Năm 2020, 3 sản phẩm ngọc trai Akoya, ngọc trai Tahiti và ngọc trai Southsea của Công ty đã được công nhận đạt tiêu chuẩn sản phẩm OCOP 5 sao cấp quốc gia và trở thành 1 trong 20 sản phẩm đầu tiên của cả nước được công nhận OCOP 5 sao.

Đồng thời, sản phẩm còn đạt chất lượng quốc tế, đáp ứng tiêu chuẩn Nhật Bản - quốc gia có những tiêu chí khắt khe về chất lượng ngọc trai.

Tạo ra được những viên ngọc trai lấp lánh đòi hỏi sự kỳ công, khéo léo cùng niềm yêu nghề say nghề của mỗi người thợ. Mặc dù con trai lớn lên, trưởng thành, trải qua việc cấy nhân tạo ngọc là cả một quá trình thiên về tự nhiên, sự tác động của con người chỉ chiếm 10-15% gồm việc gom lại, vệ sinh, cấy nhân cho trai tạo ngọc, tuy nhiên đây lại là một kỹ thuật rất khó.

Chị Nguyễn Thùy Hương – Giám đốc Công ty Hạ Long tâm sự: “Mỗi người thợ cấy nhân cho trai được ví như một bác sĩ phẫu thuật, bởi cấy nhân vào để con trai có thể sống được và tạo ngọc là một kỹ thuật rất khó, nếu không làm tốt thì con trai có thể đẩy nhân ra ngoài hoặc có thể bị chết. Một người thợ trải qua 5 năm đào tạo cũng chưa chắc đã biết làm. Cấy để ra kết quả, người thợ phải bảo đảm vết cắt vùng bụng đúng điểm, viên nhân phải đặt đúng vị trí, khi thả về môi trường phải căn độ sâu, độ lạnh nước cho phù hợp. Điều này đòi hỏi người thợ bỏ rất nhiều tâm huyết.”

Thông thường, sau khi được cấy nhân, những con trai Martensi trưởng thành cũng cần 24 tháng tiết ra chất xà cừ, bọc lấy viên nhân theo từng lớp và tạo ra một viên trai Akoya có kích cỡ từ 3-9mm. Sau khi lấy ngọc thì con trai cũng kết thúc chu trình sống của mình.

Ngọc trai Hạ Long là ngọc trai nước mặn, nên có ưu điểm vượt trội và khác biệt hẳn so với ngọc trai nước ngọt. Ở điều kiện lý tưởng, nếu như ngọc trai nước biển có tuổi thọ lên tới hàng trăm năm, thì ngọc trai nước ngọt có độ bền chỉ từ 20 đến 30 năm. Ngọc trai nước biển có màu sắc tự nhiên, được tạo nên bởi hàng triệu tế bào sống từ con trai nên bản thân mỗi viên ngọc ngoài màu chính của nó (đen, vàng, trắng) còn hội tụ đủ ngũ sắc dưới mỗi góc ánh sáng khúc xạ khác nhau. Bởi vậy, ngọc trai biển còn được gọi dưới cái tên “vật giải phong thuỷ”.

Mỗi người thợ cấy nhân cho trai được ví như một bác sĩ phẫu thuật.

-- Nữ doanh nhân NGUYỄN THUỲ HƯƠNG --

“Ngọc trai thì nhiều nước, nhiều nơi đã có, nhưng ngọc trai được sinh ra trong lòng di sản thì chỉ có ở Quảng Ninh” – chị Hương khẳng định.

Đúng là không quá khi gọi ngọc trai Hạ Long là những viên ngọc "di sản”, là sản vật được thiên nhiên ban tặng. Tuy vậy, “bí quyết” của ngọc trai Hạ Long chính là ở kỹ thuật nuôi cấy. Kế thừa và áp dụng kỹ thuật tiên tiến từ các chuyên gia Nhật Bản, Công ty ngọc trai Hạ Long đã nghiên cứu, xây dựng thành công quy trình sinh sản nhân tạo, thu thập và lai tạo các loài trai quý hiếm, có độ bọc ngọc nhanh, màu sắc đẹp, để cho ra thị trường những sản phẩm ngọc trai chất lượng cao, khác biệt.

Chính bởi vậy, ngọc “di sản” được giới chuyên môn đánh giá có độ thuần khiết cao, độ bọc của lớp xà cừ dày, nhiều màu sắc tự nhiên sang trọng, quyến rũ, chất lượng và vẻ đẹp của ngọc trai Hạ Long thực sự đã chinh phục được du khách trong và ngoài nước.

