DIỄN BIẾN CHÍNH CỦA HỘI NGHỊ GENEVA

Hội nghị Geneva khai mạc ngày 8/5/1954 với sự tham gia của đại diện 9 bên gồm: Liên Xô, Trung Quốc, Việt Nam Dân chủ Cộng hòa, Mỹ, Anh, Pháp, Quốc gia Việt Nam, Vương quốc Lào, Vương quốc Campuchia. Đại diện Pathét Lào và Khmer Issarak có mặt tại Geneva nhưng không được tham dự Hội nghị.

Ý NGHĨA VÀ BÀI HỌC KINH NGHIỆM

Với Hiệp định Geneva, lần đầu tiên trong lịch sử dân tộc ta, các quyền dân tộc cơ bản của Việt Nam là độc lập, chủ quyền, thống nhất và toàn vẹn lãnh thổ đã chính thức được khẳng định trong một điều ước quốc tế và được các nước tham dự Hội nghị Geneva thừa nhận. Đây là cơ sở chính trị, pháp lý rất quan trọng để nhân dân ta đấu tranh trên mặt trận chính trị, ngoại giao trong công cuộc giải phóng miền Nam và thống nhất đất nước sau này.

Cùng với chiến thắng Điện Biên Phủ, việc ký kết Hiệp định Geneva kết thúc thắng lợi cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp của nhân dân ta cũng như chấm dứt hoàn toàn sự đô hộ của chủ nghĩa thực dân cũ kéo dài gần 100 năm tại Việt Nam. Với ý nghĩa đó, Hiệp định đã mở ra thời kỳ chiến lược mới của cách mạng Việt Nam là xây dựng chủ nghĩa xã hội ở miền Bắc, đồng thời tiến hành cách mạng dân tộc dân chủ nhân dân ở miền Nam để đi tới thực hiện trọn vẹn mục tiêu độc lập dân tộc và thống nhất đất nước.

Hiệp định Geneva là kết tinh thành quả đấu tranh quật cường và bền bỉ của quân và dân ta, từ chiến thắng Việt Bắc Thu-Đông 1947 đến Chiến dịch biên giới Thu Đông 1950 và tiến công chiến lược Đông Xuân 1953-1954 mà đỉnh cao là chiến thắng Điện Biên Phủ.

Cùng với Hiệp định sơ bộ 1946 và Hiệp định Paris 1973, Hiệp định Geneva 1954 là một mốc son lịch sử của ngoại giao cách mạng Việt Nam, mang đậm dấu ấn tư tưởng, phong cách và nghệ thuật ngoại giao Hồ Chí Minh. Hội nghị Geneva đã tôi luyện nên những nhà lãnh đạo đồng thời cũng là những nhà ngoại giao xuất sắc trong thời đại Hồ Chí Minh như các đồng chí Phạm Văn Đồng, Tạ Quang Bửu, Hà Văn Lâu và nhiều cán bộ ngoại giao ưu tú khác.

Đàm phán, ký kết và thực thi Hiệp định Geneva là cuốn cẩm nang quý báu về trường phái đối ngoại và ngoại giao Việt Nam với nhiều bài học còn nguyên giá trị về nguyên tắc, phương pháp và nghệ thuật ngoại giao, mang đậm bản sắc ngoại giao Việt Nam trong thời đại Hồ Chí Minh.

Trước hết, đó là bài học về kiên định độc lập, tự chủ trên cơ sở lợi ích quốc gia, dân tộc. Quá trình đàm phán, ký kết Hiệp định Geneva giúp các thế hệ sau hiểu sâu sắc hơn giá trị của nguyên tắc độc lập, tự chủ trong các vấn đề quốc tế.

Thứ hai, bài học về kết hợp sức mạnh dân tộc với sức mạnh thời đại, gắn đoàn kết dân tộc với đoàn kết quốc tế. Bên cạnh phát huy tối đa sức mạnh ngọn cờ chính nghĩa và khối đại đoàn kết dân tộc, Đảng ta đã có chủ trương đúng đắn về không ngừng mở rộng đoàn kết quốc tế, trước hết là đoàn kết với Lào, Campuchia, các nước xã hội chủ nghĩa, bạn bè quốc tế và nhân dân yêu chuộng hòa bình trên thế giới.

Thứ ba, bài học về kiên định mục tiêu, nguyên tắc, song cơ động, linh hoạt sách lược theo phương châm “dĩ bất biến, ứng vạn biến”.

Thứ tư, bài học về coi trọng nghiên cứu, đánh giá và dự báo tình hình, “biết mình”, “biết người”, “biết thời”, “biết thể” để từ đó “biết tiến”, “biết thoái”, “biết cương”, “biết nhu”.

Thứ năm, bài học về sử dụng đối thoại và đàm phán hòa bình để giải quyết bất đồng, xung đột trong quan hệ quốc tế. Dù có thể có góc nhìn khác nhau, song không thể phủ nhận Hội nghị Geneva đã để lại một bài học mang tính thời đại về giải quyết bất đồng và xung đột quốc tế bằng biện pháp hòa bình, nhất là trong bối cảnh thế giới hiện nay đang diễn ra nhiều xung đột phức tạp.

Thứ sáu, bài học bao trùm là sự lãnh đạo thống nhất, tuyệt đối của Đảng đối với sự nghiệp cách mạng của nhân dân ta nói chung và mặt trận ngoại giao nói riêng. Đảng đã đề ra chủ trương, đường lối và sách lược cách mạng đúng đắn, mở ra mặt trận ngoại giao chủ động tiến công, phối hợp chặt chẽ và thống nhất với các mặt trận chính trị, quân sự để tạo nên sức mạnh tổng hợp, bảo đảm cao nhất lợi ích dân tộc.

DƯ LUẬN VỀ HIỆP ĐỊNH GENEVA

Đại sứ Lào tại Việt Nam Khamphao Ernthavanh: Sự kiện ký kết Hiệp định Geneva về đình chỉ chiến sự ở Việt Nam là dấu mốc quan trọng trong cuộc đấu tranh lâu dài, khó khăn của nhân dân ba nước Đông Dương nhằm giành được hòa bình, độc lập cho Tổ quốc. Việc ký kết Hiệp định là chiến thắng vĩ đại, khi thực dân Pháp và các nước tham gia Hội nghị Geneva lần đầu cam kết tôn trọng độc lập, chủ quyền, thống nhất và toàn vẹn lãnh thổ, không can thiệp vào công việc nội bộ của ba nước Đông Dương. Đồng thời, việc ký kết Hiệp định cũng thể hiện rõ lòng yêu nước cao cả, đường lối đấu tranh cách mạng đúng đắn của Đảng Cộng sản Đông Dương do Chủ tịch Hồ Chí Minh lãnh đạo.

Bài học về đàm phán tại Hội nghị Geneva và Chiến thắng Điện Biên Phủ đã trở thành ngọn đuốc soi đường, dẫn dắt phong trào đấu tranh giải phóng hoàn toàn ba nước Đông Dương. 70 năm đã trôi qua, song giá trị và bài học từ việc ký kết Hiệp định Geneva vẫn giữ nguyên giá trị đối với công cuộc bảo vệ, xây dựng và phát triển đất nước tại Lào, Việt Nam và Campuchia.

Đại sứ Campuchia tại Việt Nam Chea Kimtha: Lễ kỷ niệm 70 năm Ngày ký Hiệp định Geneva về đình chỉ chiến sự ở Việt Nam là sự kiện có ý nghĩa lịch sử to lớn để chúng ta nhớ lại thời kỳ kháng chiến và những tấm gương kiên cường của các anh hùng quân đội giải phóng Việt Nam đã chiến đấu giành lại nền độc lập từ chế độ thực dân. Trong giai đoạn phong trào đấu tranh giành độc lập diễn ra sôi nổi trên khắp Đông Dương, ba nước Campuchia, Việt Nam, Lào đã đoàn kết, sát cánh bên nhau cùng chiến đấu vì độc lập tự do của đất nước.

Sau khi ký Hiệp định Geneva, Campuchia, Việt Nam và Lào tiếp tục đối mặt những thách thức khó lường. Tuy nhiên, ba nước đã kề vai sát cánh và giúp đỡ lẫn nhau trong sự nghiệp thống nhất, xây dựng đất nước, phát triển kinh tế-xã hội.

