PV: Thưa đồng chí Thứ trưởng, năm 2022, ngành Tài chính đã hoàn thành xuất sắc, toàn diện các nhiệm vụ được giao và tạo thuận lợi cho doanh nghiệp vượt qua khó khăn để phục hồi sản xuất kinh doanh sau đại dịch Covid-19. Theo đồng chí, giải pháp cơ bản nào đã giúp thu ngân sách nhà nước đạt kết quả tích cực và cán đích sớm 2 tháng?

Thứ trưởng Cao Anh Tuấn: Tổng thu ngân sách nhà nước năm 2022 ước đạt 1.803,6 nghìn tỷ đồng, bằng 127,8% dự toán, tăng 15% so với năm 2021(ngân sách trung ương đạt 125,8% dự toán; ngân sách địa phương đạt 129,9% dự toán). Trong số đó, tổng thu ngân sách nhà nước do cơ quan Thuế quản lý đạt 1.515.410 tỷ đồng, đạt 129% so với dự toán pháp lệnh, bằng 112,6% so cùng kỳ năm 2021. Số thu nội địa đạt 1.437.379 tỷ đồng, bằng 125,3% so với dự toán pháp lệnh, bằng 110,5% so cùng kỳ năm 2021. Thu thuế, phí nội địa ước đạt 1.115.916 tỷ đồng, bằng 122% so với dự toán pháp lệnh, bằng 110,3% so cùng kỳ năm 2021.

Với kết quả này, so với dự toán, có 18/19 khoản thu, sắc thuế hoàn thành. Trong đó, một số khoản thu lớn như: Khu vực doanh nghiệp nhà nước đạt 114,4%; doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài đạt 117,8%; Khu vực công thương nghiệp và dịch vụ ngoài quốc doanh đạt 121,8%; Thuế thu nhập cá nhân đạt 138,7%; Thu lệ phí trước bạ đạt 143,9%; Thu phí - lệ phí đạt 114,1%; Thuế sử dụng đất phi nông nghiệp đạt 174%; Thu tiền cho thuế đất, thuê mặt nước đạt 165,2%; Thu tiền sử dụng đất đạt 154%; Thu từ hoạt động xổ số đạt 118,3% ... Có 1/19 khoản thu không hoàn thành là Thuế bảo vệ môi trường đạt 72,5%.

Nếu so cùng kỳ, có 15/19 khoản thu, sắc thuế có mức tăng trưởng là: Khu vực doanh nghiệp nhà nước tăng 7,5%; Doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài tăng 11,6%; Khu vực công thương nghiệp và dịch vụ ngoài quốc doanh tăng 6,2%; Thuế thu nhập cá nhân tăng 28,3%; Lệ phí trước bạ ước tăng 24,9%; Phí – lệ phí tăng 17,8%; Thuế sử dụng đất phi nông nghiệp tăng 58,4%; Thu tiền cho thuê đất, thuê mặt nước tăng 1,7%; Thu tiền sử dụng đất tăng 12,1%; Thu tiền cho thuê và bán nhà ở thuộc sở hữu nhà nước tăng 17,2%; Thu từ hoạt động xổ số tăng 24,5%; Thu tiền cấp quyền khai thác tài nguyên khoáng sản tăng 5,3%; Thu khác ngân sách tăng 34,2% ...

Còn 4/19 khoản giảm thu so cùng kỳ là: Thuế bảo vệ môi trường đạt 73,8%; Thuế sử dụng đất nông nghiệp đạt 88,2%; Thu từ quỹ đất công ích và thu hoa lợi công sản đạt 99,2%; Thu cổ tức lợi nhuận được chia đạt 92,8%.

Số thu ngân sách Trung ương năm 2022 đạt 637.910 tỷ đồng, bằng 124,5% dự toán, bằng 112,4% so cùng kỳ. Thu ngân sách địa phương ước đạt 877.500 tỷ đồng, bằng 132,4% dự toán, bằng 112,8% so cùng kỳ.

Có thể thấy nỗ lực của cơ quan thuế các cấp đã đem lại những kết quả rất đáng tự hào.

Để có được kết quả này, Bộ Tài chính đã triển khai đồng bộ, có hiệu quả các giải pháp, tập trung vào các giải pháp đồng bộ, phù hợp với tình hình thực tế. Trong đó, cần phải khẳng định rằng đó là kết quả của sự nỗ lực của cả hệ thống chính trị trong việc triển khai đồng bộ, quyết liệt, có hiệu quả các giải pháp kiểm soát dịch bệnh, các chính sách tài khóa, tiền tệ hỗ trợ Chương trình phục hồi và phát triển kinh tế-xã hội, kiểm soát lạm phát tháo gỡ khó khăn cho doanh nghiệp và người dân.

Nền kinh tế phục hồi tích cực, GDP 9 tháng tăng 8,83%, mức cao nhất trong 11 năm trở lại đây; ước cả năm tăng 8%.

