Sáng 21/8, tại trụ sở Bộ Y tế, Thủ tướng Phạm Minh Chính chủ trì và có bài phát biểu tại Hội nghị trực tuyến "Nâng cao công tác chăm sóc sức khỏe nhân dân; chủ động thích ứng linh hoạt, góp phần phục hồi nhanh, phát triển bền vững". Báo Nhân Dân trân trọng giới thiệu toàn văn bài phát biểu của Thủ tướng.

Thưa các đồng chí lãnh đạo các ban, bộ, ngành trung ương và địa phương!

Thưa các đồng chí cán bộ, công chức, viên chức, nhân viên y tế!

Thời gian qua, đội ngũ cán bộ, y bác sĩ, nhân viên y tế đã trải qua rất nhiều khó khăn, nhiều cung bậc cảm xúc, tâm tư, tâm trạng rất khác nhau. Tất cả những cảm xúc đó chúng ta được thấy trong các báo cáo, tham luận và phát biểu đầy tâm huyết, trách nhiệm, sát thực tế, phù hợp hoàn cảnh hiện nay của các đồng chí tại Hội nghị hôm nay. Lãnh đạo Đảng, Nhà nước và nhân dân luôn thấu hiểu, chia sẻ và tin tưởng vào nỗ lực, quyết tâm vượt khó, trách nhiệm và có những giải pháp để tháo gỡ những khó khăn, vướng mắc của ngành y.

1Vinh dự, tự hào bởi ngành y với nhiệm vụ bảo vệ và chăm sóc sức khỏe nhân dân, đây là nhiệm vụ vô cùng khó khăn, vất vả nhưng rất vẻ vang. Như Chủ tịch Hồ Chí Minh kính yêu đã nhắn nhủ tại bức thư gửi Hội nghị cán bộ y tế năm 1955: "Người bệnh phó thác tính mệnh của họ nơi các cô, các chú. Chính phủ phó thác cho các cô, các chú việc chữa bệnh tật và giữ sức khỏe cho đồng bào. Đó là một nhiệm vụ rất vẻ vang…".

Ngành nghề nào cũng cần có đạo đức nghề nghiệp, nhưng đạo đức nghề nghiệp càng đặc biệt quan trọng với ngành y.

Chúng ta tự hào rằng, trong các giai đoạn lịch sử của đất nước, ngành y luôn cố gắng, nỗ lực khắc phục mọi khó khăn, vượt qua mọi thách thức để hoàn thành tốt sứ mệnh cao cả của mình.

Chúng ta tự hào trong các cuộc đấu tranh vì độc lập dân tộc, thống nhất đất nước, các thế hệ thầy thuốc cách mạng luôn tận tụy với nghề, vượt qua biết bao gian khổ, nhọc nhằn của những năm tháng đầy cam go, có mặt trên khắp các chiến trường để chăm sóc, cứu chữa thương binh, bệnh binh, đồng bào, đồng chí của mình; hàng nghìn cán bộ y tế đã anh dũng hy sinh.

Khi đất nước hòa bình, thống nhất, đội ngũ thầy thuốc lại có mặt trên mọi nẻo đường của Tổ quốc, âm thầm, lặng lẽ, tận tụy cống hiến sức lực, tuổi thanh xuân, hy sinh cả hạnh phúc riêng, thậm chí cả mạng sống của mình để bảo vệ, chăm sóc, nâng cao sức khỏe nhân dân và hạnh phúc cho mọi gia đình. Qua biết bao khó khăn, thử thách, ngành y tế đã không ngừng lớn mạnh, trưởng thành và đạt nhiều thành tựu, trong đó có những thành tựu y học mang tầm vóc quốc tế với nhiều tấm gương thầy thuốc tiêu biểu về y đức và tài năng, như: Giáo sư Hồ Đắc Di, Tôn Thất Tùng, Phạm Ngọc Thạch, Đặng Văn Ngữ, bác sĩ Đặng Thùy Trâm…

Hơn 2 năm qua, chúng ta phải bước vào cuộc chiến chống dịch Covid-19 - cuộc chiến không tiếng súng nhưng đầy cam go, vô vàn thách thức, chưa từng có tiền lệ. Một lần nữa, hàng trăm nghìn y, bác sĩ, cán bộ, nhân viên y tế không quản gian lao, ngày đêm bám trụ trên tuyến đầu, chiến đấu với dịch bệnh; những "chiến sĩ áo trắng" tạm gác việc nhà, việc mình, sẵn sàng đối diện với hiểm nguy, quyết tâm ngăn chặn, đẩy lùi dịch bệnh.

