Chúng ta cũng biết rằng, cốt lõi của văn hóa kinh doanh chính là đạo đức doanh nhân. Để hình thành văn hóa kinh doanh, nhất thiết phải bắt đầu từ xây dựng con người doanh nhân mà đạo đức là gốc rễ, nền tảng và khát vọng phát triển là đích đến. Tôi muốn đề cập đến những khát vọng phát triển của lực lượng doanh nghiệp và đội ngũ doanh nhân trong nền kinh tế thị trường:

1. Khát vọng làm giàu

Đó là mong muốn chiến thắng sự nghèo nàn, lạc hậu; là khát khao có được sự giàu có, thịnh vượng cho bản thân, doanh nghiệp, cho cộng đồng và đất nước. Với một thông điệp quan trọng, doanh nghiệp và doanh nhân Việt Nam chính là lực lượng nòng cốt hiện thực hóa khát vọng phát triển đất nước Việt Nam hùng cường, thịnh vượng.

Sau hơn 35 năm Đổi mới, từ một nước nghèo nàn, lạc hậu và thu nhập thấp, Việt Nam đã trở thành một nước đang phát triển, thu nhập trung bình.

Thu nhập bình quân đầu người trong năm 2021 đã gấp 14 lần, quy mô GDP đã tăng gấp 26 lần so với những năm đầu đổi mới.

Có được kết quả to lớn đó một phần cực kỳ quan trọng là chúng ta đã khơi dậy được tinh thần và khát vọng phát triển của các chủ thể trong nền kinh tế thị trường, đặc biệt có sự nỗ lực, đóng góp hết sức to lớn của hàng triệu doanh nghiệp và doanh nhân trong cả nước.

Bắt nhịp với quá trình chuyển đổi sang nền kinh tế thị trường, từ tâm lý thụ động, trông chờ vào Nhà nước, các tầng lớp nhân dân đã chuyển sang ý thức chủ động, tích cực trong phát triển kinh tế-xã hội. Từ tâm lý không thích người giàu, phủ nhận sự phân hóa giàu - nghèo, chúng ta đã khuyến khích mọi người dân làm giàu hợp pháp, coi việc một bộ phận dân cư giàu lên trước là sự phát triển cần thiết.

Từ chỗ kiềm chế, thậm chí có ý kiến cực đoan muốn xóa bỏ khu vực tư nhân, chúng ta đã coi đây là một động lực quan trọng của nền kinh tế. Từ chỗ xa lánh, xem nhẹ, xã hội đã ngày càng tôn vinh đội ngũ doanh nhân trên thương trường, có hẳn Ngày Doanh nhân Việt Nam (13/10). Chúng ta cũng cần thấy rõ, xã hội ngày càng tôn vinh thì xã hội cũng ngày càng kỳ vọng nhiều hơn về những phẩm chất tốt đẹp của đội ngũ doanh nhân và doanh nghiệp.

Bởi vậy, khi nói đến khát vọng làm giàu, chúng ta mong muốn tầng lớp doanh nhân lựa chọn con đường phát triển phồn vinh, thịnh vượng dựa trên nền tảng của việc thực hành đạo đức doanh nhân và những chuẩn mực của văn hóa kinh doanh; mong muốn đội ngũ doanh nhân Việt Nam có đạo đức, có tri thức, tài năng, có tinh thần yêu nước, tinh thần cống hiến bằng sản phẩm và thương hiệu và là người kế thừa, chuyển tải, lan tỏa truyền thống, bản sắc văn hóa dân tộc; lực lượng doanh nghiệp Việt Nam phát triển trên nền tảng kết hợp hài hòa giữa văn hóa, đạo đức và kinh doanh để vững vàng và thích ứng với một thế giới luôn không ngừng thay đổi.

2. Khát vọng khởi nghiệp

Đó là mong muốn, khát khao hiện thực hoá sự nghiệp làm giàu. Quá trình chuyển sang nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa đã mở đường cho khu vực doanh nghiệp nước ta từng bước phát triển cả về lượng và chất. Từ chỗ chủ yếu chỉ có các hộ kinh doanh cá thể, nhỏ lẻ chúng ta đã có những doanh nghiệp tư nhân theo đúng nghĩa. Từ chỗ chỉ có những doanh nghiệp nhỏ và vừa, ngày nay chúng ta đã có các tập đoàn kinh tế lớn, kể cả kinh tế tư nhân, mang tầm toàn cầu.

Quá trình hội nhập quốc tế đã góp phần khơi dậy lòng tự hào dân tộc, sự đoàn kết và tự tôn của các doanh nhân. Các doanh nhân đã xích lại gần nhau hơn, chia sẻ để cùng xây dựng một cộng đồng doanh nghiệp Việt Nam ngày càng lớn mạnh.

Việt Nam đã có hơn 100 doanh nghiệp với gần 300 sản phẩm có thương hiệu quốc gia nổi tiếng, khẳng định được vị thế trên thị trường khu vực và thế giới.

Càng vươn xa phạm vi ra toàn cầu, đối mặt với sức ép cạnh tranh gay gắt trên thị trường quốc tế, chúng ta càng thấu hiểu ý nghĩa và giá trị to lớn của văn hoá Việt Nam; càng nung nấu khát vọng cháy bỏng xây dựng thương hiệu quốc gia Việt Nam vững mạnh.