Các hoạt động sản xuất-kinh doanh dần lấy lại đà tăng trưởng và trở lại trạng thái bình thường mới khi số doanh nghiệp đăng ký thành lập mới và quay trở lại hoạt động đã tăng mạnh. Một số ngành có đóng góp lớn cho ngân sách nhà nước duy trì mức tăng trưởng khá như: ngành công nghiệp chế biến, chế tạo; ngành sản xuất và phân phối điện ngành khai khoáng,...

Chỉ trên nền tảng đó, công tác thu ngân sách nhà nước mới có điều kiện cần và đủ để về đích thành công.

PV. Đóng vai trò cơ bản, trụ cột trong công tác thu ngân sách nhà nước, hoạt động thu ngân sách nhà nước nội địa đã đạt kết quả vượt bậc. Đồng chí đánh giá như thế nào về nỗ lực của ngành Thuế Nhà nước trong năm qua?

Thứ trưởng Cao Anh Tuấn: Trong những kết quả chung đó, phải kể đến nỗ lực rất lớn của cơ quan Thuế, Hải quan đã tăng cường các biện pháp quản lý thu, đẩy mạnh thanh tra, kiểm tra, xử lý nghiêm các trường hợp trốn thuế, gian lận thương mại, chống thất thu.

Năm 2022, cơ quan Thuế, Hải quan đều tăng cường quản lý thuế, xây dựng cơ sở dữ liệu lớn từ hóa đơn điện tử để truy dấu gian lận, rà soát những nguồn thu có tiềm năng nhưng còn thất thu để đưa vào quản lý, quyết liệt quản lý, chống thất thu, khai thác tăng thu từ hoạt động thương mại điện tử, từ hoạt động chuyển nhượng bất động sản.

Đến nay đã có 42 nhà cung cấp nước ngoài kê khai nộp thuế, với tổng số thuế đã nộp là 3,44 nghìn tỷ đồng; ước thu cả năm 2022 từ hoạt động chuyển nhượng bất động sản đạt hơn 41 nghìn tỷ đồng, tăng khoảng 97% so năm 2021 (hơn 20 nghìn tỷ đồng). Qua đó, đã góp phần không nhỏ trong việc tăng thu ngân sách trong năm.

Rõ ràng, việc tăng cường cải cách thủ tục hành chính và hiện đại hóa, ứng dụng công nghệ thông tin, mở rộng triển khai hóa đơn điện tử trên toàn quốc, xây dựng cơ sở dữ liệu lớn từ hóa đơn điện tử đã giúp rất lớn vào việc rà soát những nguồn thu có tiềm năng để đưa vào quản lý thu.

Chúng ta đều biết trong năm 2020, tổng quy mô các giải pháp hỗ trợ khoảng 129 nghìn tỷ đồng (trong đó số tiền thuế và tiền thuê đất được gia hạn khoảng 97,5 nghìn tỷ đồng; số tiền thuế, phí, lệ phí và tiền thuê đất được miễn, giảm hơn 31,5 nghìn tỷ đồng).

Trong năm 2021, trước diễn biến rất phức tạp của dịch Covid-19, các giải pháp hỗ trợ đã được tiếp tục triển khai ở mức cao hơn cả về nội dung và giá trị hỗ trợ với tổng quy mô khoảng 145 nghìn tỷ đồng (trong đó: số tiền thuế, phí, lệ phí và tiền thuê đất được miễn, giảm khoảng 25 nghìn tỷ đồng; số tiền thuế và tiền thuê đất được gia hạn khoảng 120 nghìn tỷ đồng).

Năm 2022, các giải pháp về thuế, phí, lệ phí, tiền thuê đất sẽ hỗ trợ doanh nghiệp, người dân với giá trị tiền thuế, tiền thuê đất, phí, lệ phí dự kiến khoảng 233,5 nghìn tỷ đồng (bao gồm cả số giảm thuế bảo vệ môi trường đối với các mặt hàng xăng, dầu, mỡ nhờn). Cụ thể, số tiền được gia hạn khoảng 135 nghìn tỷ đồng; số tiền được miễn, giảm khoảng 98 nghìn tỷ đồng. Đến 15/12/2022, đã thực hiện miễn, giảm, gia hạn gần 200 nghìn tỷ đồng.

Thực tế đã cho thấy, mặc dù chịu tác động giảm thu do thực hiện các chính sách miễn, giảm, gia hạn thuế, song cũng phải khẳng định rằng, việc thực hiện các chính sách này đã có tác động tích cực thúc đẩy duy trì và mở rộng sản xuất-kinh doanh, đồng thời tăng nhu cầu tiêu dùng hàng hóa, dịch vụ, qua đó tăng thêm nguồn thu cho ngân sách.

Giải pháp căn cơ này đã cùng với việc hiện đại hóa ngành chức năng về thu ngân sách nhà nước được đánh giá là những giải pháp quan trọng, có vai trò quyết định kết quả công tác thu ngân sách nhà nước.

PV. Năm 2023, hoạt động thu ngân sách nhà nước dự báo sẽ như thế nào, thưa đồng chí Thứ trưởng?

Thứ trưởng Cao Anh Tuấn: Mặc dù thu ngân sách đến nay đã vượt dự toán, song đến nay một số ngành, lĩnh vực đã xuất hiện những khó khăn, thách thức do chi phí đầu vào, chi phí vận chuyển tăng cao liên tục khi giá xăng, dầu tăng cao, đầu ra tiêu thụ chậm, hàng tồn kho lớn như ngành sản xuất vật liệu xây dựng, làm cho sản xuất trì trệ...