Chúng ta không bao giờ quên được những ngày tháng cam go, vất vả, những hy sinh, mất mát trong cuộc chiến phòng, chống dịch Covid-19. Đảng, Nhà nước và nhân dân không bao giờ quên những vất vả, hy sinh và sự cống hiến thầm lặng, hết mình, không mệt mỏi của đội ngũ cán bộ, nhân viên y tế trong phòng chống dịch, được cả xã hội trân trọng.

2Hơn 2 năm qua, chính những hy sinh, vất vả, nhọc nhằn của ngành y tế đã góp phần quan trọng để chúng ta kiểm soát hiệu quả dịch Covid-19, tạo điều kiện thuận lợi cho kinh tế-xã hội phục hồi và khởi sắc trên hầu hết các lĩnh vực. Kinh tế vĩ mô ổn định, lạm phát được kiểm soát, các cân đối lớn được bảo đảm, tăng trưởng đang ở mức cao. Sản xuất nông nghiệp, công nghiệp tiếp tục phục hồi và phát triển. An sinh xã hội được quan tâm; đời sống vật chất và tinh thần của nhân dân được cải thiện. Trật tự an toàn xã hội được bảo đảm; quốc phòng, an ninh được giữ vững; đối ngoại và hội nhập quốc tế được đẩy mạnh.

Trong những thành tựu chung đó có sự đóng góp không nhỏ của ngành y tế. Sự cống hiến đó được minh chứng bằng những kết quả cụ thể, như:

(1) Triển khai đồng bộ các biện pháp để kiểm soát dịch Covid-19 trên toàn quốc, nhất là thực hiện thành công chiến lược vaccine (xây dựng Quỹ vaccine, tiến hành ngoại giao vaccine, phát động chiến dịch tiêm chủng vaccine lớn nhất từ trước tới nay miễn phí cho toàn dân).

(2) Công tác hoàn thiện thể chế được chú trọng, đẩy mạnh, tham mưu Chính phủ ban hành và trình Quốc hội ban hành nhiều văn bản quy phạm pháp luật quan trọng trong lĩnh vực y tế, các nghị quyết phục vụ công tác phòng, chống dịch.

(3) Chất lượng khám, chữa bệnh tiếp tục được duy trì. Đẩy mạnh triển khai nền tảng hỗ trợ tư vấn khám, chữa bệnh trực tuyến, từ xa, kết nối gần 30 bệnh viện tuyến trên với 1.500 cơ sở khám chữa bệnh trên toàn quốc, kể cả vùng sâu, vùng xa, hải đảo. Mạng lưới khám bệnh, chữa bệnh y học cổ truyền tiếp tục được củng cố và phát triển.

(4) Ứng dụng công nghệ thông tin được đẩy mạnh; triển khai dịch vụ công trực tuyến, kết nối, chia sẻ dữ liệu. Hoàn thành đồng bộ dữ liệu hơn 92 triệu mũi tiêm phòng Covid-19 với cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư; bước đầu thí điểm triển khai một số ứng dụng của thẻ căn cước công dân phục vụ người dân khám chữa bệnh.

(5) Đạt và vượt nhiều chỉ tiêu, nhiệm vụ đề ra cho năm 2022: tỷ lệ trẻ em dưới 5 tuổi bị suy dinh dưỡng là 19% (chỉ tiêu là 20,4%); tỷ lệ dân số được quản lý sức khỏe đạt 70%; tỷ lệ trạm y tế xã, phường, thị trấn có bác sĩ làm việc là 94%; số bác sĩ trên 1 vạn dân đạt 10 bác sĩ (chỉ tiêu là 9,4/1 vạn); số giường bệnh trên 1 vạn dân đạt khoảng 30,5 giường bệnh (chỉ tiêu là 29,5/1 vạn). Vừa qua, có khoảng 10.000 cán bộ y tế trong khu vực công lập nghỉ việc trong tổng số khoảng 500.000 người, nhưng chúng ta đã tuyển dụng thêm được khoảng 5.000 người.

Bảo đảm khám, chữa bệnh thường quy; tập trung theo dõi, quản lý sức khỏe người dân, tăng cường khám chữa bệnh từ xa, chuyển giao kỹ thuật cho tuyến dưới. Có nhiều giải pháp theo dõi, ứng phó kịp thời các dịch bệnh theo mùa (sốt xuất huyết, chân tay miệng), các dịch bệnh mới phát sinh (đậu mùa khỉ, viêm gan cấp tính ở trẻ em...). Tình hình ngộ độc thực phẩm có xu hướng giảm so cùng kỳ năm 2021. Thực hiện đồng bộ các giải pháp giảm tử vong bà mẹ, trẻ sơ sinh, nhất là vùng sâu, vùng xa, đồng bào dân tộc thiểu số, vùng biên giới, hải đảo.

