Chỉ vài ngày sau khi Chat GPT bắt đầu gây ra "cơn sốt" tại Việt Nam, trận động đất kinh hoàng quét qua Syria và Thổ Nhĩ Kỳ, khiến hàng chục nghìn người tử vong.
Bên cạnh việc khai thác thông tin thời sự thông qua các ứng dụng công nghệ hiện đại, Báo Nhân Dân đã ngay lập tức cử bốn phóng viên lên đường sang vùng tâm chấn, để khẳng định một mệnh đề: Sự có mặt của những cây bút, tay máy tại hiện trường vẫn là điều không thể thay thế.
Đây cũng chính là lần đầu, Báo Nhân Dân cử phóng viên từ Việt Nam đến các điểm nóng quốc tế để tác nghiệp, qua đó khẳng định sự hiện diện, uy tín của báo, đồng thời quyết tâm mang tới những thông tin sinh động, chân thực nhất tới độc giả.
Quang cảnh hoang tàn tại tỉnh Hatay (Thổ Nhĩ Kỳ) sau trận động đất kinh hoàng ngày 6/2/2023.
Quang cảnh hoang tàn tại tỉnh Hatay (Thổ Nhĩ Kỳ) sau trận động đất kinh hoàng ngày 6/2/2023.
Cả bốn thành viên đều xác định: Sẽ phải làm việc với 200% sức lực của mình, để không phụ kỳ vọng của Ban Biên tập, đồng nghiệp và bạn đọc. Chỉ tiêu "mỗi ngày vài tác phẩm đặc sắc" được đề ra, thực hiện và duy trì cho đến tận khi chuyến công tác kết thúc.
Trước khi lên máy bay, phóng viên Phan Hải Tùng Lâm (Truyền hình Nhân Dân) chia sẻ: "Hằng ngày, một khối lượng thông tin khổng lồ về thảm họa vẫn được thông tin bởi các biên tập viên với sự hỗ trợ đắc lực của công nghệ hiện đại. Nhưng chúng tôi tin, cảm xúc hay góc nhìn của người làm báo chính là những điều mà khó phần mềm trí tuệ nhân tạo nào có thể thay thế được".
Cảm xúc hay góc nhìn của người làm báo chính là những điều mà khó phần mềm trí tuệ nhân tạo nào có thể thay thế được.
Phóng viên Phan Hải Tùng Lâm (Truyền hình Nhân Dân)
Và thực tế, ngay khi đặt chân xuống đất bạn, chúng tôi đã bị nhấn chìm trong những cơn sóng thần cảm xúc. Ngày đầu tiên, khi đoàn được cấp phép vào Antakya, thủ phủ của tỉnh Hatay (Thổ Nhĩ Kỳ), đứng trước Đại thánh đường Habbi Neccar - niềm tự hào về văn hóa - tôn giáo của người dân bản địa, không ai nói nên lời. Ngay bên cạnh, những dấu tích sót lại của sự sống phồn hoa chỉ còn là một tấm thảm sặc sỡ rách nát, hay những chiếc ô-tô… bị vùi sâu. Một thành viên trong đoàn ghi nhanh vào nhật ký: "Tại Antakya, lần đầu tiên chúng tôi được tận mắt chứng kiến những công trình đổ nát, cảm nhận rõ lịch sử hàng nghìn năm của Antakya ngã gục dưới cơn giận dữ của tự nhiên".
Các phóng viên Báo Nhân Dân không khỏi bàng hoàng khi chứng kiến thảm họa lịch sử này.
Các phóng viên Báo Nhân Dân không khỏi bàng hoàng khi chứng kiến thảm họa lịch sử này.
Chúng tôi gặp những người vừa thoát khỏi tay tử thần, những người đã mất đi hàng chục người thân. Họ lang thang từ các khu tạm trú, về thăm lại chốn xưa. Đôi bàn tay họ run rẩy, vẫn còn hằn nguyên bao nhiêu xước xát. Càng đi sâu vào lòng thành phố, nỗi đau thương càng hiện rõ, trùm phủ nặng nề. Đứng trước một tòa chung cư bị xé vụn, Tùng Lâm gần như bật khóc.
Khi đoàn tới Gaziantep, chúng tôi lần đầu cảm nhận được khái niệm "thành phố không bóng người". Chiếc flycam của đoàn bay càng cao, thảm cảnh điêu tàn càng trở nên ám ảnh. "Nhìn những tòa nhà đổ sập nằm dưới nắng cuối ngày, tôi cảm giác như đang lạc vào bối cảnh của một bộ phim ngày tận thế. Thành phố chỉ còn những cánh chim xao xác bay. Tất cả lặng im một cách đáng sợ", Trần Thành Đạt (phóng viên ảnh Ban Nhân Dân điện tử) lưu giữ nhanh những gì lướt qua trước mắt.
Đoàn Phóng viên Báo Nhân Dân phỏng vấn một số người dân vẫn đi tìm những vật dụng, đồ đạc còn sót lại trên những đống đổ nát tại Hatay.
Đoàn Phóng viên Báo Nhân Dân phỏng vấn một số người dân vẫn đi tìm những vật dụng, đồ đạc còn sót lại trên những đống đổ nát tại Hatay.
Nhưng Thổ Nhĩ Kỳ những ngày cuối tháng 2 đáng nhớ ấy không chỉ có thương đau. Người Thổ Nhĩ Kỳ phát động phong trào hỗ trợ nhau trong gian khó. Họ tổ chức những gánh xiếc chạy dọc 11 tỉnh bị tàn phá, với ước mong mang nụ cười cho những người bất hạnh. Họ cũng sẵn sàng sẻ chia nơi ở, thức ăn, nước uống… và mọi thứ, để cùng nhau vượt qua nghịch cảnh.
Chúng tôi gặp Tuncer Emlak, phóng viên Thời báo Baba Haber của tỉnh Gaziantep. Tuncer cũng đã mất đi 17 người thân sau thảm họa. Thế nhưng, rất nhanh chóng, anh bắt đầu hành trình vì cộng đồng của riêng mình. "Thổ Nhĩ Kỳ sẽ vượt qua cơn bạo bệnh này. Bởi, chúng tôi tin vào sự hồi sinh", Tuncer khẳng định, và truyền sang chúng tôi niềm tin ấy.
Tại Gaziantep, Tuncer Emlak là phóng viên tờ Thời báo Baba Haber của địa phương này. Khi biết bốn thành viên đang tác nghiệp ở đây là những đồng nghiệp đến từ Đông Nam Á, anh rất mừng. Anh xin được chụp ảnh cùng phóng viên Thành Đạt, Sơn Bách.
Tại Gaziantep, Tuncer Emlak là phóng viên tờ Thời báo Baba Haber của địa phương này. Khi biết bốn thành viên đang tác nghiệp ở đây là những đồng nghiệp đến từ Đông Nam Á, anh rất mừng. Anh xin được chụp ảnh cùng phóng viên Thành Đạt, Sơn Bách.
Sau này, nhìn lại chuyến đi có một không hai, phóng viên Hồng Quân (Truyền hình Nhân Dân) tổng kết: "Cảm xúc, đó có lẽ là phần thưởng giá trị nhất trong chuyến đi lần này, khi chúng tôi thật sự hòa chung vào niềm vui, nỗi buồn của những người dân Thổ Nhĩ Kỳ".
Và chính nhờ những cảm xúc chân thực đó từ mỗi thành viên - đau cùng những nỗi đau ấy, khóc cùng những giọt lệ ấy, hé cười cùng những niềm lạc quan ấy - thấm đẫm, từng sản phẩm báo chí của đoàn gửi về quê nhà cũng trở nên sống động hơn, giàu rung cảm hơn, có hồn hơn. Không cần phải quá dụng công với bất cứ kỹ xảo nghề nghiệp nào. Hiện thực, thông qua những cảm xúc và góc nhìn chân thực, đã là những chất liệu vô giá.
Những bát mì úp vội, trời Hatay vẫn lạnh buốt khi nhiệt độ chỉ chừng 5-7 độ C, trong ngày đầu Đoàn Phóng viên Báo Nhân Dân đến đất Thổ Nhĩ Kỳ.
Những bát mì úp vội, trời Hatay vẫn lạnh buốt khi nhiệt độ chỉ chừng 5-7 độ C, trong ngày đầu Đoàn Phóng viên Báo Nhân Dân đến đất Thổ Nhĩ Kỳ.
Phóng viên Sơn Bách tác nghiệp từ tâm chấn Thổ Nhĩ Kỳ.
Phóng viên Sơn Bách tác nghiệp từ tâm chấn Thổ Nhĩ Kỳ.
Phóng viên Tùng Lâm tác nghiệp từ tâm chấn Thổ Nhĩ Kỳ.
Phóng viên Tùng Lâm tác nghiệp từ tâm chấn Thổ Nhĩ Kỳ.
Phóng viên Hồng Quân tác nghiệp từ tâm chấn Thổ Nhĩ Kỳ.
Phóng viên Hồng Quân tác nghiệp từ tâm chấn Thổ Nhĩ Kỳ.
Phóng viên Thành Đạt tác nghiệp tại tâm chấn động đất tỉnh Hatay.
Phóng viên Thành Đạt tác nghiệp tại tâm chấn động đất tỉnh Hatay.
Trong suốt quá trình 10 ngày tác nghiệp tại Thổ Nhĩ Kỳ, công nghệ đã giúp nhóm phóng viên thực hiện được nhiều phần việc quan trọng. Khi không có người phiên dịch, công cụ chuyển ngữ của Google khiến các cuộc giao tiếp bớt khó khăn hơn. Phần mềm cảnh báo động đất EarthQuake cũng hỗ trợ các phóng viên liên tục cập nhật thông tin về dư chấn để có thể sắp xếp kế hoạch tiếp cận hiện trường… Thế nhưng, tất cả vẫn không thể thay thế trí tuệ và khả năng ứng phó của con người.
Người dân tại khu vực động đất ít sử dụng tiếng Anh. Gần như suốt hành trình, cả đoàn vừa phải nghĩ câu hỏi bằng tiếng Việt, rồi ngay lập tức "chuyển ngữ" sang tiếng Anh cho người phiên dịch. Toàn bộ nội dung phỏng vấn cũng cần phải được ghi nhớ luôn, vì nếu phụ thuộc vào thiết bị ghi âm thì không thể bảo đảm tốc độ tác nghiệp, cũng như không đủ… điện để thực hiện.
Nhóm phóng viên phỏng vấn người dân tại khu vực động đất.
Nhóm phóng viên phỏng vấn người dân tại khu vực động đất.
Ở Hatay, toàn bộ điện, nước bị cắt. Trải qua nhiều giờ vừa viết bài, dựng video, xử lý ảnh… cả sáu máy tính cá nhân của đoàn đều gần như cạn pin. Để khắc phục, đoàn đã đã phải liên hệ xin… sạc nhờ tại lều, trại của lực lượng Gìn giữ hòa bình Liên hợp quốc, cũng như lực lượng quân đội nước bạn.
Không có phòng thu, Tùng Lâm tận dụng mọi khoảng không có thể để đọc lời bình, từ căn lều trống kế bên, nhà vệ sinh lẫn trên xe ô-tô, hoặc bất cứ góc vắng người nào.
Vào thời điểm đoàn đến nơi, tất cả các đoàn cứu hộ, báo chí quốc tế đều lần lượt rời Hatay. Do đó, việc ăn ở đều phải tự túc. "Cái khó ló cái khôn", tổ công tác chủ động xin lại từ cái bếp lò, chiếc rìu bổ củi, tải than hoa, xăng đốt… đến cả chiếc nồi đun, tải chanh vàng hay những quả cà chua sắp ủng từ các đoàn quốc tế, trước khi họ rời đi. Để tăng sức đề kháng, anh em bổ chanh vàng "chua tê tái", cố ép nhau ăn mỗi tối bên lều. Cứ thế, cả đoàn đã có những ngày vừa tác nghiệp-sinh hoạt-sinh tồn… chưa từng có trong bất cứ giáo trình nào từng được học, cũng không thể trông chờ vào bất cứ thứ công nghệ hiện đại nào.
Chuyến công tác của nhóm phóng viên Báo Nhân Dân tại Thổ Nhĩ Kỳ kéo dài 10 ngày (tính cả thời gian di chuyển).
Chuyến công tác của nhóm phóng viên Báo Nhân Dân tại Thổ Nhĩ Kỳ kéo dài 10 ngày (tính cả thời gian di chuyển).
Đến sau, nhưng nhóm phóng viên Báo Nhân Dân lại có cơ hội đi sâu hơn và tương đối độc lập vào các vùng thảm họa. Trong 10 ngày, cả đoàn đã tới rất nhiều nơi, từ trại tị nạn, tới khu vực người Syria lưu vong sống; ghé qua những Thánh đường Hồi giáo tàn tạ, gặp những đứa trẻ mất nhà, mất cha, mất mẹ… Những bài viết, chùm ảnh và phóng sự truyền hình từ tâm chấn đã nhanh chóng được chuyển tải tới công chúng trong nước. Và, tất cả đều chan chứa cảm xúc thật, thấm đẫm "tính người", "tình người", thể hiện qua những góc nhìn rất "người"…
Cả đoàn đã có những ngày vừa tác nghiệp-sinh hoạt-sinh tồn… chưa từng có trong bất cứ giáo trình nào từng được học, cũng không thể trông chờ vào bất cứ thứ công nghệ hiện đại nào.
Trong suốt chuyến đi kéo dài 10 ngày (tính cả thời gian di chuyển), đoàn công tác của Báo Nhân Dân đã sản xuất được một số lượng lớn các tin, bài, video cho các ấn phẩm khác nhau của Báo. Tính tới ngày 11/3, trên nhandan.vn đã có 25 bài viết, phóng sự ảnh. Truyền hình Nhân Dân đã phát 12 phóng sự, tin hiện trường, talk... Ngoài ra còn phải kể đến các bài viết, ghi chép đăng tải trên ấn phẩm Nhân Dân cuối tuần, Thời Nay… Các tác phẩm đã được độc giả, đồng nghiệp đón nhận; đồng thời khẳng định uy tín, vị thế của Báo Nhân Dân trong các sự kiện quốc tế lớn.
>>> ĐỌC THÊM:
TRI THỨC CHUYÊN SÂU: ĐỘNG ĐẤT TẠI THỔ NHĨ KỲ VÀ SYRIA
Ngày xuất bản: 18/6/2023
Nội dung: ĐẠT BÁCH - TÙNG QUÂN
Trình bày: HOÀNG HÀ
Built with Shorthand