Cùng với việc huy động nhân vật lực, hoạt động sửa, nâng cấp các tuyến đường để chi viện cho Chiến dịch Điện Biên Phủ có ý nghĩa rất quan trọng. Trong báo cáo Bộ Chính trị ngày 6/12/1953, Tổng Quân ủy nêu rõ để tiến hành chiến dịch lớn này, ta có nhiều khó khăn, khó khăn lớn nhất vẫn là cung cấp mà chủ yếu là đường xá. Để khắc phục khó khăn đó, Trung ương Đảng và Tổng Quân ủy đã xây dựng kế hoạch cụ thể. Việc chuẩn bị mọi mặt cho Chiến dịch được tiến hành khẩn trương, trong đó khâu quan trọng nhất là làm đường, bảo đảm giao thông thông suốt phục vụ tốt cho Chiến dịch. Đường lên Tây Bắc, Điện Biên Phủ lúc này chỉ có Đường 41 nối với Đường 6 từ Hòa Bình đi Suối Rút lên Cò Nòi, Sơn La; từ Thuận Châu qua Tuần Giáo đến Điện Biên Phủ dài 210km và Đường 13 từ Yên Bái qua Phù Yên, Bắc Yên, Tạ Khoa rồi hợp với Đường 41 tại Cò Nòi dài khoảng 120km.

Thực hiện nhiệm vụ Trung ương giao, trên hai tuyến đường hàng vạn dân công, thanh niên xung phong của đồng bào Tây Bắc cùng với bộ đội Trung đoàn công binh 151, ngày đêm xẻ núi, làm cầu, kè ngầm, phát tuyến trong điều kiện thời tiết khắc nghiệt và sự kiểm soát, bắn phá liên tục của các loại máy bay địch. Tại những trọng điểm như đèo Lũng Lô, đèo Puốc, Pha Đin, đèo Mèo và các đầu mối giao thông quan trọng như Cò Nòi, đèo Pha Đin, ngày cao nhất địch sử dụng 250 lần chiếc máy bay ném từ 160 đến 300 quả bom các loại. Đặc biệt, các cung đường qua đèo Pha Đin và Tuần Giáo-Điện Biên Phủ, đồng bào và các lực lượng làm đường phải lao động vô cùng vất vả, vật lộn với bao khó khăn thiếu thốn, không kể ngày đêm, nổ mìn, xẻ núi, vận chuyển hàng vạn mét khối đất đá, khẩn trương làm hàng nghìn cầu cống bằng vật liệu khai thác tại chỗ. Bằng quyết tâm và lòng dũng cảm, sau hơn ba tháng (từ tháng 12/1953 đến đầu tháng 3/1954), ta đã hoàn thành việc tu sửa các tuyến đường 13, 37, 41; mở mới thông tuyến kịp thời, bảo đảm cho vận tải cơ giới và xe kéo pháo cơ động vào mặt trận đúng kế hoạch. Tại Tây Bắc, bất cứ nơi nào có con đường đi qua, đồng bào đều tự nguyện đóng góp tre, gỗ, nứa để chống lầy, chống sụt; làm cầu cống, lán trại và các kho trung chuyển hậu cần, kỹ thuật phục vụ cho Chiến dịch.

