Chiến thắng lịch sử Điện Biên Phủ, đỉnh cao của cuộc tiến công chiến lược Đông Xuân 1953-1954 là chiến công lớn nhất của dân tộc ta trong cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp xâm lược (1945-1954). Chủ tịch Hồ Chí Minh đã khẳng định:

Trong suốt quá trình chuẩn bị và tiến hành chiến dịch, Công an nhân dân đã phối hợp chặt chẽ với Quân đội nhân dân và các lực lượng khác giữ gìn, bảo đảm tốt an ninh, trật tự, phòng gian, giữ bí mật, bảo đảm an toàn ở cả tiền tuyến và hậu phương, góp phần to lớn vào chiến công chung vĩ đại đó.

Ngay khi bước vào Đông Xuân 1953-1954, ngành Công an được giao nhiệm vụ phối hợp với lực lượng quân đội trực tiếp bảo vệ Chiến dịch Điện Biên Phủ. Nhận thức rõ tầm quan trọng, ý nghĩa chiến lược của chiến dịch, Bộ Công an xác định đây là công tác trọng tâm của lực lượng Công an, lãnh đạo Bộ chỉ đạo cho toàn lực lượng đẩy mạnh mọi hoạt động phục vụ chiến dịch. Riêng với chiến dịch Điện Biên Phủ, Bộ Công an thành lập “Ban Công an tiền phương” trực thuộc Hội đồng cung cấp mặt trận Trung ương, do đồng chí Bộ trưởng Trần Quốc Hoàn làm Trưởng Ban. Dưới sự lãnh đạo chặt chẽ và thống nhất của Đảng, Chính phủ và Bộ Công an, công an các cấp và Ban Công an tiền phương đã chủ động tiến hành đồng bộ các biện pháp nghiệp vụ, phối hợp với quân đội bảo vệ tuyệt đối an toàn các đồng chí lãnh đạo và cơ quan của Đảng, Chính phủ, Bộ Chỉ huy chiến dịch.

Tại những khu vực cơ quan có cơ quan đầu não của Đảng, Chính phủ, lực lượng Công an đã phát động phong trào “Phòng gian, bảo mật”, tổ chức cho quần chúng tham gia giám sát, phát hiện những người lạ mặt, những hoạt động nghi vấn; lập các trạm gác và kiểm tra giấy tờ, kịp thời phát hiện bọn gián điệp, chỉ điểm trà trộn trong số cán bộ cơ quan của ta hoặc đồng bào khu vực các cơ quan đóng quân để thâm nhập điều tra, phá hoại. Ở những địa bàn Bộ Chỉ huy chiến dịch đóng quân, lực lượng Công an đã phối hợp chặt chẽ với lực lượng Bảo vệ quân đội thiết lập trạm gác và thành lập các đội tuần tra, canh gác bảo vệ trước khi Bộ Chỉ huy chiến dịch chuyển đến và tổ chức nhiều tuyến canh phòng nghiêm ngặt, trong đó Công an bảo vệ tuyến ngoài. Ban Công an tiền phương đã phối hợp với lực lượng bảo vệ của Trung ương và Quân đội bố trí lực lượng bảo vệ trên các tuyến đường, nhất là ở những đầu mối giao thông, những nơi hiểm trở mà kẻ địch dễ lợi dụng mai phục, ám sát. 

Mặc dù tình hình chiến sự diễn ra ác liệt, kẻ địch chống phá bằng nhiều thủ đoạn xảo quyệt, nhưng với sự phối hợp chặt chẽ giữa lực lượng Công an với Quân đội và các lực lượng khác có liên quan, hoạt động của các đồng chí lãnh đạo, cơ quan đầu não của Đảng, Chính phủ, Bộ Chỉ huy chiến dịch đã được bảo đảm bí mật, tuyệt đối an toàn trong suốt quá trình diễn ra chiến dịch.

Để bảo vệ lực lượng vũ trang tham gia chiến dịch, lực lượng Công an phối hợp với Cục Bảo vệ của Quân đội xây dựng kế hoạch và nội dung công tác bảo vệ, tổ chức công tác bảo vệ, tập trung thực hiện bảo đảm tuyệt đối bí mật kế hoạch chiến dịch, bảo đảm nguyên tắc “vũ khí nằm trong tay những người tin cậy”... Với những biện pháp tích cực đó, trong suốt thời gian diễn ra chiến dịch, bí mật quân sự được bảo đảm, lực lượng vũ trang được bảo vệ an toàn.