Năm 2015, sản phẩm ngọc trai Hạ Long của Công ty cổ phần Ngọc trai Hạ Long đã được công nhận là sản phẩm OCOP của thành phố. Nối tiếp thành công đó, 2 năm tiếp theo, ngọc trai Hạ Long lần lượt được đánh giá 4 sao rồi 5 sao tại Hội thi đánh giá và xếp hạng sản phẩm OCOP tỉnh.

Năm 2020, 3 sản phẩm ngọc trai Akoya, ngọc trai Tahiti và ngọc trai Southsea của Công ty đã được công nhận đạt tiêu chuẩn sản phẩm OCOP 5 sao cấp quốc gia và trở thành 1 trong 20 sản phẩm đầu tiên của cả nước được công nhận OCOP 5 sao. Đồng thời, sản phẩm còn đạt chất lượng quốc tế, đáp ứng tiêu chuẩn Nhật Bản - quốc gia có những tiêu chí khắt khe về chất lượng ngọc trai.

Tại sao tài nguyên là của mình, nhân công và trí tuệ mình có, lại không xây dựng thương hiệu cho địa phương, mà chỉ xuất khẩu sản phẩm thô đem lại giá trị thấp như vậy?

Sao không xây dựng một thương hiệu riêng của quê hương, cho người Việt?

Doanh nhân
Nguyễn Thuỳ Hương

Có thể nói, mỗi viên ngọc trai là một niềm kiêu hãnh, niềm tự hào, là đam mê, là hoài bão của nữ doanh nhân Nguyễn Thuỳ Hương, nhưng ít ai biết được rằng đằng sau vẻ đẹp lấp lánh thuần khiết của những viên ngọc ‘di sản’ ấy còn là mồ hôi nước mắt, là tuổi trẻ thanh xuân của chị. Để xây dựng nên thương hiệu ngọc trai Hạ Long như ngày nay, chị Nguyễn Thuỳ Hương đã phải trải qua không ít khó khăn.

 Tiếp nhận lại liên doanh ngọc trai Việt Nhật từ đối tác Nhật Bản, hai vợ chồng chị Hương từng bước hiện thực hóa giấc mơ xây dựng thương hiệu ngọc trai Việt.

“Thật may, đúng năm 2007, tỉnh Quảng Ninh kêu gọi và hỗ trợ đầu tư, nên nghĩ là làm, chúng tôi quyết định mua lại công ty liên doanh ngọc trai Việt Nhật và đầu tư sản xuất”, chị Hương kể lại.

Lúc đó cơ sở nằm ở Vịnh Hạ Long có diện tích trên 30ha mặt biển. Khi vợ chồng chị Hương mua lại thì chủ yếu chỉ là những bè mảng trên bề mặt biển, sau đó, hai anh chị bắt tay xây dựng cho đến năm 2009 thì hình thành nên cơ sở như hiện nay. Với những kiến thức có được từ khi tu nghiệp ở Nhật Bản, chồng chị Hương đã vận dụng và đưa vào sản xuất tại công ty.

Nhưng thời gian đầu công ty vẫn chủ yếu chỉ xuất khẩu sản phẩm thô sang một số thị trường như: Nhật Bản, Hồng Kông (Trung Quốc), Hàn Quốc, Trung Quốc và một số nước châu Âu. Đó không phải là mục đích cuối cùng của chị trong kinh doanh bởi giá trị kinh tế đem lại thấp, thêm nữa, khi xuất khẩu, sản phẩm ngọc trai của Quảng Ninh không còn thương hiệu riêng. 

Chị Hương từng trăn trở: “Tại sao tài nguyên là của mình, nhân công và trí tuệ mình có, lại không xây dựng thương hiệu cho địa phương, mà chỉ xuất khẩu sản phẩm thô đem lại giá trị thấp như vậy? Sao không xây dựng một thương hiệu riêng của quê hương, cho người Việt?”

Và rồi, vợ chồng chị quyết tâm xây dựng ngọc trai Hạ Long trở thành thương hiệu ngọc trai của người Việt. Công ty đã thay đổi chiến lược kinh doanh, không chỉ sinh sản nhân tạo ra các con giống, mà còn làm trọn công đoạn nuôi cấy, chế tác sản phẩm, tạo thành một quy trình khép kín đầu tiên ở Việt Nam về nuôi trai lấy ngọc và chế tác trang sức.

