Ngày 1/7/2025, mô hình chính quyền hai cấp chính thức đi vào vận hành. Đây  không chỉ là một cuộc cách mạng về tái cấu trúc bộ máy, mà còn là động lực để quá trình chuyển đổi số cấp xã, phường diễn ra nhanh chóng và thực chất hơn; góp phần nâng cao hiệu lực, hiệu quả hoạt động, hướng tới một nền hành chính công “phi địa giới” phục vụ người dân và doanh nghiệp. Tuy nhiên, thực tế triển khai mô hình chính quyền hai cấp trên môi trường số vẫn còn rất nhiều bất cập và thách thức.

Nhân viên VNPT tỉnh Ninh Bình hỗ trợ cán bộ công sử dụng phần mềm

Nhân viên VNPT tỉnh Ninh Bình hỗ trợ cán bộ công sử dụng phần mềm

Hiệu quả bước đầu với mô hình chính quyền hai cấp

Để có được sự chuyển đổi mạnh mẽ, không gián đoạn dịch vụ khi chuyển từ chính quyền ba cấp sang vận hành mô hình chính quyền hai cấp, bảo đảm việc giải quyết thủ tục hành chính công trực tuyến thông suốt cho người dân, các địa phương đã có những chỉ đạo quyết liệt và nhiều cách làm mới.

Từ ngày 20/06/2025, tỉnh Ninh Bình đã vận hành thử nghiệm mô hình chính quyền địa phương hai cấp. Ông Tạ Quang Phương, Phó Giám đốc sở Khoa học và Công nghệ tỉnh Ninh Bình gọi đây là cuộc “tổng duyệt thực chất với tình huống thật, quy trình thật và con người thật”. Quá trình vận hành thử giúp cho địa phương có thời gian rà soát toàn bộ quy trình, hệ thống. Đúng 00 giờ 00 phút ngày 01/07, tỉnh đã tắt toàn bộ hệ thống cũ của ba tỉnh và chuyển sang hệ thống dùng chung mới.

Tại Thái Nguyên, hệ thống mạng tại các trung tâm hành chính cũng được tách riêng, một phần phục vụ người dân sử dụng, một phần cho cán bộ, công chức truy cập vào hệ thống cơ sở dữ liệu dân cư quốc gia. Các nhà mạng cũng chủ động tăng gấp đôi băng thông bảo đảm tối thiểu 100Mbps tại 92 xã, phường của tỉnh. Ông Đào Ngọc Tuất, Phó Giám đốc sở Khoa học và Công nghệ tỉnh Thái Nguyên khẳng định về mặt kỹ thuật, đường truyền đều đáp ứng 100%.

Người dân thực hiện thủ tục hành chính công tại Trung tâm Phục vụ hành chính công tỉnh Thái Nguyên

Người dân thực hiện thủ tục hành chính công tại Trung tâm Phục vụ hành chính công tỉnh Thái Nguyên

Không thể thiếu trong quá trình chuẩn bị là vai trò của các đơn vị công nghệ, bưu chính chủ lực. VNPT tỉnh Ninh Bình, đơn vị trực tiếp xây dựng và vận hành hạ tầng số cho mô hình mới, đã tổ chức nhiều đợt hỗ trợ kỹ thuật tại cơ sở. “Chúng tôi bố trí hai cán bộ thường trực tại mỗi xã, phường; đồng thời thành lập nhóm Zalo hỗ trợ kỹ thuật 24/7 để xử lý mọi vướng mắc phát sinh tại hiện trường”, ông Đinh Quang Tấn, Phó Giám đốc VNPT tỉnh Ninh Binh cho biết.

Ngoài ra, để ủy ban nhân dân các xã, phường hoạt động hiệu quả, hơn 8.000 cán bộ, nhân viên bưu điện trên toàn quốc cũng được có mặt tại các trung tâm phục vụ hành chính công để tham gia hỗ trợ cấp xã triển khai thủ tục hành chính, hướng dẫn người dân nộp hồ sơ dịch vụ công trực tuyến; chuyển hồ sơ giữa các cơ quan đơn vị, trả kết quả giải quyết thủ tục cho dân qua đường bưu điện.

Nhân viên Bưu điện tỉnh Ninh Bình tư vấn cho người dân về dịch vụ nhận, trả kết quả thủ tục hành chính công qua đường bưu điện.

Nhân viên Bưu điện tỉnh Ninh Bình tư vấn cho người dân về dịch vụ nhận, trả kết quả thủ tục hành chính công qua đường bưu điện.

