Năm 2010, huyện Ba Chẽ bắt tay vào thực hiện Chương trình mục tiêu quốc gia về xây dựng nông thôn mới trong bộn bề khó khăn, thách thức.

Với hơn 80% dân số là đồng bào dân tộc thiểu số, trình độ dân trí không đồng đều, toàn huyện có 7/7 xã thuộc diện đặc biệt khó khăn, thu nhập bình quân chỉ đạt 4,7 triệu đồng/người/năm, tỷ lệ hộ nghèo lên tới hơn 48%, trong đó có những xã, thôn, số hộ nghèo chiếm tới 70-80%.

Tại thời điểm triển khai chương trình, cấp xã chỉ đạt trung bình 2,2/19 tiêu chí, cấp huyện chưa đạt tiêu chí nào trong bộ tiêu chí huyện nông thôn mới giai đoạn 2010-2020. Nhận thức của một bộ phận cán bộ và nhân dân về chương trình nông thôn mới còn nhiều hạn chế…

Nhờ sự quan tâm lãnh đạo, chỉ đạo và tạo điều kiện về mọi mặt của Trung ương, Tỉnh ủy, Hội đồng nhân dân, Ủy ban nhân dân tỉnh, sự phối hợp của các sở, ban, ngành cùng sự đoàn kết, nỗ lực không ngừng của chính quyền và nhân dân các dân tộc huyện Ba Chẽ, Chương trình mục tiêu quốc gia về xây dựng nông thôn mới trên địa bàn huyện đã hoàn thành. Diện mạo của huyện miền núi nhiều khó khăn ngày nào nay đã đổi thay mạnh mẽ, đời sống người dân được cải thiện rõ rệt về cả tinh thần và vật chất.

Tính đến ngày 31/12/2022, thu nhập bình quân đầu người khu vực nông thôn của huyện đến đạt 66 triệu đồng/người/năm, tăng 61,3 triệu so với năm 2010 (thu nhập bình quân năm 2010 là 4,7 triệu đồng/người/năm).

Phó Bí thư Huyện ủy, Chủ tịch Ủy ban nhân dân huyện Ba Chẽ Đỗ Mạnh Hùng nhấn mạnh, một nhiệm vụ được Ba Chẽ đặc biệt chú trọng chính là phát triển kết cấu hạ tầng kinh tế-xã hội, đặc biệt là hạ tầng giao thông, để phục vụ người dân. Huyện đã tranh thủ các nguồn vốn đầu tư hỗ trợ của Trung ương, tỉnh, tích cực huy động nguồn lực xã hội hóa với tổng vốn thực hiện xây dựng nông thôn mới giai đoạn 2011-2022 là 1.957 tỷ đồng, trung bình mỗi năm đạt 163 tỷ đồng.

Từ đó, đã đầu tư bê-tông hóa gần 107km đường trục xã và đường từ trung tâm xã đến huyện, đạt tỷ lệ 100%; hơn 59km đường trục thôn, đạt 100%; gần 36km đường ngõ xóm, đạt 98%; gần 18km đường giao thông nội đồng, đường phục vụ sản xuất, đạt 74%. Hệ thống cầu, cống được xây dựng, nâng cấp. Nhiều công trình thủy lợi, công trình nước sinh hoạt được đưa vào khai thác, góp phần nâng tỷ lệ hộ dân ở khu vực nông thôn được sử dụng nước sạch từ hệ thống cấp nước tập trung đạt gần 67%.

Tính đến hết năm 2022, trên địa bàn huyện có 53 công trình cấp nước tập trung cung cấp nước sạch sinh hoạt cho người dân, trong đó, 50 công trình do các xã quản lý đều được đánh giá là nước sạch theo quy chuẩn, một số công trình có quy mô phục vụ lớn như: công trình nâng cấp nước sinh hoạt Khe Lầm phục vụ các thôn Khe Mằn, Làng Cổng, Nà Bắp và Lang Cang, xã Đồn Đạc; Hệ thống trạm xử lý nước sạch hồ chứa nước Khe Mười vụ nước sinh hoạt các xã Đồn Đạc, Nam Sơn và cụm công nghiệp Nam Sơn…

“Tỷ lệ hộ dân khu vực nông thôn được sử dụng nước sạch hiện đạt 68%, dự kiến cuối năm nay tăng lên khoảng 72-78%. Mấy năm qua, công trình xóa tất cả các điểm ngập lụt trên địa bàn huyện được tỉnh quan tâm đầu tư, đến nay cơ bản không còn điểm ngập lụt, mưa lũ đường lưu thông hết”, ông Đỗ Mạnh Hùng cho biết.