Cùng với đó, người dân, dư luận xã hội thông cảm, chia sẻ với ngành y tế, đội ngũ cán bộ y tế. Quan hệ giữa bệnh nhân, người nhà bệnh nhân với cán bộ y tế và cơ sở y tế theo hướng tích cực hơn, giảm các vụ việc nổi lên gây bức xúc dư luận. Những điều này thêm khẳng định bản chất tốt đẹp của Nhà nước ta là luôn quan tâm, chăm lo, bảo vệ sức khỏe nhân dân trong bất kỳ hoàn cảnh nào.

Thay mặt lãnh đạo Đảng, Nhà nước, xin nhiệt liệt chúc mừng những thành tựu mà ngành y tế đã đạt được trong những năm qua!

3Tuy nhiên, thẳng thắn nhìn nhận, ngành y tế vẫn còn những hạn chế, khuyết điểm, bất cập:

- Hệ thống thể chế, chính sách trong lĩnh vực y tế còn bất cập, nhiều quy định chưa rõ ràng, rườm rà về thủ tục hành chính, chưa bao quát được hết các khía cạnh (như trong việc mua sắm, đấu thầu thuốc, trang thiết bị y tế, đầu tư…).

Năng lực của hệ thống y tế, nhất là y tế cơ sở, y tế dự phòng còn hạn chế. Tình trạng quá tải ở các bệnh viện tuyến cuối, tuyến Trung ương vẫn là vấn đề nhức nhối. Người dân vẫn chưa thật sự hài lòng với chất lượng và sự phục vụ của ngành y, nhất là y tế công lập.

- Công nghiệp dược, thiết bị y tế chưa đáp ứng yêu cầu, tính chủ động chưa cao, còn phụ thuộc vào nước ngoài. Nguồn nhân lực chất lượng cao còn hạn chế, nhất là ở vùng sâu, vùng xa, biên giới, hải đảo.

- Thu nhập, chế độ, chính sách đãi ngộ đối với cán bộ y tế còn bất cập, đời sống một bộ phận cán bộ y tế còn nhiều khó khăn.

- Tình trạng thiếu thuốc điều trị, trang thiết bị, vật tư, sinh phẩm y tế ở một số bệnh viện, địa phương chưa được xử lý dứt điểm.

- Nhiều vụ việc vi phạm pháp luật, tiêu cực, nhất là trong mua sắm trang thiết bị, vật tư y tế phục vụ phòng, chống dịch, lợi dụng dịch bệnh để trục lợi gây dư luận bức xúc trong xã hội. Giá dịch vụ y tế chậm điều chỉnh, chưa tính đủ chi phí thực tế.

- Tài chính y tế còn nhiều bất cập (liên quan thực hiện tự chủ bệnh viện, giá dịch vụ, tính đúng tính đủ, mệnh giá và thanh toán bảo hiểm y tế, liên doanh liên kết, xã hội hóa, hợp tác công tư...).

- Giải ngân đầu tư công trong lĩnh vực y tế còn chậm (tính đến 30/6/2022, vốn chi thường xuyên mới giải ngân được 32%, vốn đầu tư công trung hạn mới giải ngân được 2,5% kế hoạch vốn giao năm 2022).

4Bên cạnh đó, ngành y phải đối mặt với không ít khó khăn, thách thức, như:

- Dịch Covid-19 tiếp tục diễn biến phức tạp, trong khi công tác tiêm vaccine phòng Covid-19 tại một số địa phương chưa đạt mục tiêu đề ra, có biểu hiện chủ quan, lơ là, thỏa mãn với kết quả đã đạt được. Sự xuất hiện, gia tăng của một số dịch bệnh (sốt xuất huyết, nguy cơ dịch đậu mùa khỉ…).

- Toàn cầu hóa và hội nhập kinh tế quốc tế vừa đem lại những cơ hội thuận lợi cho phát triển ngành y tế, nhưng cũng đặt ra những yêu cầu mới về kiểm soát dịch bệnh và nhiều thách thức trong lĩnh vực sản xuất thuốc, cung cấp dịch vụ y tế ứng dụng công nghệ cao ở trong nước.

- Ô nhiễm môi trường, tệ nạn xã hội ngày càng ảnh hưởng xấu đến sức khỏe của nhân dân; cơ cấu bệnh tật có nhiều thay đổi.

- Chênh lệch về thu nhập trong nhân dân đang đặt ra những thách thức lớn đối với việc cung cấp dịch vụ y tế và bảo đảm công bằng trong khám, chữa bệnh.

- Quy mô dân số tăng, nhu cầu chăm sóc sức khỏe của nhân dân ngày càng cao và đa dạng, tạo sức ép ngày càng lớn đối với việc cung cấp dịch vụ y tế; chi phí cho chăm sóc sức khỏe ngày càng lớn, trong khi nguồn lực của đất nước vẫn còn hạn hẹp, đời sống một bộ phận nhân dân còn khó khăn.

