; chỉ đạo và hướng dẫn mở cửa trường học bảo đảm thống nhất, đồng bộ, xuyên suốt trên toàn quốc; chỉ đạo, hướng dẫn về phòng, chống dịch khi mở cửa du lịch từ ngày 15/3/2022.

Tám, tiếp tục thực hiện hiệu quả công tác an sinh xã hội, đẩy nhanh việc thực hiện các gói hỗ trợ an sinh xã hội cho các đối tượng người lao động, người sử dụng lao động bị ảnh hưởng bởi dịch Covid-19; Bảo đảm an ninh, trật tự an toàn xã hội; tăng cường kiểm tra, kịp thời chấn chỉnh, xử lý nghiêm các trường hợp vi phạm trong phòng, chống dịch và phòng chống tham nhũng, tiêu cực.

Chín, tăng cường công tác thông tin truyền thông, huy động người dân, cộng đồng tham gia công tác phòng chống dịch. Chủ động truyền thông tăng cường thông tin, tuyên truyền bảo đảm kịp thời, chính xác về tình hình và các giải pháp của các cấp có thẩm quyền, theo tinh thần lấy tích cực đẩy lùi tiêu cực, tăng cường thông tin hướng dẫn để người dân yên tâm, ngăn chặn hiệu quả các luận điệu xuyên tạc, sai trái….

Mười, xây dựng cơ chế, chính sách thúc đẩy hợp tác công tư, tiếp tục đẩy mạnh hoạt động ngoại giao, hợp tác quốc tế trong phòng chống dịch.

Tổ chức thực hiện: HỒNG MINH
Nội dung: THIÊN LAM
Trình bày: THIÊN LAM
Ảnh: BỘ Y TẾ, THÀNH ĐẠT
Ngày xuất bản: 10/3/2022