Từ mảnh đất Yên Thế từng gắn liền với phong trào khởi nghĩa hào hùng đầu thế kỷ XX, nay đã nổi danh cả nước bởi một sản phẩm nông nghiệp mang đậm hồn cốt núi rừng: Gà đồi Yên Thế. Không chỉ là món ngon trên mâm cơm người Việt, gà đồi Yên Thế còn là sản phẩm OCOP 4 sao tiêu biểu, góp phần thay đổi diện mạo kinh tế địa phương và đưa tên tuổi Bắc Giang vươn xa.

HƯƠNG VỊ NGÀN NĂM CỦA NÚI ĐỒI

Chúng tôi về với huyện miền núi Yên Thế vào một sớm đầu hè. Nằm nép mình nơi rìa phía Tây của tỉnh Bắc Giang, huyện miền núi Yên Thế hiện lên như một bản giao hưởng trữ tình giữa sắc xanh đại ngàn và những nếp nhà sương khói. Ở Yên Thế, thời gian dường như đi chậm hơn một nhịp, để người ta có thể thong thả cảm nhận vị ngọt đậm của một chén chè đồi, hương cay dịu của lá rừng non và cái tình chân chất, mộc mạc mà nồng hậu như bếp lửa quê.

Những cánh rừng bát ngát mướt xanh không chỉ là "lá phổi xanh" mà còn là nơi chắt chiu từng giọt sương sớm cho đất, nuôi dưỡng thảo mộc, nâng niu những đàn gà đồi săn chắc mà nay đã trở thành đặc sản trứ danh, một sản phẩm OCOP đáng tự hào của vùng quê miền bắc.

Tại Yên Thế, Hợp tác xã Nông nghiệp Xanh Yên Thế, thị trấn Phồn Xương, Yên Thế, Bắc Giang được coi là đơn vị tiên phong trong sản xuất và chế biến nông lâm thủy sản của tỉnh. Trong đó, HTX đặc biệt quan tâm, chú trọng đến việc xây dựng và phát triển mô hình liên kết sản xuất gà đồi Yên Thế theo chuỗi giá trị.

Đón chúng tôi trong căn nhà khang trang, giữa cái nắng vàng ươm đầu hè, ông Giáp Quý Cường, Chủ tịch Hội đồng Quản trị kiêm Giám đốc Hợp tác xã Nông nghiệp Xanh Yên Thế bắt đầu câu chuyện về đưa sản phẩm vùng quê thành sản phẩm OCOP 4 sao. Ông kể, nghề buôn gà đã gắn bó với bố mẹ anh từ rất lâu. Khi lớn lên, ông cũng tiếp quản nghề chăn nuôi của bố mẹ từ năm 16 tuổi.

Trở lại những năm 2005-2010, gà đồi Yên Thế được biết đến chủ yếu qua truyền miệng và bán lẻ tại các chợ phiên vùng cao. Nhưng với tầm nhìn chiến lược, chính quyền huyện Yên Thế đã từng bước xây dựng quy hoạch chăn nuôi gà theo hướng hàng hóa tập trung, gắn với xây dựng thương hiệu địa phương.

Năm 2009, sản phẩm gà đồi Yên Thế được cấp nhãn hiệu chứng nhận. Đây là bước ngoặt quan trọng giúp gà địa phương bước ra thị trường lớn với giá trị kinh tế cao hơn. Lúc này, ông Cường cùng nhiều người buôn gà khác gặp thuận lợi. Tuy nhiên, chỉ sau 1-2 năm, thị trường gặp khó khăn do một số người trà trộn gà kém chất lượng, ảnh hưởng đến uy tín thương hiệu.

Với mong muốn gìn giữ và phát triển thương hiệu gà đồi Yên Thế, năm 2017, được sự hỗ trợ, tư vấn và hướng dẫn của cơ quan chức năng địa phương, ông Giáp Quý Cường đã thành lập Hợp tác xã Nông nghiệp Xanh Yên Thế với ngành nghề chính là chăn nuôi gia cầm; sản xuất, chế biến nông, lâm thủy sản và các sản phẩm từ gà đồi Yên Thế.

Ngay từ những ngày đầu hoạt động, Hợp tác xã xác định mục tiêu là phát huy thế mạnh địa phương; gìn giữ và phát triển thương hiệu gà đồi Yên Thế; sản xuất hàng hóa an toàn, thân thiện với môi trường; tích cực áp dụng khoa học kỹ thuật; liên kết từ khâu sản xuất đến tiêu thụ.

“Những ngày đầu thành lập, Hợp tác xã gặp rất nhiều khó khăn, đặc biệt là việc tìm kiếm hộ dân tham gia. Nhiều người chưa hiểu rõ về mô hình Hợp tác xã và lợi ích của việc liên kết sản xuất. Mặc dù đã ký liên kết với Hợp tác xã nhưng họ vẫn bán gà ra ngoài khi giá cao, khiến Hợp tác xã chịu nhiều tổn thất nặng nề”, ông Cường nhớ lại.

Tuy nhiên, với sự kiên trì và giải thích tận tình, dần dần Hợp tác xã đã giúp bà con hiểu hơn về lợi ích của việc ký kết liên kết. Điều này không chỉ mang lại lợi ích kinh tế ổn định cho các hộ dân, mà còn góp phần nâng cao chất lượng sản phẩm và xây dựng thương hiệu cho gà đồi Yên Thế trên thị trường.

HƯỚNG ĐẾN PHÁT TRIÊN BỀN VỮNG
VÀ SINH KẾ LÂU DÀI

Không dừng lại ở việc phát triển số lượng, huyện Yên Thế xác định nhiệm vụ quan trọng tiếp theo là đảm bảo yếu tố bền vững trong sản xuất. Đó là môi trường chăn nuôi sạch, không lạm dụng kháng sinh; là quy trình giết mổ văn minh, nhân đạo và là sinh kế ổn định cho người dân bản địa.

Bên cạnh đó, địa phương đang phối hợp với các viện nghiên cứu và tổ chức quốc tế để xây dựng mô hình "Trang trại sinh thái" – nơi nuôi gà gắn liền với du lịch trải nghiệm, giáo dục nông nghiệp và quảng bá văn hóa vùng miền.

“Không ai nghĩ con gà lại có thể làm nên chuyện. Nhưng ở Yên Thế, nó đã thực sự thay đổi cuộc sống của hàng nghìn người dân”, ông Nguyễn Văn Thêm, một hộ chăn nuôi hơn 10 năm ở xã Đồng Hưu chia sẻ với ánh mắt rạng ngời.

Gà đồi Yên Thế không đơn thuần là một sản phẩm nông nghiệp. Nó là biểu tượng của sự hồi sinh kinh tế địa phương, là kết quả của sự đổi mới tư duy sản xuất, kinh doanh của người nông dân, và là minh chứng sống động cho hiệu quả từ chương trình OCOP.

Từ những quả đồi thưa sương sớm, gà đồi Yên Thế đang cất tiếng gáy tự hào, vươn mình vượt ra khỏi những con đường làng nhỏ hẹp để bay xa trên thị trường nội địa và quốc tế. Và khi nhắc đến Yên Thế, người ta sẽ không chỉ nhớ đến ngọn lửa đấu tranh năm xưa, mà còn nhớ đến một con gà với hình ảnh không chỉ là một loại thức ăn, một loại gia cầm mà còn mang theo cả tinh thần dân tộc, hồn núi rừng và khát vọng đổi đời.