5Chúng ta nhận thức rõ những khó khăn, thách thức nhưng đồng thời cũng nhận thấy những tiềm lực, cơ hội rất lớn để phát triển ngành y tế.

Tất cả đều trăn trở là làm sao để người dân có cuộc sống khỏe mạnh và tuổi thọ ngày càng được nâng lên; mong muốn hệ thống y tế phát triển toàn diện, đồng bộ, hiện đại, công bằng, hiệu quả, chất lượng, bền vững, hội nhập quốc tế, đáp ứng nhu cầu ngày càng cao và đa dạng của người dân, góp phần tích cực vào sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc.

Vẫn còn đâu đó có những bức xúc về y đức của thầy thuốc, về sự tắc trách, thiếu tinh thần trách nhiệm của cơ sở y tế nào đó, nhưng đó chỉ là số ít, cá biệt.

Hiện nay, ngành y đang phải đối mặt với nhiều khó khăn, thách thức. Nhưng đây cũng là thời cơ lớn để đổi mới, tạo ra đột phá bởi những bất cập, vướng mắc cản trở hệ thống y tế phát triển đã được bộc lộ rõ và được nhận thức đầy đủ hơn.

Hơn lúc nào hết, Đảng, Nhà nước và nhân dân ta chia sẻ và ủng hộ sự thay đổi để phát triển ngành y. Hợp tác quốc tế trong lĩnh vực y tế ngày càng được tăng cường với sự hỗ trợ của nhiều cơ quan, tổ chức quốc tế.

Với mục tiêu nâng cao sức khỏe cả về thể chất và tinh thần, tầm vóc, tuổi thọ, chất lượng cuộc sống của người Việt Nam; phát triển nền y học khoa học, dân tộc và đại chúng; tôi đề nghị cán bộ, nhân viên y tế trên toàn quốc tiếp tục phát huy truyền thống vẻ vang, thực hiện hiệu quả các chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước, đặc biệt là các Nghị quyết số 20-NQ/TW, Nghị quyết số 21-NQ/TW khóa XII về bảo vệ, chăm sóc, nâng cao sức khỏe nhân dân và công tác dân số trong tình hình mới.

Tôi cơ bản nhất trí với ý kiến của các đồng chí và nhấn mạnh 5 quan điểm sau:

(1) Phải thấm nhuần quan điểm đặt sức khỏe, tính mạng của người dân lên trên hết, trước hết; "thương yêu, săn sóc người bệnh như anh em ruột thịt của mình, coi họ đau đớn cũng như mình đau đớn. Lương y phải như từ mẫu". Làm việc phải thực chất, hiệu quả, vì nhân dân phục vụ.

(2) Phải tiếp cận phát triển ngành y tế một cách tổng thể, toàn diện cả y tế công lập và y tế tư nhân. Không phân biệt công lập hay ngoài công lập, cần xác định rõ vị trí, tầm quan trọng đặc biệt của mình trong tiến trình phát triển bền vững của đất nước để có những bước đi, những đóng góp phù hợp, xứng đáng; đẩy mạnh hơn nữa hợp tác công tư.

(3) Phát huy tinh thần đoàn kết, càng khó khăn, càng nhạy cảm càng phải đoàn kết. Các cán bộ, công chức, viên chức người lao động ngành y cần chung sức, đồng lòng vì sức khỏe, tính mạng của đồng bào theo lời Bác Hồ đã dạy:"Trước hết là phải thật thà đoàn kết. Đoàn kết là sức mạnh của chúng ta. Đoàn kết thì vượt được mọi khó khăn, giành được nhiều thành tích. Đoàn kết giữa cán bộ cũ và cán bộ mới. Đoàn kết giữa tất cả những người trong ngành y tế từ các bộ trưởng, thứ trưởng, bác sĩ, dược sĩ cho đến các anh chị em giúp việc..."

(4) Triển khai công tác có trọng tâm, trọng điểm, tránh dàn trải, làm việc nào dứt việc đó. Xác định những việc quan trọng, cấp bách, cần giải quyết ngay; bảo đảm thực hiện tốt những công việc thường xuyên; ứng phó hiệu quả với những vấn đề phát sinh; có lộ trình, kế hoạch và phân công trách nhiệm cụ thể đối với các nhiệm vụ trung hạn và dài hạn.

(5) Mọi cán bộ, nhân viên y tế đều phải khắc ghi và hành động theo lời dạy của Bác Hồ và 12 điều y đức khi làm nhiệm vụ. Không ngừng trau dồi kiến thức, chuyên môn nghiệp vụ, tăng cường y đức, làm giàu y lý, nâng cao y thuật.

Trình bày: Phùng Trang
Ảnh: Trần Hải
Ngày xuất bản: 21/8/2022