Ông Uch Leang, Phó Vụ trưởng Vụ Nghiên cứu Á-Phi và Trung Đông, Học viện Quan hệ quốc tế thuộc Viện Hàn lâm Hoàng gia Campuchia: Chiến thắng Điện Biên Phủ ngày 7/5/1954 là một sự kiện lịch sử, làm bùng nổ phong trào đấu tranh giành độc lập của nhân dân các nước thuộc địa trên toàn thế giới. Tinh thần đoàn kết chiến đấu giữa ba nước Việt Nam, Campuchia và Lào là tấm gương đoàn kết, dẫn đến thắng lợi trong cuộc đấu tranh chống thực dân Pháp và sau đó là đế quốc Mỹ.

Thất bại tại Điện Biên Phủ của chế độ thực dân đã gây chấn động trong lòng nước Pháp và trên toàn thế giới. Chính phủ Pháp buộc phải ký Hiệp định về đình chỉ chiến tranh, khôi phục hòa bình ở Đông Dương, bãi bỏ quyền cai trị của người Pháp, công nhận nền độc lập của ba nước Việt Nam, Lào và Campuchia tại Hội nghị Geneva.

Giáo sư lịch sử đương đại Pierre Journoud tại trường Đại học Paul-Valéry Montpellier (Pháp): Hiệp định Geneva được ký kết là một dấu mốc quan trọng trong lịch sử ngoại giao Việt Nam khi lần đầu tiên bước lên vũ đài đàm phán đa phương với sự tham gia của các cường quốc. Chiến thắng của Việt Nam tại Điện Biên Phủ và việc ký Hiệp định Geneva có ý nghĩa biểu tượng cao, khích lệ các dân tộc khác trong cuộc đấu tranh giành độc lập, giành được quyền định đoạt vận mệnh quốc gia mình và toàn vẹn lãnh thổ của mình. Việc ký kết Hiệp định cũng làm thất bại âm mưu kéo dài, mở rộng, quốc tế hóa chiến tranh xâm lược tại Đông Dương.

Nhà sử học Pháp Alain Ruscio: Hiệp định Geneva là một bước tiến quan trọng, khẳng định khát vọng của Việt Nam về một nền hòa bình. Lần đầu tiên trong lịch sử, các quyền dân tộc cơ bản của Việt Nam gồm độc lập, chủ quyền, thống nhất và toàn vẹn lãnh thổ đã chính thức được khẳng định trong một điều ước quốc tế, được các nước và các bên tham dự Hội nghị Geneva thừa nhận và tôn trọng. Việt Nam đã đạt được mục đích đàm phán, đồng thời tạo nguồn cảm hứng và cổ vũ to lớn cho phong trào đấu tranh giải phóng dân tộc.

Qua quá trình đàm phán, rồi tới ký kết Hiệp định Geneva, Việt Nam đã thể hiện tâm thế và bản lĩnh ngoại giao mềm dẻo, uyển chuyển và kiên định của đất nước yêu chuộng hòa bình và có lịch sử nghìn năm giữ nước hào hùng.

Giáo sư, Tiến sĩ khoa học lịch sử Vladimir Kolotov, Trưởng Bộ môn lịch sử các nước Viễn Đông, Giám đốc Viện Hồ Chí Minh thuộc Đại học Tổng hợp Quốc gia Saint Petersburg (Liên bang Nga): Hiệp định Geneva là một trong những giai đoạn quan trọng trong chiến lược của Chủ tịch Hồ Chí Minh và Mùa xuân năm 1954 là thời khắc đóng vai trò quyết định đối với vận mệnh dân tộc Việt Nam. Đây là những cột mốc vàng trong lịch sử đất nước gắn liền với tên tuổi của các nhà lãnh đạo kiệt xuất như Chủ tịch Hồ Chí Minh, Đại tướng Võ Nguyên Giáp… trên các mặt trận về chính trị, quân sự, ngọai giao và kinh tế.

Việc ký Hiệp định Gevena đánh dấu giai đoạn quan trọng trong việc chính thức hóa về mặt ngoại giao nhằm kết thúc cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp. Ngay trong quá trình diễn ra Hội nghị Geneva, tin tức về việc quân đội viễn chinh Pháp thất thủ ở Pháo đài “bất khả xâm phạm” Điện Biên Phủ đã lan truyền tới các bên đàm phán.

Ngày xuất bản: 15/7/2024
Chỉ đạo thực hiện: BÍCH HẠNH - TRƯỜNG SƠN
Nội dung: MINH HẰNG - NGUYỄN HÀ
TRÌNH BÀY: HOÀNG HÀ
Nguồn tư liệu: BỘ NGOẠI GIAO