HOÀN THIỆN PHÁP LUẬT, NÂNG CAO HIỆU QUẢ HỢP TÁC QUỐC TẾ TRONG XỬ LÝ VỤ ÁN BỊ CAN BỎ TRỐN

Việc thí điểm xử lý vật chứng, tài sản trong quá trình điều tra, truy tố, xét xử một số vụ án hình sự là bước tiến quan trọng, góp phần nâng cao hiệu quả công tác tố tụng và hạn chế tình trạng thất thoát, lãng phí tài sản. Đáng chú ý, tại Kỳ họp thứ 9, Quốc hội khóa XV đã biểu quyết thông qua Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Bộ luật Tố tụng hình sự, trong đó quy định rõ quy trình điều tra, truy tố trong trường hợp bị can vắng mặt do bỏ trốn. Đây là là bước đi quan trọng nhằm hoàn thiện hệ thống pháp luật tố tụng hình sự chặt chẽ, đồng bộ hơn, đặc biệt trong xử lý các vụ án kinh tế, tham nhũng có tính chất phức tạp, liên quan các bị can tìm cách trốn tránh trách nhiệm hình sự.

Bày tỏ quan điểm về vấn đề này, đại biểu Quốc hội Lê Xuân Thân (Đoàn Khánh Hòa) thể hiện tán thành, nhất trí cao trong việc bổ sung thêm những nội dung liên quan tới việc điều tra, truy tố và xét xử đối với những bị can, bị cáo mà khi phát hiện vụ án thì không còn ở Việt Nam nữa. Theo đại biểu, đây là những nội dung bổ sung cần thiết để thực hiện quy trình tố tụng vừa bảo đảm xét xử, điều tra, truy tố không lọt người, không lọt tội nhưng cũng để bảo đảm quyền tự bào chữa, bào chữa cho người xét xử vắng mặt.

Đồng quan điểm, đại biểu Quốc hội Nguyễn Thị Lệ (Đoàn Thành phố Hồ Chí Minh) bày tỏ sự ủng hộ mạnh mẽ việc bổ sung quy định cho phép truy tố trong trường hợp bị can bỏ trốn hoặc ở nước ngoài không thể triệu tập.

“Đây là một giải pháp quan trọng để giải quyết tình trạng tồn đọng nhiều vụ án, đặc biệt là các vụ án tham nhũng, kinh tế phức tạp, có yếu tố bỏ trốn, thể hiện sự quyết liệt trong đấu tranh phòng, chống tội phạm”, đại biểu nhấn mạnh.

Trên cơ sở ủng hộ của đại đa số đại biểu Quốc hội, sáng 27/6/2025, tại Kỳ họp thứ 9, Quốc hội khóa XV đã biểu quyết thông qua Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Bộ Luật Tố tụng hình sự với 445/449 đại biểu có mặt tham gia biểu quyết tán thành (chiếm 93,1 % tổng số đại biểu Quốc hội). Luật có hiệu lực thi hành từ ngày 1/7/2025, là cơ sở pháp lý quan trọng để giải quyết các vụ án, trong đó có các vụ án có bị can, bị cáo bỏ trốn.

Theo đó, Điều 233 Bộ luật Tố tụng hình sự được sửa đổi quy định cơ quan điều tra có thể kết luận điều tra đề nghị truy tố bị can khi đã có đủ căn cứ và bảo đảm quyền bào chữa cho bị can theo quy định của Bộ luật này trong các trường hợp cụ thể. Điều 243 Bộ luật quy định Viện Kiểm sát có thể quyết định truy tố bị can khi đã có đủ căn cứ và bảo đảm quyền bào chữa cho bị can theo quy định của Bộ luật này trong các trường hợp sau: Bị can trốn hoặc không biết bị can ở đâu và việc truy nã không có kết quả; Bị can đang ở nước ngoài mà không thể triệu tập để phục vụ các hoạt động nhằm quyết định việc truy tố.

Như vậy, với những quy định mới này trong Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Bộ luật Tố tụng hình sự, pháp luật nước ta đã từng bước hoàn thiện hơn để có cơ sở pháp lý vững chắc xử lý các vụ án, vụ việc mà người bị cáo buộc phạm tội bỏ trốn; khẳng định sự nghiêm minh và kịp thời của pháp luật, để pháp luật luôn được thực thi một cách công bằng nhất.

Xử lý vật chứng, tài sản trong quá trình điều tra, truy tố, xét xử một số vụ việc, vụ án hình sự; hoàn thiện quy trình điều tra, truy tố trong trường hợp bị can vắng mặt trong Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Bộ luật Tố tụng hình sự là hai trong số những cơ sở pháp lý quan trọng để xử lý những vụ việc, vụ án khi người bị cáo buộc phạm tội bỏ trốn, đặc biệt là bỏ trốn ra nước ngoài.

Cùng với đó, Quốc hội, Chính phủ, Bộ Công an và các bộ, ngành có liên quan cũng đã tích cực hoàn thiện thể chế, xây dựng mới và sửa đổi, bổ sung các Luật hiện hành để đạt được hiệu quả cao nhất trong việc xử lý loại tội phạm này.

Đặc biệt, công tác đối ngoại an ninh, hợp tác giữa Bộ Công an, các cơ quan tư pháp của Việt Nam với các cơ quan tư pháp của các nước trong việc phòng, chống, xử lý bị can bỏ trốn ra nước ngoài cũng được không ngừng đẩy mạnh; khẩn trương thể chế hóa các luật liên quan như: dự án Luật Dẫn độ; dự án Luật Tương trợ tư pháp về hình sự… vừa được trình Quốc hội khóa XV cho ý kiến tại Kỳ họp thứ 9 mới đây. Đây là những bước đi quan trọng để góp phần thúc đẩy hơn nữa công tác đối ngoại an ninh, hợp tác tư pháp nhằm xử lý hiệu quả các vụ án có các bị can bỏ trốn ra nước ngoài…