Tuy nhiên, những ngày đầu hoạt động, mặc dù vợ chồng chị Hương đều là những người nhiều năm gắn bó, trưởng thành từ thực tế nghề nuôi trai cấy ngọc, nhưng do kinh nghiệm về biển chưa nhiều, Công ty ngọc trai Hạ Long đã từng phải đối mặt với thất bại. Đó là khi mưa bão đổ về, sóng to gió lớn đã đánh trôi toàn bộ bè nuôi trai, khiến hai vợ chồng chị trắng tay. Nhưng chính niềm đam mê với công việc đã giúp vợ chồng chị Hương quyết tâm vay mượn gây dựng lại từ đầu.

Khi công ty phát triển hơn, cũng có lúc chị đã mở rộng đào tạo cho người dân trong vùng cùng tham gia sản xuất một khâu nào đó với mong muốn tạo sinh kế cho người dân nơi đây, nhưng do kỹ thuật khó không phải ai cũng đáp ứng được, nên ý định ấy của chị cũng thất bại.

Khó khăn thì nhiều, thất bại cũng không ít, nhưng theo chị Hương, khó khăn lớn nhất mà Công ty ngọc trai Hạ Long phải đối mặt lại chính do dịch Covid-19 đem lại. Suốt thời gian dịch bệnh, việc sản xuất của Công ty bị đình trệ, người mua giảm sút, bao tiền vốn đọng hết ở sản phẩm, doanh thu đến chủ yếu từ khách du lịch thì du lịch đóng băng, nên doanh thu Công ty gần như bằng 0.

Nhớ lại những tháng ngày gian khó đó, nữ doanh nhân với hơn 10 năm kinh nghiệm không khỏi thở dài ngao ngán: “Lúc đó tôi thực sự thấy tuyệt vọng, không biết phải làm như thế nào, làm gì cũng cần có vốn, không có vốn thì không làm được gì.”

Để gắng gượng duy trì sự tồn tại của công ty, chị Hương phải giảm nhân viên, chỉ giữ lại được lực lượng nòng cốt. Thậm chí, hai vợ chồng chị phải bán cả tài sản riêng để “nuôi quân” với mong muốn dịch sớm qua nhanh và du lịch, sản xuất được phục hồi. Mãi đến tháng 8/2023, hoạt động của Công ty mới thực sự khôi phục trở lại, vợ chồng chị Hương cũng coi như bắt đầu lại một lần nữa.

“Quả thực, có lúc tôi muốn buông xuôi, nhưng đam mê đã kéo tôi lại. Nhìn những viên ngọc trai sáng bóng bất chấp nắng mưa bão táp kia, tình yêu với những con trai và viên ngọc mang trong mình sức sống riêng ấy lại trỗi dậy trong tôi, thôi thúc tôi vượt qua mọi khó khăn để tiếp tục theo đuổi ước mơ của mình”, chị Hương tâm sự.

Hiện nay, Công ty của chị chỉ còn khoảng 100 nhân viên. Trước dịch 1 năm, mỗi năm công ty thu hoạch 200kg ngọc thô các loại, nhưng nay áp dụng mô hình nuôi cấy khép kín, cộng thêm chiến lược không xuất khẩu nhiều, sản phẩm sản xuất ra vì thế chỉ ở mức vừa đủ, việc cấy ngọc cho trai tiến hành quanh năm để quay vòng. Sản lượng hiện chỉ bằng 20-30% thời kỳ trước dịch.

Tuy chưa khôi phục lại hoàn toàn như thời kỳ trước dịch, song ở Công ty, ai ai cũng ôm trong mình một niềm say nghề yêu nghề, cùng quyết tâm giữ gìn và phát triển thương hiệu ngọc trai Hạ Long –thương hiệu ngọc trai bản địa, bởi vậy khó khăn không đủ làm họ chùn bước, trái lại càng khiến họ thêm đoàn kết, quyết tâm chung tay phát triển một sản phẩm toả sáng giá trị quê hương.

Quê hương tôi được thiên nhiên ưu đãi cho một di sản hùng vĩ như vậy, tại sao chưa có sản phẩm du lịch thực sự mang dấu ấn đối với du khách?

Tôi thực sự muốn tạo nên một sản phẩm du lịch tương xứng gắn với danh tiếng di sản Hạ Long.

Doanh nhân
Nguyễn Thuỳ Hương

Không chỉ dừng lại ở việc sản xuất ra những viên ngọc quý, chị Nguyễn Thuỳ Hương mong muốn đưa ngọc trai Hạ Long trở thành một sản phẩm tô điểm và khẳng định hơn giá trị của di sản thiên nhiên thế giới Vịnh Hạ Long.

