Ngay từ khi thành lập Đội Việt Nam Tuyên truyền giải phóng quân (ngày 22/12/1944) - Đội quân chủ lực đầu tiên và là tiền thân của Quân đội nhân dân Việt Nam, hoạt động công tác đảng, công tác chính trị đã được xác lập bằng việc thành lập chi bộ để lãnh đạo đội và biên chế một chính trị viên - người đảm nhiệm công tác chính trị bên cạnh người đội trưởng; điều đó đã tạo sức mạnh to lớn để đội quân chủ lực đầu tiên tuy vừa mới thành lập, với chỉ 34 đội viên và vũ khí thô sơ đã đánh thắng liên tiếp hai trận: Phai Khắt, Nà Ngần mở ra truyền thống đánh thắng trận đầu của Quân đội nhân dân Việt Nam anh hùng.

Trong cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp xâm lược, công tác đảng, công tác chính trị tập trung xây dựng nhân tố chính trị, tinh thần cho bộ đội và nhân dân nêu cao ý chí quyết tâm thực hiện thắng lợi đường lối của Đảng “vừa kháng chiến, vừa kiến quốc”, “kháng chiến toàn dân, toàn diện”, “trường kỳ kháng chiến”, “tự lực cánh sinh, dựa vào sức mình là chính”,...

Đặc biệt, trong chiến dịch Điện Biên Phủ, trước muôn vàn khó khăn, ác liệt, nhất là khi chuyển đổi phương châm tác chiến từ “đánh nhanh, giải quyết nhanh” sang “đánh chắc, tiến chắc”, hoạt động công tác đảng, công tác chính trị đã được tiến hành bằng nhiều nội dung, hình thức, biện pháp kịp thời, hiệu quả, thấm sâu vào từng trái tim, khối óc, thúc giục cán bộ, chiến sĩ và toàn dân ta cả ở tiền tuyến và hậu phương quyết tâm, chung sức, đồng lòng, làm nên chiến thắng “lừng lẫy năm châu, chấn động địa cầu”, buộc thực dân Pháp phải ký Hiệp định Geneva công nhận độc lập, chủ quyền của Việt Nam, Lào và Campuchia.

Trong cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước, công tác đảng, công tác chính trị có sự phát triển vượt bậc cả về nội dung, hình thức, phương pháp và lực lượng tiến hành, góp phần làm cho cán bộ, chiến sĩ và nhân dân nâng cao lòng yêu nước, yêu chủ nghĩa xã hội; quyết tâm thực hiện thắng lợi đường lối tiến hành đồng thời hai nhiệm vụ chiến lược: Cách mạng xã hội chủ nghĩa ở miền bắc và cách mạng dân tộc dân chủ nhân dân ở miền nam.

Thông qua các mặt công tác: Tư tưởng, tổ chức, cán bộ, dân vận-địch vận, chính sách đã khơi dậy, phát huy mạnh mẽ nhân tố chính trị, tinh thần của toàn Đảng, toàn dân và toàn quân, phát huy cao độ sức mạnh của chủ nghĩa anh hùng cách mạng, tư tưởng chiến lược cách mạng tiến công, kết hợp sức mạnh dân tộc với sức mạnh thời đại để “xẻ dọc Trường Sơn” đi cứu nước, làm nên những chiến công oanh liệt, mà đỉnh cao là chiến dịch Hồ Chí Minh lịch sử, giải phóng miền nam, thống nhất đất nước, đưa cả nước đi lên chủ nghĩa xã hội.

Tiếp đó, hoạt động công tác đảng, công tác chính trị góp phần quan trọng vào việc khơi dậy, phát huy tinh thần đoàn kết, ý chí quyết tâm của toàn quân, toàn dân thực hiện thắng lợi nhiệm vụ bảo vệ vững chắc độc lập, chủ quyền, thống nhất, toàn vẹn lãnh thổ của Tổ quốc và hoàn thành nhiệm vụ quốc tế vẻ vang.

Trong thời kỳ đổi mới đất nước, trước yêu cầu xây dựng quân đội, củng cố quốc phòng, bảo vệ Tổ quốc xã hội chủ nghĩa trong tình hình mới, công tác đảng, công tác chính trị luôn thể hiện vai trò quyết định trong xây dựng quân đội vững mạnh về chính trị, làm cơ sở nâng cao chất lượng tổng hợp, sức mạnh chiến đấu, xây dựng quân đội “tinh, gọn, mạnh”, tiến lên hiện đại.

Trong đó, tập trung đẩy mạnh công tác giáo dục chính trị, định hướng tư tưởng, xây dựng bản lĩnh chính trị, ý chí quyết tâm chiến đấu cho cán bộ, chiến sĩ; xây dựng các cấp ủy, tổ chức đảng trong sạch, vững mạnh tiêu biểu. Chú trọng giáo dục, rèn luyện đội ngũ cán bộ, đảng viên “vừa hồng, vừa chuyên”; không ngừng tăng cường đoàn kết, gắn bó máu thịt với nhân dân, xây dựng “thế trận lòng dân” vững chắc trên từng địa bàn và trên cả nước.

