Đã 70 năm trôi qua kể từ Ngày Giải phóng Thủ đô (10/10/1954), vượt qua nhiều khó khăn, thách thức, Hà Nội đã gặt hái nhiều thành tựu lớn lao, xứng đáng là “Thủ đô anh hùng”, là “Thành phố vì Hòa bình”. Trong những năm qua, Hà Nội tiếp tục là điểm sáng trên bản đồ hội nhập quốc tế, là điểm hẹn quan trọng của các hoạt động giao lưu, đối ngoại và hợp tác quốc tế, điểm đến an toàn, tin cậy, điểm định cư lâu dài của nhiều người nước ngoài đến từ khắp nơi trên thế giới, qua đó góp phần lan tỏa hình ảnh về Việt Nam đổi mới, phát triển và hội nhập. Phóng viên Báo Nhân Dân đã có dịp trò chuyện cùng ba người bạn Mỹ Latin, những người đã sống, làm việc và công tác tại Hà Nội, lắng nghe họ chia sẻ những cảm nhận và đánh giá tích cực về mảnh đất nghìn năm văn hiến này.
Hà Nội- nơi lưu lại những cảm xúc khó quên
Cuộc trò chuyện về Hà Nội của chúng tôi bắt đầu với bà Patricia Abarzua, Chủ tịch Viện Văn hóa Hữu nghị Chile-Việt Nam, một người bạn Chile vô cùng ngưỡng mộ Chủ tịch Hồ Chí Minh và yêu quý Việt Nam. Bà xúc động kể lại về ký ức thời thanh niên, từ những năm 60 của thế kỷ trước, khi bà tham gia các cuộc biểu tình ở thủ đô Santiago để phản đối chiến tranh và bày tỏ tình đoàn kết quốc tế với nhân dân Việt Nam. Tính đến nay, bà đã có cơ duyên tới Việt Nam năm lần, trong đó có bốn lần bà được ghé thăm Hà Nội. Giờ đây, vẫn còn vẹn nguyên trong tâm trí bà hình ảnh của Hà Nội ngày càng đàng hoàng, to đẹp hơn qua mỗi lần ghé thăm.
“Trước khi đến Việt Nam, tôi được Đại sứ Việt Nam tại Chile năm đó là ông Nguyễn Văn Đào chia sẻ rằng đến Việt Nam thì sẽ thấy khác nhiều lắm… Và đúng như vậy, cho tới tận bây giờ tôi vẫn không thể tìm được từ nào có thể diễn tả những ấn tượng của tôi khi tới Hà Nội lần đầu tiên vào năm 1997. Tôi cảm nhận được bầu không khí làm việc hăng say, những nỗ lực không ngừng, cả niềm vui, nụ cười và sự bình yên luôn hiện hữu trên gương mặt của mỗi người dân”, bà kể lại. Đặc biệt, bà vô cùng xúc động khi nhớ lại chuyến thăm Lăng Chủ tịch Hồ Chí Minh năm ấy. Cuộc đời, sự nghiệp cách mạng và tư tưởng của Chủ tịch Hồ Chí Minh gieo nguồn cảm hứng bất tận và là niềm khích lệ to lớn cho cuộc đấu tranh giải phóng, giành độc lập của các dân tộc ở Mỹ Latin, bà khẳng định.
Lần tiếp theo vào năm 2005, bà Patricia tới Hà Nội để đón nhận Huân chương Hữu nghị, phần thưởng cao quý của Nhà nước Việt Nam do Phó Chủ tịch nước Trương Mỹ Hoa trao tặng vì những đóng góp không ngừng nghỉ vào việc vun đắp tình hữu nghị giữa Việt Nam và Chile. Lần này, bà dành nhiều thời gian để thăm các di tích lịch sử và địa điểm nổi tiếng ở Hà Nội như Nhà tù Hỏa Lò, Văn Miếu – Quốc Tử Giám, Bảo tàng Lịch sử Quốc gia hay trung tâm Hà Nội. “Tất cả những lần ghé thăm đã giúp tôi hiểu rõ hơn về văn hóa của người Việt Nam và lịch sử Hà Nội”, bà bày tỏ.
Đã 70 năm trôi qua kể từ ngày Giải phóng Thủ đô. Tôi mới thấy thấm thía câu nói bất hủ của Chủ tịch Hồ Chí Minh: “Không có gì quý hơn độc lập, tự do"
Mười năm sau, bà Patricia được mời tới Thành phố Hồ Chí Minh tham dự các sự kiện kỷ niệm 40 năm Ngày Giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước (30/4/1975 - 30/4/2015). Thời điểm đó, Viện Văn hoá Hữu nghị Chile-Việt Nam gửi tặng Việt Nam 40 tác phẩm nghệ thuật lấy cảm hứng từ lịch sử đấu tranh giành độc lập của Việt Nam để chuẩn bị cho một cuộc triển lãm tranh “Việt Nam ngày hôm qua và hôm nay” tại Hà Nội. Nhân dịp đó, bà đã thu xếp tới Hà Nội và dành thời gian tham quan Bảo tàng Lịch sử Quân sự Việt Nam. Bà hồi tưởng lại: “Tôi như thể một lần nữa được sống lại cùng lịch sử Việt Nam. Tôi bắt gặp lại những hình ảnh về cuộc chiến tranh phi nghĩa tại Việt Nam qua những mô hình và hiện vật trưng bày ở bảo tàng. Đó chính là những hình ảnh đau thương mà tôi đã từng biết qua báo, đài ở Chile trước kia. Tôi vô cùng xúc động và qua đó hiểu hơn về những gì mà đất nước các bạn đã trải qua”.
Được chứng kiến tận mắt một Hà Nội bình yên và mỗi ngày một phát triển, bà Patricia vô cùng phấn khởi. Bà nhận định Hà Nội đang khoác lên mình “chiếc áo mới”, người dân được sống trong ấm no, hạnh phúc, bù đắp lại những năm tháng chiến đấu trường kì, gian khổ. Dù ở xa, bà vẫn dõi theo Việt Nam và chia sẻ cùng bạn bè Hà Nội: “Đã 70 năm trôi qua kể từ ngày Giải phóng Thủ đô. Tôi mới thấy thấm thía câu nói bất hủ của Chủ tịch Hồ Chí Minh: “Không có gì quý hơn độc lập, tự do”.
Đến từ Cuba, đất nước mang nghĩa tình sâu đậm với Việt Nam, ông Moisés Pérez- trưởng cơ quan thường trú của hãng thông tấn Prensa Latina (Cuba) tại Việt Nam cũng vô cùng ngỡ ngàng trước những đổi thay của Hà Nội khi tới đây để bắt đầu nhiệm kì công tác của mình vào tháng 5 năm 2022. Moisés kể rằng ông đã từng đọc và nghe rất nhiều về Việt Nam trước đó, và đặc biệt tự hào về tình hữu nghị đặc biệt, thủy chung, trong sáng, hiếm có trong quan hệ quốc tế giữa hai nước. Ông chia sẻ:
“Khi hạ cánh xuống sân bay Nội Bài và bắt đầu chiêm ngưỡng Hà Nội của hôm nay, tôi không khỏi ngỡ ngàng và tự hỏi: Vì sao “điều kỳ diệu” này có thể xảy ra? Tuy nhiên, bạn có thể tìm thấy đáp án cho câu hỏi này ngay khi bắt đầu đến với đất nước này. Hà Nội luôn là biểu tượng cho tinh thần chiến đấu anh dũng của nhân dân Việt Nam và cũng là biểu tượng cho khối đại đoàn kết dân tộc. Dù Hà Nội bị tàn phá nặng nề bởi chiến tranh, nhưng nhân dân Thủ đô đã không ngừng nỗ lực xây dựng lại thành phố với mong muốn có được nền hoà bình lâu dài”.
Nhà báo Moisés cũng nhắc lại sự kiện Hà Nội vinh dự được UNESCO trao tặng danh hiệu cao quý “Thành phố vì Hòa bình” ngày 16/7/1999. Ông nhận định: “Thực tế, sau chặng đường 25 năm kể từ khi được vinh danh, Hà Nội đã có nhiều thay đổi tích cực, trở thành một điểm đến an toàn, bình yên, mến khách và thân thiện. Tôi nhớ GS,TS. Nhà giáo nhân dân Nguyễn Quang Ngọc cách đây nhiều năm đã viết rằng: Hà Nội đã chứng tỏ là hình mẫu phát triển hướng tới một thế giới hòa bình và là biểu tượng của khát vọng hợp tác. Quả thực, những dân tộc từng trải qua chiến tranh luôn coi trọng giá trị của hòa bình và chắc chắn rằng Hà Nội đã, đang và sẽ mãi là “Thành phố vì Hòa bình”.
Hà Nội luôn là biểu tượng cho tinh thần chiến đấu anh dũng của nhân dân Việt Nam và cũng là biểu tượng cho khối đại đoàn kết dân tộc
Đặc biệt, với nhà báo Moisés, Hà Nội còn là nơi lưu lại một kỉ niệm khó quên trong cuộc đời. Vào đúng thời điểm bận rộn tuyên truyền về các hoạt động Kỷ niệm 50 năm chuyến thăm của Lãnh tụ Cuba Fidel Castro tới vùng Giải phóng miền Nam Việt Nam (9/1973 - 9/2023), ông đã gặp vấn đề sức khoẻ bất thường. Qua kiểm tra, các bác sĩ phát hiện ông bị tắc nghẽn động mạch và phải tiến hành phẫu thuật gấp. Ca phẫu thuật đã thành công và ông không giấu nổi niềm xúc động khi kể lại kỉ niệm này: “Tôi nhận được sự chăm sóc tận tình của không chỉ các bác sĩ mà tất cả các nhân viên của bệnh viện. Dù còn rất trẻ, nhưng tất cả đều rất chuyên nghiệp, thân thiện và có trình độ. Vậy là, ngày 24/7/2023, sau gần tám tiếng đồng hồ trong phòng mổ, thật hạnh phúc, tôi đã được sinh ra một lần nữa ở Hà Nội”.
Martín Rama cùng cuốn sách Vì tình yêu Hà Nội. (Ảnh do nhân vật cung cấp)
Martín Rama cùng cuốn sách Vì tình yêu Hà Nội. (Ảnh do nhân vật cung cấp)
Người Hà Nội có bản sắc riêng của mình, đó là nét thanh lịch, kín đáo, thấy rõ hơn so với những nơi khác. Với lịch sử một nghìn năm, người dân Hà Nội được nhận xét là chỉn chu, ít phô trương, giàu tri thức và cần cù chịu khó. Họ có một đời sống văn hóa rất phong phú, rất nhạy cảm với vẻ đẹp và cá tính riêng của thành phố.
Trong ba người bạn Mỹ Latin dành thời gian trò chuyện với chúng tôi về Hà Nội nhân dịp kỷ niệm 70 năm Giải phóng Thủ đô, nhà kinh tế học người Uruguay Martín Rama là người có thời gian gắn bó với Hà Nội nhiều nhất. Ông từng đảm nhận vị trí chuyên gia kinh tế trưởng của World Bank (Ngân hàng Thế giới) tại Việt Nam từ năm 2002 đến 2010. Ông sống cùng gia đình ở Hà Nội và đó là quãng thời gian vô cùng hạnh phúc với ông. Thành phố này trong mắt Martín giống như một bức tranh sống động với nhiều gam màu, từ trầm mặc, cổ kính, tới tươi sáng, hiện đại, khiến ông đã “phải lòng” ngay từ lần gầu “gặp gỡ”.
Martín bộc bạch: “Tôi bị thu hút bởi những khu di tích lịch sử, văn hóa của Hà Nội, tập trung chủ yếu ở các quận Hoàn Kiếm, Ba Đình và Hai Bà Trưng. Tại đó, tôi tìm thấy những nét độc đáo riêng biệt của Thủ đô, với kiến trúc phong phú, cảnh quan tuyệt đẹp, cùng đời sống tấp nập, nhộn nhịp trên phố. Dáng hình Hà Nội trong tôi là mảnh đất kinh kỳ 36 phố phường rực rỡ sắc màu, là những con đường rợp bóng cây đầy thơ mộng hay những khu tập thể thời bao cấp. Với tôi, con ngõ Tôn Thất Thiệp, nơi tôi sinh sống, là tổng hòa hoàn hảo những điều khiến Hà Nội trở thành một thành phố độc đáo, có biệt thự kiểu Pháp, khu nhà tập thể, chợ cóc và những sạp bán hoa tươi mỗi buổi sáng”.
Sống lâu năm ở Hà Nội, Martín thừa nhận rằng đôi khi không phải mọi thứ đều dễ dàng, như giao thông đông đúc hay có những ngày thời tiết nóng nực kèm theo độ ẩm rất cao. “Nhưng khi mùa thu đến với chút gió dịu nhẹ và sắc nắng vàng, người ta có thể xí xóa tất cả để tiếp tục yêu Hà Nội!”, ông mỉm cười. Hơn nữa, cuộc sống hàng ngày ở Hà Nội rất thu hút ông, đặc biệt là ẩm thực: “Đồ ăn Việt Nam thì tuyệt vời, kể cả ở những hàng quán vỉa hè với những bộ bàn ghế nhựa nhỏ xinh...”.