Trên các tuyến đường chiến lược quan trọng, lực lượng Công an phối hợp với lực lượng Quân đội, dân quân du kích đặt các đồn, trạm kiểm soát người và phương tiện qua lại; tổ chức các đội tuần tra vũ trang kiểm soát lưu động. Tại các điểm giao thông trọng điểm như bến phà Âu Lâu, Tạ Khoa... Công an phối hợp với lực lượng bảo vệ Quân đội thành lập các ban bảo vệ, sắp xếp điều động theo thứ tự ưu tiên, bảo đảm thông suốt, trật tự và an toàn.

Trong công tác bảo vệ kho tàng, trạm trung chuyển, Công an phối hợp với bộ phận quân nhu hậu cần của Quân đội tổ chức kiểm tra thuần khiết nội bộ, lựa chọn những người có lý lịch tốt, trong sạch, có phẩm chất chính trị và đạo đức liêm khiết để làm công tác quản lý, bảo vệ kho tàng. Các đồn, trạm công an phối hợp với bộ đội, dân quân du kích thiết lập vành đai, thường xuyên tuần tra canh gác xung quanh khu vực kho, kịp thời phát hiện bọn phá hoại, phòng chống cháy nổ.

Đối với công tác chống gián điệp ẩn nấp, lực lượng Công an tập trung vào địa bàn trọng điểm và tuyến đường vận chuyển ra chiến trường; tổ chức bóc gỡ nhiều đầu mối nội gián thâm nhập vào nội bộ cơ quan kháng chiến, đơn vị bộ đội, trong đó có những lần phối hợp với quân đội như: phối hợp cùng lực lượng Bảo vệ Quân đội bóc gỡ nội gián do Hoàng Minh Vượng cầm đầu trong Tỉnh đội Hải Ninh, kịp thời ngăn chặn âm mưu ám sát, xúi giục bộ đội đào ngũ. Để đối phó với phương thức gián điệp biệt kích hỗn hợp nhảy dù (GCMA), lực lượng an ninh đã phối hợp chặt chẽ với các đơn vị quân đội và nhân dân, nhất là đối với vùng núi các tỉnh Thanh Hóa, Nghệ An, Hà Tĩnh tổ chức truy bắt gián điệp, biệt kích. Vì vậy, trong giai đoạn chuẩn bị chiến dịch, hầu hết các toán GCMA vừa thâm nhập đã bị bắt hoặc bị tiêu diệt.

Một trong những công tác quan trọng phục vụ cho chiến dịch Điện Biên Phủ là công tác tiễu phỉ ở vùng núi phía Bắc và Tây Bắc, nhằm bảo đảm an ninh cho các vùng phụ cận cũng như tạo điều kiện huy động sức người, sức của cho trận chiến đấu. Tháng 11/1953, Khu ủy Tây Bắc đã thành lập “Ban thống nhất chống phỉ” do đồng chí Trần Quyết, Phó Bí thư Khu ủy, Giám đốc Công an Khu Tây Bắc làm Trưởng Ban với lực lượng tham gia chủ yếu là Quân đội và Công an nhằm mục đích trừ phỉ, bảo vệ địa bàn xuất phát lực lượng, cung cấp hậu cần cho Chiến dịch.

Theo đó, lực lượng Công an đã chủ động tiến hành các biện pháp nghiệp vụ nắm chắc tình hình về tổ chức, lực lượng, địa điểm, trung tâm phỉ, mạng lưới cơ sở của chúng, đồng thời tăng cường tuyên truyền, giáo dục quần chúng, nâng cao cảnh giác, không mắc mưu địch. Trên cơ sở nắm chắc tình hình, xây dựng phong trào quần chúng, lực lượng Công an đã phối hợp với Quân đội triển khai kế hoạch tấn công các hang ổ phỉ, huy động các lực lượng, các ngành tham gia, sử dụng đồng bộ cả hai hình thức đấu tranh chính trị và đấu tranh vũ trang để tiêu diệt và làm tan rã các hoạt động gây phỉ của địch.