“Tôi sinh ra và lớn lên ở Quảng Ninh – một tỉnh mạnh về du lịch nên luôn muốn đóng góp cho sự phát triển của ngành du lịch tỉnh nhà. Tôi luôn đặt ra một câu hỏi: Quê hương tôi được thiên nhiên ưu đãi cho một di sản hùng vĩ như vậy, tại sao chưa có sản phẩm du lịch thực sự mang dấu ấn đối với du khách? Tôi thực sự muốn tạo nên một sản phẩm du lịch tương xứng gắn với danh tiếng di sản Hạ Long” – chị Hương tâm sự.

Với mong muốn như vậy, mặc dù nhiều đơn vị đề nghị mua sản phẩm ngọc thô của công ty, nhưng chị Hương không bán. Chị muốn giữ những viên ngọc “di sản” ấy được toả sáng ngay trên đất di sản, để khách du lịch bốn phương tìm đến, tận tay chạm vào từng viên ngọc trai, lắng nghe chuyện đời của ngọc và hít hà hơi thở của thiên nhiên, từ đó cảm nhận được vẻ đẹp lấp lánh, sinh động của ngọc trai Hạ Long.

Chị Hương đã cho ra đời tour du lịch tham quan trải nghiệm thực tế, tìm hiểu tận mắt quy trình làm ra viên ngọc trai sáng bóng nhiều màu sắc ở Công ty cổ phần Ngọc trai Hạ Long với mục đích như vậy.

Tôi sinh ra và lớn lên ở Quảng Ninh – một tỉnh mạnh về du lịch nên luôn muốn đóng góp cho sự phát triển của ngành du lịch tỉnh nhà.

-- Nữ doanh nhân NGUYỄN THUỲ HƯƠNG --

Khi du khách đến các điểm tham quan của Công ty sẽ được tận mắt chứng kiến mọi quy trình hình thành nên một viên ngọc quý, từ việc nuôi cấy cho đến khi thu hoạch. Tại đây, khách du lịch sẽ được đội ngũ thuyết minh viên ân cần, chu đáo giới thiệu tỉ mỉ thông tin về các loại ngọc trai, từng công đoạn sản xuất sản phẩm. Khách du lịch đến tham quan có thể thoải mái tìm hiểu và lựa chọn cho mình những viên ngọc trai đẹp nhất, chất lượng nhất, được chế tác hết sức tinh xảo, trang trọng. 

Để đáp ứng nhu cầu đa dạng của du khách, Công ty đã cho ra mắt 6 phiên bản ngôn ngữ kể câu chuyện về đời của ngọc “di sản”. Khách du lịch tham gia tour của chị cũng ngày một nhiều, đa phần là khách châu Âu, chiếm đến 60%. Khách hàng rất thích câu chuyện chị kể về ngọc trai Hạ Long cũng như tin tưởng chất lượng của từng viên ngọc.

“Có lần, tận mắt chứng kiến đôi vợ chồng cao tuổi lập cập dẫn nhau vào chọn một món trang sức ngọc trai - một món ‘quà quê’ ông trân trọng dành tặng người bạn đời trân quý của mình, tôi cảm thấy xúc động vô cùng” - Chị Hương kể, vị khách nam lớn tuổi đó quyết định chọn một sản phẩm mang trong mình tinh hoa di sản quê hương, được tạo ra từ đôi bàn tay khéo léo và sức sáng tạo của người dân đất Quảng để thể hiện tình yêu và sự trân quý dành tặng vợ, điều đó khiến chị thấy thật hạnh phúc và tự hào.

Hay một lần khác, có đoàn khoảng 40-50 khách quốc tế tới tham quan, khi quan sát quá trình cấy ngọc tạo trai đã đồng thanh ồ lên đầy ngạc nhiên và vui thích. Theo chị kể, hình ảnh hạnh phúc đó như một nguồn động lực giúp chị thêm kiên định trên con đường nhiều vất vả nhưng không thiếu ngọt ngào mà mình đã chọn.

Theo chị Hương, phát triển sản phẩm du lịch không chỉ là hoạt động kinh tế mà còn để quảng bá về văn hoá Việt Nam, là niềm tự hào của người Việt. Chính quyền địa phương cũng đã có những hoạt động hỗ trợ chị triển khai tour du lịch nhằm nâng cao giá trị và sức sống di sản quê hương như tạo điều kiện cho công ty làm mái che mưa nắng phục vụ khách tham quan…

Tuy nhiên chị Hương mong muốn nhận được sự quan tâm và ủng hộ nhiều hơn của chính quyền, để cùng tỉnh hoàn thiện tour du lịch này, phát triển thành một sản phẩm du lịch độc đáo, kết nối du khách đến với di sản Vịnh Hạ Long và tạo ấn tượng sâu sắc về di sản trong lòng du khách.