Sau khi ta tiến công giải phóng các tỉnh Quảng Trị, Thừa Thiên, Quảng Ngãi và phần lớn tỉnh Quảng Nam, hầu hết lực lượng còn lại của Quân khu 1 - Quân đoàn 1 quân ngụy Sài Gòn rút về tập trung tại Quảng Đà và Thành phố Đà Nẵng. Đà Nẵng trở thành trung tâm quân sự liên hợp lớn nhất của địch ở Trung Bộ với lực lượng khoảng 75.000 quân, bao gồm: Sở Chỉ huy Quân đoàn 1 - Quân khu 1, Sư đoàn 3 Bộ binh, Sư đoàn thủy quân lục chiến (có tàn quân của Lữ đoàn 147), tàn quân của các sư đoàn bộ binh 1 và 2, Sư đoàn 1 Không quân (279 máy bay, trong đó có 96 máy bay chiến đấu), Liên đoàn 17 Biệt động quân, Thiết đoàn 11 và tàn quân của Thiết đoàn 20, 12 tiểu đoàn pháo binh, 15 tiểu đoàn bảo an cùng một lực lượng lớn hải quân, cảnh sát, dân vệ và bộ máy hành chính ngụy quyền. Chúng tổ chức lực lượng thành hai tuyến phòng thủ chính (tuyến ngoại vi và truyến trong), thực hiện quyết tâm “tử thủ” bảo vệ Đà Nẵng theo lời kêu gọi của Tổng thống ngụy quyền Sài Gòn Nguyễn Văn Thiệu.

Về phía ta, trước diễn biến hết sức mau lẹ ở chiến trường, đặc biệt là thắng lợi ở Trị - Thiên, Nam - Ngãi, ngày 25/3/1975, Bộ Chính trị và Quân ủy Trung ương quyết định mở Chiến dịch Đà Nẵng (Mặt trận Quảng Đà), nhằm tiêu diệt quân địch co cụm ở Quảng Đà, Thành phố Đà Nẵng, giải phóng hoàn toàn tỉnh Quảng Đà. Bộ Tư lệnh và Đảng ủy Mặt trận Quảng Đà (lấy mật danh Mặt trận 475) được thành lập, do đồng chí Lê Trọng Tấn - Tổng Tham mưu phó làm Tư lệnh; Chu Huy Mân - Tư lệnh kiêm Chính ủy Quân khu 5 làm Chính ủy kiêm Bí thư Đảng ủy Mặt trận. Lực lượng ta tham gia chiến dịch gồm: Quân đoàn 2 có Sư đoàn 325, Sư đoàn 304 (đang phòng ngự tại Thượng Đức); Lữ đoàn Tăng - Thiết giáp 203 (2 tiểu đoàn và 1 đại đội); Lữ đoàn Pháo binh 164 (thiếu 1 tiểu đoàn); 3 trung đoàn pháo phòng không 243, 245, 284; Lữ đoàn Công binh 219; Quân khu 5 có Sư đoàn Bộ binh 2 được tăng cường Trung đoàn 36, Trung đoàn Bộ binh 3 độc lập, Lữ đoàn Bộ binh 52, Trung đoàn Xe tăng 574; Trung đoàn Pháo binh 572, 1 trung đoàn và 1 tiểu đoàn pháo phòng không, 1 trung đoàn và 1 tiểu đoàn công binh; 3 tiểu đoàn và các đại đội địa phương, đặc công, biệt động, du kích của 2 tỉnh Quảng Đà và Quảng Nam.

Là chiến dịch binh chủng hợp thành tiến công địch trong hành tiến, được hình thành trên cơ sở của thế chiến lược được tạo ra trong quá trình tiến công địch ở miền Trung mùa Xuân 1975, mặc dù gặp rất nhiều khó khăn về công tác bảo đảm, nhất là về hậu cần và cơ động bố trí lực lượng, nhưng các đơn vị tham gia chiến dịch đã cố gắng khắc phục, hoàn thành tốt nhiệm vụ. Với phương châm “nhanh chóng nhất, kịp thời nhất, táo bạo nhất, bất ngờ nhất nhưng chắc thắng”, Bộ Tư lệnh Mặt trận xác định các hướng tiến công vào Đà Nẵng: Quân đoàn 2 tiến công từ hướng bắc và tây bắc; Sư đoàn 304 (thiếu) tiến công từ hướng tây nam; Quân khu 5 (chủ yếu là Sư đoàn 2) tiến công từ hướng nam và đông nam.

Chiến dịch Đà Nẵng đại thắng có ý nghĩa chiến lược hết sức quan trọng. Cùng với thắng lợi của các chiến dịch: Tây Nguyên, Trị Thiên - Huế và Nam Ngãi, Chiến dịch Đà Nẵng đã góp phần làm thay đổi so sánh thế và lực trên chiến trường, tạo ra sự nhảy vọt về cục diện chiến tranh hoàn toàn có lợi cho ta, trực tiếp đập tan ý đồ co cụm chiến lược của địch. Ta đã gây cho địch tổn thất lớn về vật chất, kỹ thuật, tan rã lớn về tổ chức, bế tắc về chiến thuật, chiến lược và quan trọng nhất là suy sụp lớn về tinh thần, đẩy quân ngụy đứng trước nguy cơ sụp đổ hoàn toàn không gì có thể cứu vãn nổi, mở ra cho ta thời cơ, điều kiện mới giải phóng Sài Gòn - Gia Định và giải phóng hoàn toàn miền Nam. Đòn tiến công Đà Nẵng thực sự đã đẩy quân ngụy Sài Gòn vào tình thế tuyệt vọng, tạo điều kiện cho ta đẩy nhanh tốc độ cuộc Tổng tiến công và nổi dậy Xuân 1975.

Sau thắng lợi của Chiến dịch Đà Nẵng, một vùng lãnh thổ rộng lớn bao gồm 5 tỉnh đồng bằng ven biển tiếp giáp với miền Bắc xã hội chủ nghĩa, nối liền với vùng mới giải phóng ở Tây Nguyên đã tạo nên một hậu phương chiến lược hoàn chỉnh hơn. Thế và lực của ta ngày càng vững chắc và mạnh mẽ hơn, tạo điều kiện và thời cơ thuận lợi cho ta tập trung bảo đảm hậu cần, kỹ thuật; phát triển và cơ động lực lượng quy mô lớn trong thời gian ngắn, tạo thế áp đảo cho trận quyết chiến chiến lược cuối cùng giải phóng Sài Gòn - Gia Định, giải phóng biển, đảo thiêng liêng và giải phóng hoàn toàn miền Nam, thống nhất đất nước.

Ngày xuất bản: 11/4/2025
Tổ chức sản xuất: Bùi Nam Đông
Thực hiện: Thi Uyên
Nội dung: Nguyễn Văn Tùng
Trình bày: Tạ Lư
Mô hình sa bàn: YooLife, Hồng Quân - Lê Chí