Với phương châm “lấy vận động chính trị là chính, kết hợp với tiến công quân sự”, trong các đợt tiễu phỉ, “lực lượng Công an đã góp phần làm tan rã hơn một ngàn phỉ ở Cao Bằng; ba ngàn phỉ ở Lào Cai, Hà Giang; hai ngàn phỉ ở Thuận Châu, Sông Mã (Sơn La)”¹. Việc giải quyết căn bản nạn phỉ ở các tỉnh vùng núi phía Bắc và Tây Bắc đã góp phần củng cố hậu phương vững mạnh, an toàn, bảo đảm huy động được nhân lực, vật lực đáp ứng yêu cầu của chiến dịch.

Xuất phát từ yêu cầu thực tiễn, Bộ Công an đã phối hợp với Bộ Quốc phòng tham mưu với Thủ tướng Chính phủ ban hành Quyết định số 107/2003/QĐ-TTg ngày 2/6/2003 về “Quy chế phối hợp giữa Bộ Công an và Bộ Quốc phòng thực hiện nhiệm vụ bảo vệ an ninh quốc gia, trật tự an toàn xã hội trong tình hình mới”; tham mưu với Chính phủ ban hành Nghị định số 77/2010/NĐ-CP ngày 12/7/2010 về “Phối hợp giữa Bộ Công an và Bộ Quốc phòng trong thực hiện nhiệm vụ bảo vệ an ninh quốc gia, giữ gìn trật tự, an toàn xã hội và nhiệm vụ quốc phòng”.

Quán triệt, thực hiện nghiêm túc Nghị định số 77/2010/NĐ-CP của Thủ tướng Chính phủ, lực lượng Công an và Quân đội đã triển khai phối hợp ở tất cả các cấp, trong mọi hoạt động an ninh-quốc phòng và đạt được kết quả toàn diện, quan trọng. Thành tựu nổi bật mang tính bao trùm là bảo vệ vững chắc độc lập, chủ quyền, thống nhất toàn vẹn lãnh thổ của Tổ quốc, bảo đảm an ninh quốc gia, bảo vệ Đảng, Nhà nước và nhân dân, bảo vệ sự nghiệp đổi mới, công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước. Những thành tựu đó đã góp phần quan trọng vào việc tăng cường thế và lực, sức mạnh tổng hợp của đất nước, tạo môi trường hòa bình, ổn định để phát triển đất nước nhanh, bền vững.

Hiện nay, tình hình quốc tế, khu vực, trong nước tiếp tục diễn biến phức tạp; hội nhập quốc tế tạo điều kiện để đất nước có cơ hội phát triển kinh tế, tăng cường tiềm lực quốc phòng, an ninh, song cũng đang nảy sinh nhiều vấn đề mới, tác động không nhỏ đến công cuộc bảo vệ chủ quyền quốc gia, giữ vững ổn định chính trị của đất nước. Các thế lực thù địch lợi dụng mở cửa, hội nhập luôn tìm cách thực hiện âm mưu “Diễn biến hòa bình”, hòng tiến hành bạo loạn lật đổ, nhằm xóa bỏ vai trò lãnh đạo của Đảng, thủ tiêu chế độ xã hội chủ nghĩa ở Việt Nam; chia rẽ, phá hoại nội bộ các lực lượng vũ trang, thực hiện mưu đồ “phi chính trị hóa”, vô hiệu quá Quân đội và Công an.

Bên cạnh đó, những nhân tố có thể gây mất ổn định chính trị-xã hội ở trong nước, nhất là các biểu hiện “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa”, các nguy cơ, thách thức lớn, nhất là nguy cơ xung đột Biển Đông vẫn chưa bị đẩy lùi, có nơi, có lúc còn diễn biến phức tạp hơn; tình hình tội phạm, tệ nạn xã hội, tác động của mặt trái cơ chế thị trường, của toàn cầu hóa, đô thị hóa… đang làm gia tăng những yếu tố phức tạp đối với an ninh, trật tự của đất nước. Tình hình đó đòi hỏi lực lượng Công an và Quân đội phải tăng cường phối hợp trên nhiều lĩnh vực để thực hiện thắng lợi nhiệm vụ xây dựng và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa trong tình hình mới, trong đó yêu cầu xây dựng thế trận an ninh nhân dân gắn với thế trận quốc phòng toàn dân trở thành yêu cầu, nhiệm vụ thường xuyên, lâu dài.