Trong bối cảnh mới, hoạt động công tác đảng, công tác chính trị luôn bám sát thực tiễn và được tiến hành hiệu quả ở các đơn vị, nhất là các đơn vị trên địa bàn vùng sâu, vùng xa, biên giới, hải đảo; xử lý các nhiệm vụ, thách thức an ninh phi truyền thống, phòng, chống, khắc phục hậu quả thiên tai, dịch bệnh, tìm kiếm, cứu hộ, cứu nạn; giúp nhân dân xóa đói giảm nghèo, xây dựng nông thôn mới; tham gia hoạt động gìn giữ hòa bình Liên hợp quốc; bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng, đấu tranh phản bác các quan điểm sai trái, thù địch...

Qua đó, góp phần xây dựng quân đội vững mạnh về chính trị, tư tưởng, đạo đức, tổ chức và cán bộ, bảo đảm cho quân đội luôn là lực lượng chính trị tin cậy, lực lượng chiến đấu tuyệt đối trung thành với Tổ quốc, với Đảng, Nhà nước và nhân dân, thực hiện tốt chức năng “đội quân chiến đấu, đội quân công tác, đội quân lao động sản xuất”, làm cho phẩm chất và hình ảnh cao đẹp “Bộ đội Cụ Hồ” luôn tỏa sáng không chỉ với nhân dân trong nước mà cả bạn bè quốc tế.

Một là, tiếp tục nâng cao nhận thức, trách nhiệm của các tổ chức, lực lượng, nhất là đội ngũ cán bộ chủ trì các cấp về vị trí, vai trò công tác đảng, công tác chính trị. Cấp ủy, chỉ huy, nhất là đội ngũ chính ủy, chính trị viên, người chỉ huy các cấp cần tiếp tục quán triệt, nhận thức sâu sắc về vị trí, vai trò công tác đảng, công tác chính trị trong Quân đội nhân dân Việt Nam; thấy rõ công tác đảng, công tác chính trị là bộ phận rất quan trọng trong hoạt động lãnh đạo của Đảng đối với quân đội; là sự vận dụng những quan điểm, nguyên lý, nguyên tắc xây dựng Đảng và hoạt động chính trị của Đảng vào một tổ chức cách mạng đặc thù - tổ chức quân sự, có chức năng, nhiệm vụ chủ yếu là sẵn sàng chiến đấu, chiến đấu bảo vệ Tổ quốc, bảo vệ Đảng, Nhà nước và nhân dân; là nội dung, biện pháp cơ bản trong xây dựng Đảng bộ quân đội vững mạnh về chính trị, tư tưởng, đạo đức, tổ chức và cán bộ.

Tiến hành công tác đảng, công tác chính trị là trách nhiệm của các tổ chức, lực lượng, trước hết là của cấp ủy, chính ủy, chính trị viên, người chỉ huy nhằm giữ vững và tăng cường sự lãnh đạo tuyệt đối, trực tiếp về mọi mặt của Đảng đối với quân đội; bảo đảm trong bất luận hoàn cảnh nào, quân đội luôn là lực lượng chính trị tin cậy, lực lượng chiến đấu tuyệt đối trung thành với Tổ quốc, với Đảng, Nhà nước và nhân dân, hoàn thành xuất sắc mọi nhiệm vụ được giao.

Các tổ chức, lực lượng xác định rõ vai trò, trách nhiệm trong tiến hành công tác đảng, công tác chính trị theo cương vị, chức trách, bảo đảm ở đâu có bộ đội, ở đó có hoạt động công tác đảng, công tác chính trị; khắc phục nhận thức không đầy đủ về vị trí, vai trò, tầm quan trọng của công tác đảng, công tác chính trị trong quân đội, những biểu hiện thiếu trách nhiệm, làm ảnh hưởng đến chất lượng, hiệu lực, hiệu quả của công tác quan trọng này.

Hai là, tăng cường sự lãnh đạo, chỉ đạo của cấp ủy, chỉ huy các cấp đối với hoạt động công tác đảng, công tác chính trị. Đây là vấn đề then chốt nhằm giữ vững và tăng cường sự lãnh đạo tuyệt đối, trực tiếp về mọi mặt của Đảng đối với quân đội; bảo đảm cho công tác đảng, công tác chính trị luôn là “linh hồn, mạch sống” của quân đội.

Để thực hiện tốt nội dung này, trước hết cần tập trung xây dựng các cấp ủy, tổ chức đảng trong Đảng bộ Quân đội trong sạch, vững mạnh tiêu biểu, thật sự là hạt nhân lãnh đạo ở từng cơ quan, đơn vị gắn với xây dựng cơ quan, đơn vị vững mạnh toàn diện “mẫu mực, tiêu biểu”. Chú trọng kiện toàn, củng cố, nâng cao năng lực lãnh đạo toàn diện, sức chiến đấu của các tổ chức đảng, nhất là ở cơ quan chiến lược, các đơn vị được sắp xếp, kiện toàn tổ chức. Cùng với đó, coi trọng đổi mới phương thức lãnh đạo, thực hiện nghiêm nguyên tắc tổ chức và hoạt động của Đảng; tăng cường công tác kiểm tra, giám sát, thi hành kỷ luật của đảng, thực hiện tốt công tác bảo vệ chính trị nội bộ.

