Omicron và con đường “mở cửa” của Việt Nam

Việt Nam: Từng bước “bình thường hóa” với Covid-19

Thủ tướng Phạm Minh Chính đã phát biểu như trên tại buổi Gặp mặt cảm ơn các đối tác quốc tế đã hỗ trợ vaccine phòng Covid-19 cho Việt Nam hôm 14/3.

Phát biểu này của người đứng đầu Chính phủ Việt Nam hoàn toàn có cơ sở bởi ngay từ khi Omicron đe dọa thành tựu chống dịch của nhiều nước trên thế giới, để chủ động kiểm soát, phòng, chống dịch bệnh, cuối tháng 11/2021, Thủ tướng Phạm Minh Chính yêu cầu Bộ Y tế chủ động bám sát diễn biến tình hình dịch do chủng mới Omicron gây ra; thường xuyên trao đổi với Tổ chức Y tế thế giới để cập nhật thông tin, kịp thời, chính xác về biến chủng này. Trên cơ sở đó đề xuất các phương án, biện pháp phòng, chống dịch kịp thời, phù hợp, hiệu quả với diễn biến tình hình dịch.

Việt Nam chính thức ghi nhận ca nhiễm biến thể Omicron đầu tiên vào ngày 19/12/2021 từ một công dân Việt Nam trở về từ nước Anh. Giữa tháng 1/2022, những ca nhiễm biến thể Omicron đầu tiên trong cộng đồng được phát hiện tại Thành phố Hồ Chí Minh và sau đó là Hà Nội.

Kết quả giải trình tự gene gần đây nhất với các mẫu dương tính tại Thành phố Hồ Chí Minh và Hà Nội cho thấy, biến chủng Omicron đã lưu hành chính tại hai thành phố lớn này. Theo Trung tâm kiểm soát bệnh tật Thành phố Hồ Chí Minh, từ ngày 10-17/2/2022, trong 92 mẫu bệnh phẩm được chuyển đến Đơn vị Nghiên cứu Lâm sàng Đại học Oxford (OUCRU) và Bệnh viện Bệnh Nhiệt đới Thành phố thì có 70 mẫu có kết quả PCR sàng lọc dương tính với biến chủng Omicron, chiếm tỷ lệ 76%. Lấy ngẫu nhiên 26/70 mẫu sàng lọc dương tính này để thực hiện giải trình tự gene thì đã xác định 100% là biến chủng Omicron.

Ngay sau đó, đầu tháng 3, trong 67 mẫu bệnh phẩm nhiễm Omicron tại Thành phố Hồ Chí Minh được giải mã gene virus có 24 mẫu là chủng BA.1 và 43 mẫu BA.2 - Hiệp hội Y khoa Mỹ gọi là "stealth variant" (biến chủng tàng hình). Đây là lần đầu tiên chủng phụ Omicron BA.2 được ghi nhận tại Việt Nam. BA.2 là chủng phụ của Omicron (chủng gốc là BA.1).

Tại Hà Nội, kết quả giải trình tự gene ngẫu nhiên từ ngày 4/12/2021 đến 1/3/2022 cho thấy, 80% số mẫu bệnh phẩm của các ca dương tính (93/109 mẫu) mang biến thể Omicron. Trong đó, chiếm ưu thế là biến thể phụ BA.2 của Omicron (86/93 mẫu). BA.2 có khả năng lây lan nhanh hơn 1,5 lần so với biến chủng Omicron gốc là BA.1, đồng thời có thể tránh tác động miễn dịch của các loại vaccine hiện tại hơn biến thể gốc khoảng 30%. Như vậy, bước đầu đã có những bằng chứng kết luận, chủng Omicron đã là chủng lưu hành chính tại Hà Nội.

Tại buổi Gặp mặt cảm ơn các đối tác quốc tế đã hỗ trợ vaccine phòng Covid-19 cho Việt Nam diễn ra ngày 14/3, Bà Rana Flowers, quyền Điều phối viên thường trú Liên Hợp Quốc tại Việt Nam, Trưởng đại diện Quỹ Nhi đồng Liên Hợp Quốc (UNICEF) tại Việt Nam bày tỏ rất vui mừng được sinh sống tại Việt Nam trong thời khắc lịch sử này. Đại diện UNICEF cho rằng, với những nỗ lực kiểm soát đại dịch rất thành công trong hai năm qua, Việt Nam đã trở thành một tiêu chuẩn trên thế giới, đạt tỉ lệ tiêm chủng thuộc nhóm cao nhất toàn cầu để bảo vệ người dân, bao gồm cả những người dân nghèo nhất, những người dễ bị tổn thương nhất.