Thêm nữa, nhằm bảo đảm quá trình khai thác, vận chuyển và phát bưu gửi không bị gián đoạn, Bưu điện Việt Nam đã phát triển công cụ chuyển đổi tự động địa chỉ cũ - mới tại địa chỉ: https://diachi.vnpost.vn. «Việc ra đời công cụ tra cứu và chuyển đổi địa chỉ không chỉ giúp Vietnam Post duy trì hoạt động ổn định, mà còn đóng vai trò như một cầu nối giữa hệ thống địa chỉ cũ và mới, hỗ trợ hiệu quả cho người dùng cuối, các cơ quan, tổ chức và cả các đơn vị đối tác trong toàn bộ quá trình chuyển đổi địa giới hành chính», ông Phạm Anh Tuấn, Phó Tổng Giám đốc Bưu điện Việt Nam khẳng định.

Bước đầu vận hành chính quyền hai cấp của các địa phương đã có những hiệu quả tích cực, đặc biệt là đối với người dân. Các thủ tục hành chính có thể được hoàn tất ngay tại nơi cư trú, thay vì phải quay về nơi đăng ký hộ khẩu thường trú như trước đây. “Tôi không phải quay về phường cũ cách đây hơn 10km để xin xác nhận công chứng nữa”, chị Trần Thị Loan, xã Ninh Tiến, tỉnh Ninh Bình hào hứng chia sẻ.

Hiệu quả thực tế từ việc kết hợp giữa đổi mới tổ chức và chuyển đổi số đã và đang góp phần xây dựng một nền hành chính phục vụ, lấy sự hài lòng của người dân làm trung tâm.

Người dân thực hiện thủ tục hành chính công

Người dân thực hiện thủ tục hành chính công

Tuy nhiên, để vận hành mô hình chính quyền hai cấp trên môi trường số thông suốt; đặc biệt là việc cung cấp thủ tục hành chính trực tuyến cho người dân, doanh nghiệp còn cần rất nhiều yếu tố: nhân lực vận hành, quy trình giải quyết thủ tục hành chính, liên thông dữ liệu, trang thiết bị đồng bộ… Trong những ngày đầu thực hiện, các địa phương không tránh khỏi những vướng mắc.

Những khó khăn vẫn cần thời gian để tháo gỡ

Dù có nhiều tín hiệu tích cực, vẫn còn không ít khó khăn trong quá trình triển khai mô hình mới. Tại Trung tâm Hành chính công tỉnh Ninh Bình, nhiều cán bộ phản ánh việc nghẽn mạng, lỗi phần mềm và hiển thị không đầy đủ thông tin trên hệ thống mới. “Nhiều lúc trường dữ liệu bị lệch, hoặc không hiển thị nên chúng tôi không biết xử lý hồ sơ cho người dân thế nào”, một cán bộ cho biết.

Thực tế cho thấy, kể cả những cán bộ hành chính công cấp tỉnh, được đào tạo bài bản hơn nhưng vẫn không tránh khỏi sự lúng túng khi sử dụng phần mềm, hệ thống mới. Thêm nữa, nhiều cán bộ chưa được cấp chữ ký số để giải quyết thủ tục dịch vụ công cho người dân khiến hồ sơ mất nhiều thời gian để hoàn thiện.

Trung tâm phục vụ hành chính công phường Trung Thành, tỉnh Thái Nguyên

Trung tâm phục vụ hành chính công phường Trung Thành, tỉnh Thái Nguyên

Ông Ngô Mạnh Tài, Giám đốc Trung tâm phục vụ hành chính công phường Trung Thành, tỉnh Thái Nguyên bày tỏ mong muốn được bố trí một cán bộ chuyên trách về công nghệ thông tin để có thể trực tiếp xử lý những tình huống phát sinh tại địa phương, bởi hiện nay, cán bộ ở đây chỉ được đào tạo bồi dưỡng, tập huấn cơ bản.

Việc liên thông dữ liệu giữa hệ thống phần mềm cấp tỉnh và các hệ thống của bộ, ngành, trung ương như Cổng Dịch vụ công quốc gia, Hệ thống dân cư, Hệ thống hộ tịch…;  hay phân cấp, phân quyền trên hệ thống vẫn là một thách thức lớn.

Kỹ sư công nghệ thông tin VNPT tỉnh Ninh Bình trực tiếp vận hành, điều chỉnh hệ thống.

Kỹ sư công nghệ thông tin VNPT tỉnh Ninh Bình trực tiếp vận hành, điều chỉnh hệ thống.

Dù mục tiêu là xây dựng chính quyền hai cấp để giảm bớt đầu mối trung gian nhưng thực tế là chưa hề có hướng dẫn cụ thể về phân quyền, phân cấp một số thủ tục hành chính. Ông Tạ Quang Phương nhấn mạnh rằng một số thủ tục hành chính trước đây thuộc cấp huyện nay chuyển về xã nhưng cấp xã chưa hề tiếp cận. Vì vậy, địa phương vẫn cần thời gian để cập nhật quy trình, cấu hình mới lên môi trường số và hướng dẫn cán bộ.

Thiếu trang thiết bị đồng bộ cũng là một trở ngại trong quá trình thực hiện thủ tục hành chính công trực tuyến. Ông Đào Ngọc Tuất cho biết thêm, dù cơ sở vật chất ở một số phường, xã đáp ứng cơ bản nhưng nhiều đơn vị khác vẫn thiếu thốn nghiêm trọng. Đặc biệt, 100% máy tính của công chức chưa có bản quyền theo Kế hoạch 02-KH/BCĐTW và nhiều thiết bị đã cũ, lỗi thời. Tại phường Nam Hoa Lư, tỉnh Ninh Bình, trang thiết bị để bảo đảm thực hiện yêu cầu nhiệm vụ giải quyết thủ tục hành chính còn hạn chế, khiến công tác số hóa hồ sơ chưa được thông suốt.

Ông Đào Ngọc Tuất - Phó Giám đốc sở Khoa học & Công nghệ tỉnh Thái Nguyên.

Ông Đào Ngọc Tuất - Phó Giám đốc sở Khoa học & Công nghệ tỉnh Thái Nguyên.

Thêm vào đó, thói quen sử dụng dịch vụ số của người dân vẫn còn rất thấp. Người dân thường có tâm lý e ngại khi nộp hồ sơ trực tuyến. “Tôi chưa làm thủ tục online bao giờ và sợ thiếu hồ sơ, giấy tờ nên tôi đến làm trực tiếp để các cán bộ hướng dẫn”, người dân phường Trung Thành, tỉnh Thái Nguyên nói.

Người dân đang thực hiện thủ tục hành chính công tại phường Trung Thành, tỉnh Thái Nguyên

Người dân đang thực hiện thủ tục hành chính công tại phường Trung Thành, tỉnh Thái Nguyên

Để mô hình chính quyền hai cấp thực sự hiệu quả, việc tháo gỡ các rào cản trong chuyển đổi số là yêu cầu cấp thiết. Chính vì vậy, cần triển khai nhiều giải pháp đồng bộ và quyết liệt trong thời gian tới: bảo đảm kết nối truyền dẫn ổn định của các địa phương với Trung tâm Dữ liệu Quốc gia về dân cư ; tái cấu trúc các phần mới và đưa lên nền tảng “Bình dân học vụ số” để tập huấn trực tiếp cho cán bộ, công chức; triển khai đánh giá lại nhu cầu như USB token và chữ ký số, đồng thời công bố địa điểm thủ tục hành chính mới để người dân dễ tiếp cận…

Thiếu tướng Vũ Văn Tấn, Cục trưởng Cục Cảnh sát Quản lý hành chính về trật tự xã hội (C06), Bộ Công an khẳng định trong thời gian tới, Bộ Công an sẽ chỉ đạo quyết liệt trong việc đồng bộ cơ sở dữ liệu dân cư quốc gia để ứng dụng VNeID sẽ trở thành chiếc căn cước công dân điện tử đúng với địa giới hành chính của các tỉnh mới. Chỉ khi đó, cán bộ, công chức khi tiếp nhận hồ sơ và liên kết vào hệ thống dân cư sẽ xác thực được ngay địa giới hành chính mới của công dân, mà không cần phải thay đổi trên chiếc căn cước công dân vật lý.

Trung tâm Phục vụ hành chính công tỉnh Ninh Bình

Trung tâm Phục vụ hành chính công tỉnh Ninh Bình

Có thể sẽ phải mất một thời gian nữa những khó khăn về kết nối hạ tầng, đồng bộ cơ sở dữ liệu… mới có thể được giải quyết triệt để. Tuy nhiên, với tinh thần “vừa làm vừa chạy; vướng ở đâu, gỡ ở đấy”, chủ động, linh hoạt của các địa phương và sự quyết tâm của toàn hệ thống chính trị, chắc chắn khi mô hình chính quyền địa phương hai cấp đi vào hoạt động ổn định sẽ tạo bước đột phá trong xây dựng một nền hành chính tinh gọn, hiện đại, hiệu lực, hiệu quả,  đáp ứng yêu cầu phát triển trong giai đoạn mới.

Xuất bản: 8/2025
Tổ chức sản xuất: SONG LINH
Nội dung: ÁNH HỒNG-VIỆT LINH
Trình bày, Ảnh: NHƯ TRANG