Tiếp tục thực hiện nghiêm các nghị quyết, kết luận, chỉ thị, quy định của Đảng, của Quân ủy Trung ương về công tác xây dựng, chỉnh đốn đảng, về trách nhiệm nêu gương, quy định những điều đảng viên không được làm. Đẩy mạnh học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh, gắn với cuộc vận động phát huy truyền thống, cống hiến tài năng, xứng danh “Bộ đội Cụ Hồ” thời kỳ mới, Nghị quyết số 847-NQ/QUTW, ngày 28/12/2021 của Quân ủy Trung ương “Về phát huy phẩm chất “Bộ đội Cụ Hồ”, kiên quyết chống chủ nghĩa cá nhân trong tình hình mới”.

Tăng cường quản lý, giáo dục, rèn luyện, nâng cao chất lượng đội ngũ đảng viên, trước hết là tính chiến đấu và vai trò tiên phong về phẩm chất chính trị, đạo đức, lối sống, sự gương mẫu trong hành động, nói đi đôi với làm, cấp trên làm gương cho cấp dưới; giữ vững sự đoàn kết, thống nhất trong từng cơ quan, đơn vị. Nâng cao chất lượng công tác phát triển đảng viên; kết hợp chặt chẽ xây dựng đội ngũ đảng viên với xây dựng đội ngũ cán bộ, xây dựng cấp ủy với xây dựng đội ngũ cán bộ chủ trì các cấp.

Ba là, thường xuyên chăm lo kiện toàn, nâng cao chất lượng cơ quan chính trị, cán bộ chính trị, nhất là đội ngũ chính ủy, chính trị viên các cấp đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ trong tình hình mới. Cấp ủy, chỉ huy các cấp tiếp tục quán triệt và thực hiện Nghị quyết số 51/NQ-TW, ngày 20/7/2005 của Bộ Chính trị (khóa IX), Nghị quyết số 513/NQ-ĐUQSTW, ngày 17/11/2005 của Đảng ủy Quân sự Trung ương (nay là Quân ủy Trung ương) “Về tiếp tục hoàn thiện cơ chế lãnh đạo của Đảng, thực hiện chế độ một người chỉ huy gắn với thực hiện chế độ chính ủy, chính trị viên trong Quân đội nhân dân Việt Nam”; Nghị quyết số 26-NQ/TW, ngày 19/5/2018 của Ban Chấp hành Trung ương Đảng (khóa XII) “Về tập trung xây dựng đội ngũ cán bộ các cấp, nhất là cấp chiến lược, đủ phẩm chất, năng lực và uy tín, ngang tầm nhiệm vụ”; Nghị quyết số 109-NQ/QUTW, ngày 11/2/2019 của Quân ủy Trung ương “Về xây dựng đội ngũ cán bộ Quân đội, nhất là cấp chiến dịch, chiến lược đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ trong tình hình mới”, Quy chế số 2036-QC/QUTW, ngày 16/6/2023 của Quân ủy Trung ương “Về lãnh đạo công tác cán bộ trong Quân đội nhân dân Việt Nam”,...

Thường xuyên chăm lo kiện toàn, nâng cao chất lượng cơ quan chính trị các cấp vững mạnh, phát huy tốt vai trò tham mưu, đề xuất, giúp cấp ủy, chính ủy, chính trị viên, người chỉ huy trong lãnh đạo, chỉ đạo, hướng dẫn tiến hành hoạt động công tác đảng, công tác chính trị. Tiếp tục quan tâm xây dựng đội ngũ cán bộ chính trị, chính ủy, chính trị viên đủ số lượng, có chất lượng cao, cơ cấu hợp lý, làm nòng cốt thực hiện nhiệm vụ chính trị và tiến hành công tác đảng, công tác chính trị trong cơ quan, đơn vị.

Chú trọng bồi dưỡng nâng cao phẩm chất đạo đức; năng lực chủ trì về chính trị; kiến thức toàn diện, chuyên sâu và khả năng vận dụng tổng hợp các hình thức, phương pháp, phương tiện tiến hành công tác đảng, công tác chính trị theo cương vị, chức trách. Thường xuyên đổi mới, nâng cao chất lượng, hiệu quả công tác quy hoạch, đào tạo, bồi dưỡng, quản lý, đánh giá, luân chuyển, bố trí, sử dụng cán bộ. Triển khai thực hiện hiệu quả đề án, chính sách thu hút, trọng dụng nhân tài trong quân đội. Tăng cường kiểm soát quyền lực, kiên quyết xử lý nghiêm những biểu hiện tiêu cực trong công tác cán bộ.