
Một chiến sĩ cộng sản kiên cường
... Mùa xuân năm 1931, những đảng viên bị giam cầm trong các nhà ngục cũng như những đảng viên hoạt động bí mật giữa lòng dân được tin mùa đông năm trước Trung ương Ðảng họp sau khi thảo luận thông qua dự thảo Luận cương chính trị thành chính thức, đã bầu đồng chí Trần Phú làm Tổng Bí thư Ðảng Cộng sản Ðông Dương. Ðược biết quê hương đồng chí Trần Phú ở xã Tùng Ảnh, huyện Ðức Thọ, tỉnh Hà Tĩnh, cùng với nhân dân Nghệ Tĩnh, các tổ chức đảng và đảng viên huyện Hưng Nguyên, Nghệ An, càng có thêm lòng tin và niềm tự hào to lớn. Sau hơn hai năm thoái trào, cơ sở đảng và các tổ chức quần chúng được khôi phục và có kinh nghiệm bước đầu.
... Ông Trần Văn Phổ, thân sinh ra đồng chí Trần Phú, vốn là người thông minh lại ham học đã đỗ giải nguyên, được chính quyền thực dân phong kiến bổ dụng làm tri huyện. Trong những năm làm quan, ông Phổ càng thấy rõ cảnh nước mất, nhà tan, nhân dân nô lệ. Bọn thống trị thường xuyên ép buộc ông làm những việc trái với đạo lý, lương tâm, buộc ông phải quyên sinh để giữ cho tâm hồn trong sáng. Quê hương của Trần Phú là vùng đất địa linh nhân kiệt, một địa bàn chiến lược quan trọng đối với sự nghiệp đấu tranh chống ngoại xâm, giành độc lập và bảo vệ Tổ quốc.
Quê hương của Trần Phú là vùng đất địa linh nhân kiệt, một địa bàn chiến lược quan trọng đối với sự nghiệp đấu tranh chống ngoại xâm, giành độc lập và bảo vệ Tổ quốc.
Từ thuở thiếu thời, Trần Phú đã là người thông minh lại cần cù học hỏi. Từ trong nhà trường, Trần Phú đã tỏ ra là người sớm có chí hướng vì nghĩa nước, tình nhà. Tham gia hoạt động cách mạng và vào Ðảng một thời gian, đồng chí được Nguyễn Ái Quốc cử sang Liên bang Xô-viết học tập chủ nghĩa Marx-Lenin ở Trường đại học Phương Ðông. Mặc dù sức khỏe không tốt, nhưng với ý chí, nghị lực vươn lên, Trần Phú vẫn miệt mài học tập nghiên cứu, tự tạo cho mình cái vốn ban đầu để phục vụ sự nghiệp cao cả của Tổ quốc và nhân dân, lý tưởng mà mình đã tự nguyện suốt đời chiến đấu.
Từ Liên Xô trở về nước, Trần Phú được bổ sung vào Ban Chấp hành Trung ương lâm thời và được giao nhiệm vụ dự thảo Luận cương chính trị của Ðảng. Ðể hoàn thành tốt nhiệm vụ, Trần Phú đi vào những nơi công nhân, nông dân lao động làm ăn sinh sống như: Nam Ðịnh, Thái Bình, Hải Phòng, Quảng Ninh... tìm hiểu tâm tư, nguyện vọng và đời sống của họ. Thực tiễn, lý luận, rồi lại thực tiễn đã nâng cao chất lượng, cái hồn của lý luận. Ðó cũng là bước đi mang tính khoa học của một người có chí lớn.
Tranh vẽ đồng chí Trần Phú viết dự thảo Luận cương Chính trị. (Ảnh tư liệu)
Tranh vẽ đồng chí Trần Phú viết dự thảo Luận cương Chính trị. (Ảnh tư liệu)
Một thanh niên mới 26 tuổi đời đã đảm đương một nhiệm vụ cực kỳ quan trọng và mới mẻ. Mặc dù thời gian hoạt động cách mạng, học tập lý luận không dài, song Trần Phú đã cơ bản nắm vững những nguyên lý của chủ nghĩa Marx-Lenin, kết hợp sáng tạo với thực tiễn cách mạng Việt Nam và Ðông Dương. Tháng 10/1930, Hội nghị lần thứ nhất BCH Trung ương đã thông qua dự thảo Luận cương chính trị, Trần Phú được bầu làm Tổng Bí thư của Ðảng.
Luận cương chính trị của Ðảng đã khẳng định hai nhiệm vụ cơ bản của cách mạng Việt Nam là hoàn thành cách mạng dân tộc, dân chủ nhân dân gắn liền với cách mạng xã hội chủ nghĩa.
... Ðánh giá bản Luận cương, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã viết: "Trong bản Cương lĩnh cách mạng tư sản dân quyền năm 1930, Ðảng đã nêu rõ nhiệm vụ chống đế quốc và chống phong kiến, thực hiện dân tộc độc lập, người cày có ruộng. Cương lĩnh ấy rất phù hợp với nguyện vọng thiết tha của đại đa số nhân dân ta là nông dân. Vì vậy, Ðảng đã đoàn kết được những lực lượng cách mạng to lớn chung quanh giai cấp mình. Còn các đảng phái của các giai cấp khác thì hoặc bị phá sản, hoặc bị cô lập. Do đó, quyền lãnh đạo của Ðảng ta - Ðảng của giai cấp công nhân - không ngừng củng cố và tăng cường"(1).