“Thành công của việc tiêm vaccine tại Việt Nam không chỉ là những con số mà còn là những người dân được cứu sống, họ không phải nhập viện, các bệnh viện không bị quá tải, các cộng đồng phục hồi nhanh chóng về kinh tế - xã hội”, bà Rana Flowers nói.

Trong thông điệp được ghi hình, Tổng Giám đốc Tổ chức Y tế thế giới (WHO), ông Tedros Adhanom Ghebreyesus cũng chúc mừng Việt Nam đã bao phủ vaccine cho 90% người trưởng thành và hơn 75% dân số đã được tiêm chủng, một trong những tỷ lệ cao nhất thế giới.

Ông cho rằng, việc đạt mục tiêu toàn cầu tiêm chủng cho 70% dân số thế giới vào giữa năm nay là vô cùng cần thiết để cứu mạng sống con người, kiểm soát dịch bệnh, giảm thiểu nguy cơ xuất hiện những biến chủng mới và thúc đẩy sự phục hồi toàn diện toàn cầu. Việt Nam là một ví dụ điển hình cho những điều có thể thực hiện được với cam kết chính trị, cộng đồng gắn kết, sự hỗ trợ quốc tế.

Nhằm đa dạng và bảo đảm nguồn cung vaccine, Việt Nam tiếp tục thúc đẩy nghiên cứu, sản xuất vaccine phòng Covid-19 trong nước, tích cực đơn giản hóa tối đa thủ tục hành chính song vẫn bảo đảm các yêu cầu, quy trình, quy định về chuyên môn, khoa học, tính an toàn, hiệu quả của vaccine theo quy định.

Hướng dẫn về theo dõi, điều trị F0 tại nhà cũng nhanh chóng được ban hành thích ứng với tình hình có tới 90% F0 hiện nay đều đã tự khai báo y tế online và theo dõi, điều trị tại nhà, không gây quá tải cho hệ thống y tế.

Nhờ kinh nghiệm xử lý qua hơn 2 năm chống dịch, cơ sở là tỷ lệ tiêm chủng cao, thành công của chương trình mở cửa thí điểm đón khách quốc tế, Việt Nam đã đẩy nhanh mốc thời gian mở cửa hoàn toàn hoạt động du lịch mà thực chất là mở lại hoàn toàn giao thương quốc tế từ ngày 15/3.

Chia sẻ tại Hội nghị Triển khai mở cửa du lịch quốc tế an toàn, hiệu quả diễn ra vào ngày 15/3, Phó Thủ tướng Vũ Đức Đam cho biết, tại thời điểm họp bàn để lựa chọn ngày 15/3 là mốc mở cửa hoàn toàn, Việt Nam đang ghi nhận số ca mắc mới cao kỷ lục hơn 31 nghìn ca mắc mới (với biến chủng Omicron là chủ đạo). Tuy nhiên, Chính phủ, Ban Chỉ đạo phòng chống dịch vẫn quyết tâm chọn mốc 15/3, rút ngắn so với các mốc 30/3 và 30/4 như lộ trình dự kiến ban đầu.

Ngày 15/3 trở thành ngày đặc biệt có ý nghĩa quan trọng với ngành du lịch Việt Nam sau 2 năm bị “đóng băng” vì Covid-19. Đặc biệt, những quy định rất cởi mở về đón khách du lịch quốc tế của Bộ Y tế được kỳ vọng sẽ tạo ra một bức tranh tươi sáng cho ngành du lịch.

Một loạt biện pháp nhằm thực hiện hóa việc mở cửa đất nước đã được thực hiện. Ngay trong 15/3, Chính phủ đã ban hành Nghị quyết 32/NQ-CP về việc miễn thị thực cho công dân của 13 quốc gia nhập cảnh Việt Nam không phân biệt hộ chiếu, mục đích nhập cảnh từ ngày 15/3/2022. Đây là một trong những chính sách kịp thời của Chính phủ nhằm hỗ trợ phục hồi ngành Du lịch Việt Nam, tạo đà thuận lợi cho lộ trình mở cửa du lịch quốc tế.

Cùng ngày, Bộ Y tế đã có Hướng dẫn phòng, chống dịch Covid-19 đối với người nhập cảnh thông thoáng, ngừng áp dụng hộ chiếu vaccine, bỏ cách ly khi đến nhưng vẫn bảo đảm quản lý rủi ro, kiểm soát được rủi ro, có những biện pháp tối thiểu để giữ an toàn cho mọi người, theo đúng tinh thần chỉ đạo của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ là: “không phân biệt người Việt Nam với người nước ngoài trên phương diện chống dịch”.

Ngay trong tối 15/3, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch đã hoàn thiện phương án mở cửa hoàn toàn hoạt động du lịch sau khi có ý kiến đóng góp của các bộ, ngành liên quan. Phương án mở cửa hoạt động du lịch đã nhận được sự hưởng ứng tích cực từ cộng đồng những người làm du lịch và cả với quốc tế.

Quy định này được đánh giá là hợp lý. Theo Phó Chủ tịch thường trực hiệp hội Du lịch Vũ Thế Bình, quy định có xét nghiệm âm tính với virus SARS-CoV-2 72 giờ trước khi xuất cảnh là rất hợp lý bởi vì như vậy là không tính thời gian bay. Điều này sẽ tạo thuận lợi hơn cho khách du lịch khi vào Việt Nam.

Cùng với việc mở lại du lịch quốc tế, các hoạt động mở cửa du lịch nội địa như việc mở lại các dịch vụ đêm, mở lại tuyến phố đi bộ tại Hà Nội, Thành phố Hồ Chí Minh, các sự kiện cho năm Du lịch Quốc gia Quảng Nam 2022, các lễ hội tại các địa phương trên cả nước cũng cho thấy khả năng thích ứng linh hoạt của ngành du lịch góp phần dần đưa cuộc sống trở lại bình thường.

Bên cạnh đó, sự nhộn nhịp trở lại của ngành hàng không với việc dỡ bỏ các quy định xét nghiệm, cách ly, sự xuất hiện của các tuyến bay mới nội địa và nước ngoài cũng là minh chứng cho khả năng thích ứng an toàn, linh hoạt, hiệu quả trong đại dịch.

Ông Nguyễn Quang Trung - Trưởng Ban Kế hoạch và Phát triển của Vietnam Airlines thông tin, trong 9 tuần đầu 2022, tổng số khách trên nhóm đường bay du lịch tăng 8,6% so 2019, tốc độ phục hồi cao hơn 23 điểm so với các nhóm đường bay còn lại.

“Đặc biệt với thị trường nội địa, đường bay số chuyến bay đều cao hơn so với trước đại dịch. Cụ thể, số chuyến bay cao hơn 20% với 54-55 đường bay nội địa so với mức 44-45 chuyến bay, số lượng chuyến bay đang khai thác trung bình cả năm nay sẽ cao hơn thời điểm năm 2019 khoảng 10%", ông Nguyễn Quang Trung cho hay.

Theo Thứ trưởng Y tế Nguyễn Trường Sơn, biến chủng này của virus SARS-CoV-2 rất khó lường. Việt Nam chưa bước vào đỉnh của làn sóng Omicron và tương lai có thể phải đối mặt với bất kỳ biến chủng nào khác của virus này. Do đó, việc đạt miễn dịch cộng đồng rất khó khi đã tiêm tới mũi 3, nhiều người vẫn bị nhiễm, thậm chí là tái nhiễm chỉ sau thời gian ngắn. Trước việc miễn dịch tự nhiên không bền vững, Việt Nam cần tính tới phải tiếp tục tiêm vaccine để có được miễn dịch chủ động, tăng hiệu quả bảo vệ.

Bộ Y tế cũng đang nghiên cứu trên nhóm đối tượng nguy cơ và tái nhiễm để đánh giá về khả năng đáp ứng miễn dịch. Từ đó, ngành y tế tính tới có cần tiêm mũi tăng cường thứ 2 hay không (mũi thứ tư), đặc biệt trên nhóm người có nguy cơ cao như có bệnh nền, suy giảm miễn dịch, người cao tuổi.

Trong Báo cáo cập nhật kinh tế vĩ mô Việt Nam tháng 3/2022 công bố hôm 14/3, Ngân hàng Thế giới (WB) đánh giá, những tháng qua nền kinh tế Việt Nam vẫn tiếp tục cho thấy khả năng chống chịu và đang phục hồi. Song WB nhận định, các ca nhiễm Omicron đang quét qua cả nước là một trong những yếu tố khiến rủi ro tiêu cực tăng cao đối với nền kinh tế Việt Nam trong thời gian tới.

“Khi số ca nhiễm Covid-19 mới gia tăng, tiếp tục tiêm liều vaccine tăng cường và ban hành hướng dẫn y tế đóng vai trò rất quan trọng trong việc kiểm soát làn sóng Omicron”, WB khuyến nghị.

Trong chỉ đạo mới nhất, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính cũng đề nghị các địa phương phải “Thần tốc, thần tốc hơn nữa” trong việc tiêm vaccine.

Thủ tướng Chính phủ chỉ đạo tiếp tục “đi từng ngõ, gõ từng nhà, rà từng người” để tiêm chủng, không để sót, lọt đối tượng trong chỉ định tiêm; phấn đấu hoàn thành tiêm mũi 3 cho người từ 18 tuổi trở lên trong Quý 1/2022; hoàn thành tiêm mũi 2 cho người từ 12 đến dưới 18 tuổi trong tháng 3/2022, chuẩn bị sẵn sàng các điều kiện để tiêm cho trẻ từ 5 đến dưới 12 tuổi ngay khi vaccine được phân bổ; tiếp tục nghiên cứu các cơ sở khoa học, tham khảo kinh nghiệm quốc tế để tiêm mũi 4, mũi 5 khi thấy cần thiết và tiêm cho trẻ dưới 5 tuổi.

PGS, TS Trần Đắc Phu, nguyên Cục trưởng Cục Y tế dự phòng, Bộ Y tế bày tỏ quan điểm, kinh nghiệm từ thế giới cho thấy, phải giám sát dịch tễ tốt, giám sát biến chủng tốt.

Hiện nay, Mỹ là nước đầu tiên có kế hoạch quốc gia về việc này một cách bài bản giám sát dịch tễ, phân tích kỹ về tỷ lệ lây nhiễm đột biến không, vấn đề dịch tễ nổi cộm để có ứng xử phù hợp. Do đó, Việt Nam cần vừa giám sát trong nước vừa liên kết với nước ngoài để có kế hoạch tốt trong phòng, chống dịch. Đồng thời, Việt Nam cần học tập một số quốc gia khác, nhanh chóng đơn giản hóa các thủ tục hành chính khai báo y tế online để xác nhận F0 đang điều trị tại nhà thay vì vẫn phải làm thủ tục bằng giấy như hiện nay.

Ngày 17/3, Chính phủ đã ban hành Nghị quyết số 38/NQ-CP ban hành Chương trình phòng, chống dịch Covid-19 với mục tiêu kiểm soát dịch Covid-19 hiệu quả, bảo vệ tối đa sức khỏe, tính mạng của người dân, hạn chế đến mức thấp nhất các ca bệnh nặng, tử vong do dịch Covid-19 và khôi phục và phát triển kinh tế - xã hội.

Trong 12 nhiệm vụ, giải pháp để thực hiện các mục tiêu, Nghị quyết đưa ra một nội dung rất quan trọng là: nghiên cứu, đánh giá, căn cứ tình hình dịch để chuyển biện pháp phòng, chống dịch Covid -19 từ bệnh truyền nhiễm nhóm A sang bệnh truyền nhiễm nhóm B.

Đến nay, một số nước đã có lộ trình để hạ cấp dịch Covid-19 thành bệnh đặc hữu và mở cửa hoàn toàn đất nước. Bộ Y tế cho biết, căn cứ tình hình thực tế trong quá trình triển khai thực hiện, Bộ Y tế sẽ báo cáo Chính phủ xem xét việc tiếp tục thực hiện Chương trình phòng, chống dịch Covid-19 giai đoạn 2022-2023 hoặc sửa đổi, bổ sung kịp thời, phù hợp với tình hình dịch bệnh.

Giai đoạn này, trách nhiệm của mỗi công dân trong tự bảo vệ sức khỏe bản thân và cộng đồng quan trọng nhất. Người dân nên tránh rơi vào thái cực, chủ quan cho rằng biến thể Omicron nhẹ nhàng mà bỏ qua các biện pháp phòng,chống dịch, gây ra nguy cơ cho nhóm yếu thế. Nhưng người dân cũng không nên quá hoang mang khi tỷ lệ nhiễm Covid-19 đang lây lan rất nhanh và còn có thể lan rộng khi mở cửa du lịch vì chúng ta đã có vaccine bảo vệ giúp tỷ lệ diễn tiến bệnh nặng và tử vong đã giảm hơn trước rất nhiều. 95% F0 tự điều trị tại nhà cho thấy, chúng ta đang thích ứng một cách linh hoạt và đúng hướng trước đại dịch. Và điều này giúp Việt Nam tự tin khi chính thức mở cửa giao thương quốc tế, khẳng định “Việt Nam là điểm đến an toàn”.

Ngày xuất bản: 21/3/2022
Tổ chức sản xuất: Việt Anh - Trường Sơn
Nội dung: Thiên Lam - Nguyễn Trang
Trình bày: Nguyễn Trang
Infogram: Diệu Thu
Ảnh: Thành Đạt, TTXVN, HCDC, UNICEF