TRUNG TƯỚNG ĐỒNG SỸ NGUYÊN

NGƯỜI VIẾT NÊN “HUYỀN THOẠI ĐƯỜNG TRƯỜNG SƠN”

Để đáp ứng yêu cầu chi viện từ miền Bắc cho cách mạng miền Nam, ngày 19/5/1959, Đoàn công tác quân sự đặc biệt (Đoàn 559) được thành lập. Từ khi thành lập đến đầu năm 1962, Đoàn 559 vừa mở đường, tổ chức giao liên hành quân, vừa tổ chức gùi thồ hàng quân sự chi viện cho chiến trường miền Nam; đến năm 1962-1964, vận chuyển ô tô trên đường Trường Sơn được tổ chức, chạy theo đội hình nhỏ lẻ.

Từ năm 1965, với chiến lược “Chiến tranh cục bộ”, đế quốc Mỹ trực tiếp đưa quân vào tham chiến ở miền Nam, mở rộng chiến tranh phá hoại ra miền Bắc. Trên tuyến Trường Sơn, chúng tiến hành “chiến tranh ngăn chặn”, sử dụng vũ khí công nghệ cao, thủ đoạn tàn bạo, kể cả chất độc hóa học đánh phá rất quyết liệt, gây nhiều khó khăn, tổn thất về sinh mạng và vật chất, hòng cắt đứt tuyến vận tải chiến lược của quân và dân ta cho chiến trường miền Nam. Hoàn cảnh đó, đòi hỏi Đoàn 559 phải thay đổi cơ cấu tổ chức, đặc biệt là phải chuyển từ gùi thồ lên vận chuyển cơ giới mới có thể vận chuyển khối lượng người và hàng hóa vào các chiến trường xa, đáp ứng yêu cầu chiến trường đánh to thắng lớn. Nhưng mùa khô 1965-1966, lần đầu tiên Bộ Tư lệnh 559 tổ chức vận tải cơ giới tập trung quy mô tiểu đoàn đã không thành công, do địch tập trung đánh phá ngăn chặn; công tác tổ chức, chỉ huy của ta còn hạn chế, đường sá chưa đáp ứng yêu cầu vận chuyển cơ giới quy mô tập trung. Vận chuyển cơ giới chưa thành công, chịu nhiều tổn thất, Bộ Tư lệnh 559 tổ chức rút kinh nghiệm. Luồng ý kiến chủ đạo cho rằng chiến tranh ở miền Nam đã phát triển lên giai đoạn mới, Bộ Tư lệnh phải lấy vận chuyển cơ giới tập trung làm phương thức chủ yếu, đồng thời tùy từng thời điểm, từng tuyến, tổ chức vận tải thô sơ cho phù hợp. Và đã có một luồng ý kiến nên quay về vận chuyển thô sơ (gùi thồ) chậm nhưng chắc.

Nhưng với quyết tâm đánh Mỹ, giải phóng miền nam, đầu năm 1967, Quân ủy Trung ương, Bộ Tổng Tư lệnh chỉ đạo Bộ Tư lệnh 559 tiếp tục tổ chức vận chuyển cơ giới, tăng cường lực lượng, phương tiện cho tuyến; điều đồng chí  Đồng Sỹ Nguyên - Phó Chủ nhiệm Tổng cục Hậu cần đặc trách Tổng cục Hậu cần tiền phương ở tuyến nam Quân khu 4 được chỉ định kiêm Tư lệnh Đoàn 559.

Ngay khi nhận chức, với tinh thần sâu sát, đồng chí Đồng Sỹ Nguyên có mặt trên hầu khắp mọi nơi, từ binh trạm đến các đơn vị binh chủng thuộc Đoàn 559, cùng các cấp lãnh đạo, chỉ huy thấu hiểu và trực tiếp chỉ đạo giải quyết mọi nhiệm vụ của Bộ đội Trường Sơn. Để khắc phục khó khăn, xoay chuyển tình thế, đồng chí cho rằng trước hết phải nhận thức đầy đủ tầm chiến lược của Đường Trường Sơn, đánh giá đúng tình hình địch, ta, địa hình, thời tiết... Nếu không đánh giá đầy đủ các yếu tố nêu trên thì chỉ thấy sức mạnh tuyệt đối của Mỹ mà không thấy được sức mạnh của ta, dẫn đến hoang mang dao động, thụ động trong tổ chức thực hiện. Đối tượng tác chiến chủ yếu trên Đường Trường Sơn là không quân Mỹ, mặc dù với phương tiện, kỹ thuật tối tân, hiện đại nhưng chúng vẫn có những nhược điểm, cần phải nắm lấy nhược điểm của chúng để tiến công. Cùng với nắm chắc địch, cần xây dựng thế trận cầu đường, thế trận vận tải, xây dựng lực lượng bộ đội hợp thành và bộ đội binh chủng, tồ chức chiến dịch vận chuyển... để bảo đảm sự vận hành của ta ổn định, nhịp nhàng, luôn nằm trong tầm kiểm soát. Nếu biết được mặt mạnh, mặt yếu và sự vận động có tính quy luật của địch, ta sẽ có niềm tin và tổ chức thắng lợi mọi nhiệm vụ. Kết quả, sau 3 tháng trên cương vị Tư lệnh Đoàn 559, đồng chí đã chỉ đạo đơn vị hoàn thành khối lượng kế hoạch của cả năm[1].

Nhằm cắt đứt đường chi viện của ta, quân đội Mỹ và đồng minh đã tìm mọi cách từ thô sơ đến hiện đại nhất nhằm mục đích cắt đứt con đường vận tải chiến lược này. Các khí tài điện tử được lập thành “Hàng rào điện tử Mc Namara”, cây nhiệt đới, pháo đài bay B-52, vũ khí thời tiết, hóa học... đến các cuộc hành quân càn quét lớn đến biệt kích phá hoại đều được quân đội Mỹ sử dụng. Những tổn thất do kẻ thù gây ra cho chúng ta không hề nhỏ, song tuyến đường vẫn luôn được bảo đảm thông suốt.

Dưới sự chỉ huy tài tình của Trung tướng Đồng Sỹ Nguyên, đường mòn Trường Sơn từ một con đường nhỏ đã trở thành một tuyến giao thông vận tải lớn với cả hệ thống đường được giới truyền thông mệnh danh là “Trận đồ bát quái xuyên rừng rậm”. Tầm quan trọng của con đường chiến lược này thể hiện rõ nhất với quân số lúc cao điểm hơn 12 vạn chiến sĩ, trong đó có hơn 1 vạn là lực lượng Thanh niên xung phong, biên chế thành 8 sư đoàn và một sư đoàn cao xạ, tên lửa phối thuộc. Về hệ thống đường chiến lược này khi ông vào tiếp nhận chỉ có 5 tiểu đoàn xe với 750 xe, chia thành 4 binh trạm; đến năm 1975 đã phát triển thành 2 sư đoàn vận tải với 10 nghìn xe. Đường Trường Sơn không còn những con đường đơn lẻ, mà phát triển thành một hệ thống đường vận tải phức tạp với hơn 16.700km đường bộ, trong đó có hơn 800km đường kín, 1.500km đường rải đá, 200km đường nhựa. Bên cạnh đó, còn có 1.500km đường ống dẫn xăng dầu, 1.350km đường dây cáp thông tin, 3.800km đường giao liên, 500km đường sông.