Cơ sở hạ tầng được quan tâm đầu tư xây dựng đã tạo điều kiện để nhân dân Ba Chẽ tập trung phát triển kinh tế, nâng cao thu nhập. Trong nông nghiệp, cấp ủy, chính quyền huyện đã dày công nghiên cứu, tìm hiểu và định hướng cho nhân dân chuyển đổi một phần diện tích sản xuất nông nghiệp kém hiệu quả sang sản xuất tập trung các nông sản là thế mạnh của địa phương.

Theo Trưởng Phòng Nông nghiệp huyện Ba Chẽ Vi Thanh Vinh, huyện tập trung chỉ đạo chuyển đổi cơ cấu cây rừng sản xuất, từ cây có giá trị kinh tế thấp như cây keo chuyển dần sang quế. “Cây keo 1ha trong vòng 5 năm cho thu nhập cao nhất khoảng hơn 100 triệu, tương đương 1 năm 20 triệu/ha, nhưng quế gấp 4 lần, khoảng 450-500 triệu/ha”, ông Vinh nói.

Ngoài ra, huyện cũng hỗ trợ nhân dân phát triển vùng dược liệu, đến nay tổng diện tích trồng đạt trên 300ha, chủ yếu là 3 loại cây: trà hoa vàng, ba kích, cát sâm, và một số loại khác như sâm cau. Người dân được hỗ trợ tiền mua giống với mức 70% chi phí một cây giống, được cầm tay chỉ việc, hướng dẫn về quy trình trồng, chăm sóc, bảo quản, chế biến…

Về đầu ra, các hộ dân được liên kết với các doanh nghiệp, hợp tác xã chuyên thu mua, chế biến phát triển thành sản phẩm OCOP bán ra thị trường.

Cùng với phát triển sản xuất, công tác giảm nghèo luôn được huyện xác định là nhiệm vụ trọng tâm, xuyên suốt trong chương trình xây dựng nông thôn mới. Sau 12 năm, nhờ triển khai đồng bộ, quyết liệt các giải pháp đào tạo nghề, giải quyết việc làm, tăng cường công tác tuyên truyền, hỗ trợ người dân tiếp cận các nguồn vốn vay, các chính sách ưu đãi hỗ trợ thuộc chương trình xây dựng nông thôn mới, các chính sách an sinh xã hội, vận động hướng dẫn nhân dân áp dụng tiến bộ khoa học kỹ thuật sản xuất, khuyến khích người lao động làm việc tại các cụm công nghiệp trong và ngoài huyện.

Kết quả, đến hết năm 2022, tỷ lệ nghèo đa chiều trên toàn huyện chỉ còn 0,79%. Như vậy, từ năm 2010 đến năm 2022, mỗi năm, tỷ lệ hộ nghèo của Ba Chẽ giảm bình quân 3,94%.

Chị Triệu Thị Nga, thôn Làng Han, xã Đồn Đạc, huyện Ba Chẽ cho biết: “Trong những năm qua, Đảng và Nhà nước đã quan tâm đến đời sống của nhân dân chúng tôi. Chúng tôi được hưởng rất nhiều chính sách hỗ trợ, như hỗ trợ nhà ở cho người nghèo, hỗ trợ vay vốn để sản xuất, hướng dẫn cách làm ăn và đã thoát nghèo, nhiều hộ vươn lên làm giàu. Nhờ có chương trình xây dựng nông thôn mới, sự quan tâm của Đảng và Nhà nước, đời sống của người dân chúng tôi đã được nâng lên rất nhiều so với trước đây”.

Có thể nói, với sự vào cuộc của cả hệ thống chính trị từ cấp huyện đến cấp xã, cùng sự đồng thuận, ủng hộ của người dân, huyện miền núi khó khăn ngày nào đang dần “thay da đổi thịt”, khoác lên mình diện mạo mới. Các công trình hạ tầng kinh tế-xã hội như Cầu Lang Cang, hệ thống đường trục bê tông, công trình cung cấp nước sinh hoạt chắc chắn sẽ tạo nền tảng vững chắc cho sự phát triển kinh tế-xã hội, nâng cao chất lượng đời sống và phúc lợi cho nhân dân nơi vùng cao Ba Chẽ theo tiêu chí hạnh phúc trong thời gian tới.