ĐỘC ĐÁO MÓN GỎI TÉP VĨNH TÚ, QUẢNG TRỊ

Món tép nhảy đặc biệt của xã Vĩnh Tú (huyện Vĩnh Linh, tỉnh Quảng Trị) phải thưởng thức trên đúng bàu Thủy Ứ - nơi đánh bắt tép tự nhiên. Theo chân chị Hoàng Dạ Hương, cán bộ văn hóa xã Vĩnh Tú, chúng tôi được thưởng thức món ăn trứ danh này.

Đi men theo con đường nhỏ, chúng tôi tới bàu Thủy Ứ (còn gọi là Bàu Trạng) với chừng 3 ngôi nhà sàn được lắp đặt kiên cố trên mặt bàu. Ngồi ở nhà sàn, bàu Thủy Ứ hiện ra trước mắt như một bức tranh thủy mặc với hồ nước rộng xanh ngắt. Bao quanh bàu là một màu xanh trùng điệp của rừng cây cao su. Nếu thời tiết lạnh một chút, du khách đến đây có cảm giác như đang đứng ở một nước châu Âu bởi vẻ đẹp quá đỗi quyến rũ.

Bàu Trạng là một nhánh nhỏ nằm trong khu vực bàu Thủy Ứ rộng lớn. Bàu Trạng với diện tích mặt nước lớn là nơi nhiều loài cá, tôm, tép sống tự nhiên. Trong đó, tép sinh sôi rất nhiều, là nguồn nguyên liệu chính để làm nên món tép nhảy Bàu Trạng trứ danh.

Vừa bê mẻ tép còn rươi rói lên bàn thực khách, chị Hoàng Dạ Hương chia sẻ, năm 2001, Tổ chức Y tế Hà Lan tài trợ người khuyết tập ở xã Vĩnh Tú, huyện Vĩnh Linh nguồn kinh phí để mở quán, bán hàng ăn tại bàu Thủy Ứ. Ban đầu, người dân chỉ bán những món đồng quê quen thuộc như: cháo cá bột lọc, khoai môn, bánh sắn… nhưng dần dần, khi thấy có rất nhiều tép tự nhiên dưới bàu, người dân tại đây nghĩ ra món ăn rất độc đáo - gỏi tép.

Vị tươi ngon của món này chính là sự kết hợp của tép tươi vừa được cất lên từ bàu Thủy Ứ, kết hợp với lá cóc, lá diếp cá, bạc hà, tía tô, đinh lăng… Sau này, nhiều người sáng tạo hơn, bổ sung thêm nhiều gia vị như gừng, ớt xay, hạt tiêu, xoài, cóc, bưởi, lạc… để tạo thêm hương vị cho món ăn.

Ở nơi khác trong huyện cũng có tép tự nhiên, nhưng không nơi nào tép lại ngọt và không bị nhiễm chì, an toàn như ở bàu này.
Chị Hoàng Dạ Hương, cán bộ văn hóa xã Vĩnh Tú

Theo lời chị Hương, tép đồng sinh sôi xuất hiện nhiều vào từ tháng 3 đến tháng 5, lúc vụ mùa của người dân vừa xong, có vị ngọt, giòn, thơm. Ở đây, tép được chế biến thành nhiều món ăn dân dã nhưng cực kỳ hấp dẫn như: tép rang, gỏi tép trộn đu đủ, làm nhân bánh xèo, tép um cuốn bánh tráng, mắm tép… “Ở nơi khác trong huyện cũng có tép tự nhiên, nhưng không nơi nào tép lại ngọt và không bị nhiễm chì, an toàn như ở bàu này”, chị Hương nói.

Tép tự nhiên dưới bàu Thủy Ứ, được người dân cất vó lên mỗi sớm mai, bụng còn đầy trứng. Tép vừa mang lên từ bàu, được rửa nhiều lần bằng nước sạch, nước muối nhạt, nước chanh nhạt để sạch bẩn. Ăn tép này nhiều dinh dưỡng, ngọt mà không lo bị gout.

Chị Hoàng Dạ Hương hướng dẫn cách làm mói gỏi tép.

Chị Hoàng Dạ Hương hướng dẫn cách làm mói gỏi tép.

Vừa nói, chị Hương vừa nhanh thoăn thoắt vắt nước cốt chanh, cho vào tô. Sau đó, chị trộn tất cả các gia vị để gỏi thấm đều, chờ trong thời gian ngắn chừng 2-3 phút mang lên mời thực khách. Món này, ngon nhất là xúc thìa gỏi tép, cuộn trong bánh tráng, rau sống, chấm nước mắm cay sền sệt hoặc chấm xì dầu, mù tạt.

Năm 2022, Tổ chức Kỷ lục Việt Nam (VietKings) công bố top 100 món ăn đặc sản và top 100 đặc sản quà tặng nổi bật của 63 tỉnh, thành Việt Nam lần thứ V, năm 2021-2022, trong đó, món tép nhảy lọt danh sách này.

Gỏi cuốn tép nhảy có vị chua của chanh, xoài, cay nồng của ớt, tỏi, tiêu xanh, vị bùi bùi của lạc và thơm nức bởi những loại lá cuốn đặc trưng hương vị vùng đất Vĩnh Linh, Quảng Trị.

Năm 2022, Tổ chức Kỷ lục Việt Nam (VietKings) công bố top 100 món ăn đặc sản và top 100 đặc sản quà tặng nổi bật của 63 tỉnh, thành Việt Nam lần thứ V, năm 2021- 2022, trong đó, món tép nhảy lọt danh sách này.

Món tép nhảy trứ danh vùng đất này trở thành đặc sản thu hút du khách trong và ngoài nước.

Ngày xuất bản: 29/8/2024
Tổ chức thực hiện: HỒNG MINH
Nội dung: LÂM QUANG HUY - THẢO LÊ - THIÊN LAM
Trình bày: NGÔ HƯƠNG
Ảnh: ĐĂNG KHOA
Clip: THIÊN LAM - TRUNG HIẾU