Về công tác vận tải, ta đã bảo đảm cung cấp khối lượng lớn lương thực, thực phẩm, vũ khí, đạn dược phục vụ Chiến dịch nhanh chóng, kịp thời. Công tác vận chuyển được Hội đồng cung cấp Mặt trận phân thành 2 tuyến: Tuyến hậu phương do Tổng cục cung cấp và Hội đồng cung cấp mặt trận Liên khu Việt Bắc, Liên khu 3, Liên khu 4 đảm nhiệm; tuyến chiến dịch do Tổng cục Cung cấp tiền phương, Hội đồng Cung cấp mặt trận Khu Tây Bắc phụ trách và được tổ chức thành 4 binh trạm (Ba Khe, Sơn La, Tuần Giáo và từ Tuần Giáo đi Điện Biên Phủ). Đồng bào các dân tộc Tây Bắc đã huy động rất hiệu quả xe đạp thồ, ở những nơi xe thồ không thể hoạt động thì sử dụng lực lượng khuân vác. Để tiện lợi hơn cho vận chuyển, đồng bào đã sáng kiến lắp thêm một số bộ phận mới như: tay ngai, tay phanh, khung phụ, gá buộc... vào xe đạp thồ để làm tăng thêm khối lượng vận chuyển trên những con đường hiểm trở mà xe ô-tô không đi được. Khi chiến dịch nổ ra, lực lượng dân công được biên chế thành từng đoàn theo địa phương (30-40 xe); mỗi đoàn lại chia nhỏ thành các nhóm nhỏ khoảng 5-6 xe để dễ qua đèo, lội suối. Dù gian khổ, nhưng với tinh thần “tất cả cho tiền tuyến, tất cả để chiến thắng”, nhiều xe đã tăng tải trọng thồ hàng từ 160 kg lên tới tối đa 325 kg hàng chi viện cho chiến trường.

Tất cả cho tiền tuyến, tất cả để chiến thắng

Nguyên đại tá không quân Pháp Giuyn Roa (G. Roy) nhận xét: “Mặc dù nhiều tấn bom được dội xuống các trục lộ giao thông, nhưng tuyến tiếp tế của Việt Minh không bao giờ bị đứt. Không phải chỉ viện trợ của Trung Quốc giúp Việt Minh đã thắng tướng Nava, mà chính là những chiếc xe đạp nhãn hiệu Pơgiô thồ được từ 200-300kg hàng, được điều khiển bởi những dân công ăn không đủ no, ngủ ngay trên nền đất, dưới những tấm vải ni-lông. Tướng Nava đã bị đánh bại không phải bởi các phương tiện chiến tranh, mà là do trí thông minh và ý chí quyết thắng của đối phương”⁹.

Nói đến thành công của tuyến vận tải, không thể không nhắc đến những con đường nhỏ chạy giữa núi rừng, với các phương tiện vận tải thô sơ nhằm tránh sự kiểm soát của không quân địch. Đó là, những đôi bồ trên vai các anh chị dân công, những chiếc gùi hàng của đồng bào Tây Bắc, ngựa thồ, xe đạp ngày, đêm chuyển hàng ra tiền tuyến. Trên tuyến đường thủy dọc sông Đà, sông Nậm Na, sông Mã và các sông, suối mà bè mảng có thể cơ động được về hướng mặt trận, đồng bào đã hiến những chiếc thuyền, bè vốn là phương tiện nuôi sống của gia đình để phục vụ Chiến dịch. Ngoài ra, những kinh nghiệm lướt ghềnh, vượt thác của chính chủ nhân những phương tiện ấy cũng đã góp phần không nhỏ để đưa hàng vạn tấn lương thực, đạn dược phục vụ chiến dịch. Trong số 2.673 thuyền bè được huy động cho tuyến vận tải thủy, phần lớn là sự đóng góp của đồng bào Tây Bắc. Ở những thời điểm cần giải phóng nhanh lượng hàng, đồng bào còn khẩn trương đóng thêm bè, mảng để kịp thời bổ sung vào tuyến vận tải. Sông Nậm Na, đoạn từ Pa Nậm Cúm đến thị xã Lai Châu (nay là huyện Nậm Nhùn, tỉnh Lai Châu) dài 80km nhưng có 103 thác lớn nhỏ. Với lòng dũng cảm, trí thông minh, khả năng và kinh nghiệm của những người tham gia tuyến vận tải thủy đã hoàn thành tốt nhiệm vụ, chuyển được 1.700 tấn gạo và hàng nghìn tấn vũ khí đáp ứng yêu cầu của mặt trận.