Kim ngạch xuất khẩu những tháng đầu năm đạt được kết quả tích cực, tuy nhiên áp lực từ sức ép lạm phát trên thế giới tăng cao, xung đột địa chính trị leo thang, khủng hoảng năng lượng ngày càng trầm trọng kéo theo khủng hoảng các thị trường hàng hóa khác... sẽ là những áp lực cho việc triển khai thực hiện nhiệm vụ thu ngân sách nhà nước trong tháng cuối năm 2022 và đầu năm 2023.

Trong điều kiện đó, Bộ Tài chính đã chỉ đạo cơ quan Thuế, Hải quan tiếp tục triển khai quyết liệt công tác thu, đôn đốc thu đầy đủ, kịp thời các khoản thu phát sinh, các khoản thu theo kết luận, kiến nghị của cơ quan Thanh tra, Kiểm toán Nhà nước; tăng cường thu nợ đọng thuế, chống thất thu ngân sách, phấn đấu hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ.

Đáng chú ý, trước những biến động khó lường của nền kinh tế, năm 2022 là năm Quốc hội, Chính phủ ban hành nhiều quyết định giảm thuế với quy mô lớn nhất từ trước đến na. Đặc biệt, với hàng loạt chính sách thuế, phí và lệ phí phát sinh đột xuất, ngoài chương trình công tác, cơ quan chức năng về thu ngân sách nhà nước phải luôn chủ động lường trước được tình hình thực tế.

Từ Quý 3/2022 trở lại đây nền kinh tế đã bộc lộ một số khó khăn khi tình hình thế giới có nhiều biến động khó lường. Xung đột địa chính trị Nga-Ukraine diễn biến phức tạp. Khủng hoảng năng lượng ngày càng trầm trọng kéo theo khủng hoảng các thị trường hàng hóa khác. Các nước lớn áp dụng chính sách tiền tệ thắt chặt, tăng lãi suất, tiềm ẩn nguy cơ rủi ro trên thị trường tài chính, tiền tệ.

Ở trong nước, áp lực lạm phát gia tăng; thị trường vốn, bất động sản, chứng khoán, tiền tệ, giải ngân vốn đầu tư công còn nhiều điểm nghẽn,... chưa thể khắc phục ngay để khôi phục nguồn thu ngân sách nhà nước. Sức ép về lãi suất, tỷ giá, lạm phát đẩy chi phí đầu vào tăng cao, đầu ra tiêu thụ chậm lại do thiếu đơn hàng mới. Thị trường xuất khẩu giảm sút khi cầu tiêu dùng tại nhiều quốc gia suy giảm...

Những vấn đề trên sẽ là những áp lực lớn cho việc triển khai thực hiện nhiệm vụ thu ngân sách nhà nước trong năm 2023.

Để giảm thiểu tác động từ bên ngoài, kiềm chế lạm phát, Chính phủ đang nghiên cứu trình Quốc hội một số giải pháp tháo gỡ khó khăn cho doanh nghiệp, kiềm chế lạm phát, ổn định kinh tế vĩ mô, tạo môi trường tốt cho doanh nghiệp phát triển, trước mắt, có thể sẽ làm giảm thu nội địa năm 2023 so dự toán đã tính toán, tạo áp lực trong triển khai thực hiện nhiệm vụ thu ngân sách đối với ngành thuế trong năm 2023.

Trước những khó khăn trên, ngành Tài chính đã xác định thu ngân sách sẽ phải đối diện với những áp lực lớn và đã sẵn sàng các kịch bản ứng phó trong triển khai thực hiện nhiệm vụ thu cho cả năm 2023 và giai đoạn 2023-2025 để hoàn thành mục tiêu thu ngân sách theo Nghị quyết của Quốc hội.

Để đạt được kết quả này thì trong năm 2023, Bộ Tài chính sẽ tiếp tục triển khai quyết liệt một số nhóm giải pháp, trong đó, ngành nghiên cứu, rà soát và sửa đổi, bổ sung các Luật về thuế theo Chiến lược Cải cách hệ thống thuế đến năm 2030; đồng thời, tiếp tục thực hiện một số giải pháp để hỗ trợ cho doanh nghiệp, người dân có thêm nguồn lực ứng phó với những khó khăn, thách thức trong thời gian tới.

Bên cạnh đó, thực hiện các giải pháp về quản lý thu ngân sách nhà nước và cải cách thủ tục hành chính trong quản lý thu ngân sách nhà nước, bảo đảm thực hiện hiệu quả các mục tiêu đề ra.

PV. Trân trọng cảm ơn đồng chí Thứ trưởng.

Ngày xuất bản: 23/1/2023
Chỉ đạo: NGỌC THANH-VIỆT ANH
Thực hiện: SÔNG TRÀ
Trình bày: KHÁNH GIANG-MINH ĐỨC
Ảnh: Báo Nhân Dân; Bộ Tài chính, Tổng cục Thuế