Nội dung của Luận cương chính trị đã đi vào quần chúng. Công tác phát triển Ðảng, xây dựng tổ chức cơ sở đảng được đẩy mạnh ở cả ba nước: Việt Nam, Lào và Cam-pu-chia. Ðể bảo đảm cho Ðảng được trong sạch về chính trị, tư tưởng, tổ chức, Ðảng cần đấu tranh không để những phần tử cơ hội chính trị nằm trong tổ chức của mình. Công việc đang triển khai bề bộn thì Trần Phú bị mật thám Pháp bắt vào ngày 18/4/1931 ở Sài Gòn.
Nhà số 90 Thợ Nhuộm - nơi đồng chí Trần Phú viết dự thảo bản Luận cương chính trị của Đảng cộng sản Đông Dương, tháng 10/1930. (Ảnh: baotanglichsu.vn)
Nhà số 90 Thợ Nhuộm - nơi đồng chí Trần Phú viết dự thảo bản Luận cương chính trị của Đảng cộng sản Đông Dương, tháng 10/1930. (Ảnh: baotanglichsu.vn)
Tại bốt Catina, những tên mật thám mặt người dạ thú đã cắt gan bàn chân của Trần Phú rồi nhét bông vào tẩm xăng đốt. Gooc-xờ, tên trùm mật thám Sài Gòn, đã ra những ngón đòn hòng tìm ở Anh một dấu hiệu yếu đuối. Nhưng Trần Phú đã nêu cao chí khí đấu tranh, bình tĩnh và kiên cường làm cho kẻ thù phải kinh sợ và khâm phục. Ðó là sức mạnh niềm tin ở lý tưởng cộng sản, là trọng trách và sứ mạng của người lãnh đạo đối với sự nghiệp cách mạng cao cả của Tổ quốc và nhân dân.
Bị tra tấn nhiều, sức khỏe giảm sút nhanh, Trần Phú đã vĩnh biệt đồng chí, đồng bào thân thương. Trước khi trút hơi thở cuối cùng vào ngày 6/9/1931 ở Nhà thương Chợ Quán. Anh căn dặn: "Trước sau tôi chỉ mong anh chị em hãy giữ vững chí khí chiến đấu". Tin Trần Phú từ trần nhanh chóng lan rộng từ Sài Gòn đến khắp nơi trong cả nước và trên thế giới làm cho nhiều người tiếc thương vô hạn.
Một người ngã xuống với khí tiết sáng ngời, hàng triệu người đứng lên tiếp bước. Những năm sau đó ở nhà lao Vinh, chúng tôi thường nhắc nhủ nhau: "Hãy giữ vững chí khí chiến đấu", bị bắt bớ tra tấn không cung khai, tù đày không nản chí, vào sống ra chết không sờn lòng... Khí phách anh hùng nghĩa hiệp của Trần Phú trước kẻ thù hung hãn đã nêu tấm gương sáng cho cuộc đấu tranh cách mạng lâu dài nhưng nhất định thắng lợi của dân tộc ta.
Lúc này ở Nghệ An - Hà Tĩnh, đảng viên và quần chúng đương hàng giờ đối mặt với chính sách "khủng bố trắng" của chính quyền thù địch, đã nhất quyết biến đau thương thành sức mạnh chiến đấu.
Mặc dù trong vòng vây cấm đoán, khủng bố ráo riết của quân thù, ở những nơi có chi bộ Ðảng đều tổ chức dâng hương mặc niệm đồng chí Tổng Bí thư đầu tiên của Ðảng, một lần nữa nêu cao quyết tâm hoàn thành mọi nhiệm vụ mà Ðảng và nhân dân giao phó.
CUỘC đời hoạt động cách mạng của Trần Phú rất ngắn ngủi, nhưng với trí thông minh lại cần cù học hỏi, sớm có chí hướng đấu tranh vì sự nghiệp giải phóng dân tộc, giải phóng giai cấp công nhân và nhân dân cần lao nên ở độ tuổi thanh xuân, Anh đã đảm đương được trọng trách mà lịch sử và nhân dân giao cho. Trần Phú là một trong những hạt giống đỏ đầu tiên của Ðảng Cộng sản Việt Nam được Chủ tịch Hồ Chí Minh vun trồng, tổ chức lãnh đạo. Vào những năm tháng đầu tiên đấu tranh cách mạng hào hùng nhưng rất gian truân, lớp chúng tôi xem Trần Phú là tấm gương sáng ngời, là bài học sống để rèn luyện mình và tuyên truyền giáo dục quần chúng.
Trần Phú là một trong những hạt giống đỏ đầu tiên của Ðảng Cộng sản Việt Nam được Chủ tịch Hồ Chí Minh vun trồng, tổ chức lãnh đạo.
Bác Hồ đã tạo nên lớp đảng viên đầu tiên quên mình vì nghĩa lớn của dân tộc và Tổ quốc. Tuổi trẻ ngày nay, sống và hoạt động trong môi trường mới, mỗi người có thể tự xác định lấy chí hướng và vươn lên sáng tạo, cần phải coi trọng và phát huy tinh thần và nghĩa khí của tổ tiên ông cha, của các thế hệ đi trước. Ðiều quan trọng, quyết định đối với tuổi trẻ là tự mỗi người suy nghĩ, chân thành học tập noi gương sáng của các thế hệ đi trước để thấy mình rõ hơn.
--------------
(Bài viết trích trong cuốn "Trần Phú, Tổng Bí thư đầu tiên của Ðảng, một tấm gương bất diệt", Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội, năm 2004; đăng trên Nhân Dân Điện tử ngày 22/1/2005)
Trình bày: NGỌC DIỆP
Ảnh: TTXVN