Ở Hà Nội, Martín tìm thấy sự bình yên và tình cảm chân thành giữa lòng một thành phố đang phát triển nhanh chóng. Tiếp xúc nhiều với người dân Hà Nội, ông hiểu nơi đây như chính quê hương của mình. “Người Hà Nội có bản sắc riêng của mình, đó là nét thanh lịch, kín đáo, thấy rõ hơn so với những nơi khác. Với lịch sử một nghìn năm, người dân Hà Nội được nhận xét là chỉn chu, ít phô trương, giàu tri thức và cần cù chịu khó. Họ có một đời sống văn hóa rất phong phú, rất nhạy cảm với vẻ đẹp và cá tính riêng của thành phố”. Đặc biệt, ông cảm nhận được người Hà Nội có nhiều điểm tương đồng với tính cách của người Mỹ Latin, rất nồng hậu, sống tình cảm và rất coi trọng mối quan hệ giữa con người với nhau.
Tình yêu dành cho Hà Nội còn là nguồn cảm hứng để Martín say mê viết và khơi dậy trong ông những ý tưởng độc đáo để góp phần làm đẹp Thủ đô. Ông tâm huyết nói về thành phố này trong từng dòng chữ, trang sách, điển hình như “Hà Nội, một chốn rong chơi” (2014) và “Vì tình yêu Hà Nội” (2023), với những chia sẻ để đóng góp cho việc bảo tồn di sản kết hợp với phát triển kinh tế của Hà Nội. Các tác phẩm đã được bạn đọc đón nhận và đánh giá cao, qua đó thêm trân quý tình cảm của người bạn Uruguay dành cho Hà Nội.
Biệt thự cổ số 43 phố Trần Hưng Đạo mà Martín Rama tham gia cải tạo. (Ảnh do nhân vật cung cấp)
Biệt thự cổ số 43 phố Trần Hưng Đạo mà Martín Rama tham gia cải tạo. (Ảnh do nhân vật cung cấp)
Một phòng trong căn biệt thự 43 Trần Hưng Đạo. (Ảnh do nhân vật cung cấp)
Một phòng trong căn biệt thự 43 Trần Hưng Đạo. (Ảnh do nhân vật cung cấp)
Bên trong căn hộ C1 Tôn Thất Thiệp mà Martín Rama tham gia cải tạo từ năm 2016 đến 2019. (Ảnh do nhân vật cung cấp)
Bên trong căn hộ C1 Tôn Thất Thiệp mà Martín Rama tham gia cải tạo từ năm 2016 đến 2019. (Ảnh do nhân vật cung cấp)
Bên trong căn hộ C1 Tôn Thất Thiệp mà Martín Rama tham gia cải tạo từ năm 2016 đến 2019. (Ảnh do nhân vật cung cấp)
Bên trong căn hộ C1 Tôn Thất Thiệp mà Martín Rama tham gia cải tạo từ năm 2016 đến 2019. (Ảnh do nhân vật cung cấp)
Ấn tượng về một Thủ đô phát triển và hội nhập mạnh mẽ
70 năm sau Ngày Giải phóng và gần 40 năm tiến hành công cuộc Đổi mới, Hà Nội ngày nay mang một diện mạo, tầm vóc mới và đạt được nhiều thành tựu nổi bật trong phát triển kinh tế xã hội. Là người chứng kiến những bước đột phá của Hà Nội từ những năm 90, nhà kinh tế học Martín khẳng định: “Kinh tế Hà Nội đã ghi nhận những bước phát triển ngoạn mục. Rất ít quốc gia có được những bước chuyển đổi kinh tế nhanh chóng như Việt Nam và Hà Nội chính là trung tâm của quá trình đổi mới đó”.
Nói về diện mạo của Hà Nội trước và sau Đổi mới, nhà báo Moisés thành thật: “Rất khó để có thể so sánh điều này khi chỉ biết về một trong hai giai đoạn đó, nhưng chắc chắn Hà Nội năm 2024 không có gì giống với Hà Nội khi vừa giải phóng vào 70 năm trước, và thậm chí khác hoàn toàn so với năm 1975 khi đất nước hoàn toàn thống nhất”. Ông cũng bất ngờ khi thấy dù Hà Nội đang ngày càng hiện đại hơn nhưng vẫn không bỏ quên những giá trị xưa cũ nằm trong hơn một nghìn di tích vẫn còn đang được bảo tồn hết sức cẩn thận.