Đặc biệt, trong những năm qua, làn sóng khởi nghiệp đang diễn ra đã và đang đem lại một sức sống mới, năng động hơn cho nền kinh tế. Khởi nghiệp là một quá trình gian nan và luôn đối mặt với nguy cơ thất bại. Điều đó sẽ thách thức bản lĩnh vững vàng, sự kiên trì và kiên định của mọi doanh nhân khởi nghiệp. Có những lúc doanh nghiệp sẽ phải đối mặt với sự trì trệ hay thậm chí thụt lùi và đứng bên bờ vực phá sản.

Trong những hoàn cảnh khó khăn như vậy, sự nóng vội, hấp tấp rất có thể dẫn dắt doanh nhân vào con đường làm giàu sai trái, thậm chí vi phạm pháp luật.

Văn hoá, đạo đức kinh doanh chính là khiên chắn, là thành trì bảo vệ doanh nghiệp với nỗ lực bền bỉ ngày đêm gây dựng chữ tâm, chữ tín với mọi đối tác, khách hàng trước cám dỗ của những khoản lợi nhuận nhanh chóng có thể đạt được bằng các thủ đoạn làm ăn chộp giật, phi pháp. Đó thực sự là một cuộc chiến đã đẩy không ít doanh nghiệp rơi xuống vực sâu, nhưng cũng đưa nhiều doanh nghiệp lên đỉnh thành công trong nền kinh tế thị trường.

Nhưng chúng ta đều biết, không bao giờ là quá muộn cho việc bắt đầu xây dựng một nền tảng văn hoá, đạo đức kinh doanh. Và một doanh nghiệp sản xuất, kinh doanh dựa trên nền tảng thực hành văn hoá, đạo đức sẽ luôn có được sự tôn trọng, hỗ trợ của các doanh nghiệp khác, luôn có chỗ đứng xứng đáng trên thị trường và luôn được xã hội trân trọng.

3. Khát vọng sáng tạo

Đó là mong muốn, khát vọng đổi mới để bứt phá vươn lên của mọi doanh nghiệp, doanh nhân. Nền kinh tế thị trường chính là sân chơi của sự sáng tạo; và doanh nghiệp, doanh nhân chính là những người có khả năng thể hiện sự sáng tạo của mình bằng những công nghệ, quy trình sản xuất kinh doanh mới để tăng năng suất, giảm chi phí, bằng những sản phẩm mới, hữu ích, thiết thực hơn, đáp ứng tốt hơn nhu cầu của người tiêu dùng.

Đổi mới sáng tạo và khởi nghiệp sáng tạo luôn mang lại động lực phát triển to lớn. Đây là chìa khoá để các doanh nghiệp, doanh nhân tạo dựng nên những không gian phát triển mới, thậm chí không có giới hạn trong nền kinh tế số và cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ tư.

Doanh nhân Việt Nam phải là lực lượng đi đầu trong đổi mới sáng tạo và khởi nghiệp sáng tạo. Phải dám thay đổi, táo bạo và kiên trì để vượt qua khỏi những tư duy cố hữu, thiếu đột phá, sáng tạo là đòi hỏi cấp thiết đối với mọi doanh nghiệp, doanh nhân; sẵn sàng khởi nghiệp đối với những doanh nhân chưa bắt đầu và quyết tâm khởi nghiệp lại đối với những ai đang thấy mình đã đi chệch hướng.

Văn hoá, đạo đức là nền tảng để nuôi dưỡng và định hướng sự sáng tạo, phát triển lành mạnh, trong sáng trong nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa. Nó sẽ giúp một doanh nghiệp nhận ra ranh giới giữa việc học tập lẫn nhau với sự sao chép, bắt chước một cách giả dối, vi phạm bản quyền để trục lợi; ranh giới giữa thủ đoạn tìm cách lách qua những kẽ hở của pháp luật với nỗ lực tận dụng những ưu đãi, khuyến khích của pháp luật và chính sách.

Hơn 35 năm qua, những khát vọng trên là xung lực thôi thúc các doanh nhân, doanh nghiệp Việt Nam phát triển, đứng vững trên thương trường. Nhưng sẽ là chưa đủ, nếu chúng ta không nói đến khát vọng cống hiến của các doanh nghiệp Việt Nam trong quá trình Đổi mới của đất nước.

Khi những giá trị văn hóa, đạo đức tốt đẹp thẩm thấu vào hoạt động kinh tế, mục tiêu phát triển của doanh nghiệp sẽ vượt qua việc tìm kiếm những lợi ích chỉ cho mình, mà thăng hoa trở thành sứ mệnh và trách nhiệm cống hiến cho sự phồn vinh, thịnh vượng của đất nước.

Trước đây, sự cống hiến của doanh nghiệp, doanh nhân yêu nước thể hiện bằng những hành động đóng góp của cải, vật chất cho sự nghiệp đấu tranh giải phóng dân tộc, thống nhất đất nước. Ngày nay, sự cống hiến thể hiện bằng những nỗ lực, quyết tâm của đội ngũ doanh nghiệp và doanh nhân làm giàu cho chính mình, cho cộng đồng và đất nước với mục tiêu xuyên suốt: dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh.