Những giá trị để mến yêu, trân quý và học hỏi

Việt Nam trong mắt bạn bè Cuba còn là hình ảnh gần gũi và sống động về một dân tộc có nghị lực, có chiều sâu văn hóa và tinh thần cộng đồng được hun đúc qua nhiều thế hệ. Quan sát sau nhiều ngày lưu diễn tại Hà Nội và Hải Phòng vào cuối tháng 11 năm ngoái, nghệ sĩ ballet hàng đầu Cuba Viengsay Valdés, Giám đốc Nhà hát Ballet quốc gia Cuba, bày tỏ: “Tôi luôn cảm phục ý chí lao động, khát vọng vươn lên của các bạn, mà nhờ đó, các bạn đã xây dựng những thành phố ngày càng phát triển bền vững, gắn liền với thiên nhiên, có hạ tầng công nghệ hiện đại phục vụ người dân”. Nghệ sĩ Cuba tin rằng những gì Việt Nam có được hôm nay là kết quả của một hành trình bền bỉ, trong đó sự lãnh đạo nhất quán, khát vọng vươn lên đã hòa quyện thành sức mạnh nội tại của cả dân tộc.

Bằng cảm xúc của một nghệ sĩ từng đứng trên sân khấu Nhà hát Hồ Gươm, Viengsay cảm nhận được những giá trị nhân văn, những phẩm chất toát lên từ các đồng nghiệp Việt Nam. Bà dành nhiều lời khen cho các đồng nghiệp Việt Nam: “Buổi tập duyệt và biểu diễn của chúng tôi diễn ra trong bầu không khí thân tình, tôn trọng và ngưỡng mộ lẫn nhau. Chúng tôi đã được học hỏi rất nhiều từ các tác phẩm và nền văn hóa Việt Nam, từ tinh thần cầu thị và ham học hỏi của các bạn”.

Từng là sinh viên khoa Việt Nam học, anh Phạm López Linh, người mang trong mình hai dòng máu Việt và Cuba, đã dành nhiều năm để tìm hiểu sâu về văn hóa và lịch sử của đất nước nơi cha mình sinh ra. “Tôi đặc biệt ấn tượng với tinh thần đoàn kết, sự kiên cường và trí tuệ của dân tộc Việt Nam. Dù trải qua một nghìn năm Bắc thuộc, người Việt vẫn không bị đồng hóa, mà ngược lại, biết giữ gìn bản sắc riêng và tiếp thu có chọn lọc để phát triển”. Linh chia sẻ niềm khâm phục về những trận đánh nổi tiếng trên sông Bạch Đằng, về sự thông minh, khéo léo của người Việt qua các thời kỳ. Đó là cách anh lý giải vì sao đất nước này luôn biết đứng dậy sau những giai đoạn khó khăn nhất.

Cũng là người trẻ, nhưng anh Alain Rey, hiện đang làm việc tại Công ty TNHH Đầu tư và Thương mại Vinacaona International, cảm nhận Việt Nam ở một lát cắt khác của đời sống hiện đại: “Tinh thần lao động của người Việt Nam thật đáng ngưỡng mộ và đáng quý! Từ khi đến đây, tôi thấy được sự bền bỉ, ý chí không mệt mỏi và khả năng thích nghi tuyệt vời của họ”, anh chia sẻ. Alain đặc biệt đề cao phẩm chất kiên trì, mà theo anh, là minh chứng cho sức mạnh và quyết tâm của người Việt Nam sau bao thăng trầm lịch sử. Trong những khu chợ, trên đường phố, trong mỗi người bán hàng hay nông dân, anh nhìn thấy hình ảnh một dân tộc không ngừng tiến về phía trước, tự tay kiến tạo cuộc sống của mình.

Sâu sắc hơn, Alain còn nhìn nhận Việt Nam như một xã hội giàu tính cộng đồng, coi trọng gia đình, đề cao sự hỗ trợ và hợp tác. “Tinh thần tập thể, sự khiêm tốn và thái độ tôn trọng lẫn nhau là điều tôi học được từ người Việt. Những đức tính đó có ý nghĩa trong đời sống cá nhân, tạo nên một xã hội bao dung, gắn kết. Đó là điều mà nhiều quốc gia, trong đó có Cuba, có thể học hỏi”. Linh López cũng có suy nghĩ tương tự: “Tôi cũng thừa nhận rằng những điều tôi học được không chỉ trên giảng đường, mà còn từ chính cách người Việt sống và ứng xử. Tôi học được sự khiêm nhường, cách tôn trọng người lớn tuổi, tinh thần gia đình và cả triết lý sống sâu sắc trong những điều bình dị nhất”.

Trong mạch cảm nhận ấy, dễ hiểu vì sao Việt Nam là một hình mẫu về phát triển, từ nền kinh tế bao cấp vươn lên thành một trong những điểm đến hấp dẫn của đầu tư quốc tế, đồng thời là biểu tượng cho nghị lực, lòng kiên trì và khả năng bền bỉ vượt thoát nghịch cảnh. Hành trình Đổi mới của Việt Nam đã làm nên những thành tựu kinh tế xã hội, giúp lan tỏa những giá trị thực tiễn quý báu đối với bạn bè quốc tế, trong đó có Cuba, đất nước đang kiên trì gìn giữ thành quả cách mạng và từng bước tìm kiếm hướng đi phù hợp trong thời kỳ chuyển đổi.

Trong dòng chảy gắn kết Việt Nam-Cuba, việc lắng nghe, thấu hiểu và cùng nhau tìm lời giải cho những bài toán phát triển đã trở thành một phần không thể thiếu để gìn giữ mối quan hệ có chiều sâu. Trò chuyện với chúng tôi, Đại sứ Cuba Rogelio Polanco Fuentes không quên nhắc lại sự hỗ trợ quý báu của Việt Nam: “Những đợt kêu gọi ủng hộ vật chất, đặc biệt là gạo, để gửi sang Cuba, được nhiều tổ chức, doanh nghiệp, cơ quan và người dân Việt Nam đồng loạt phát động, là sự hỗ trợ vô giá và nguồn động viên tinh thần mà chúng tôi vô cùng trân quý”. Đại sứ hy vọng rằng sự hiện diện dài lâu của các doanh nghiệp Việt tại Cuba với nhiều dự án sản xuất quan trọng, bất chấp mọi khó khăn, hạn chế, sẽ mãi là biểu hiện của ý chí, lòng thủy chung, cũng như sự cam kết đầy hứa hẹn đối với hiện tại và tương lai.

Về phía mình, Đại sứ Việt Nam tại Cuba Lê Quang Long nhắc lại thiện chí nhất quán của lãnh đạo và nhân dân Việt Nam trong việc đồng hành cùng Cuba vượt qua khó khăn, thúc đẩy phát triển hiệu quả và bền chắc. Ông khẳng định: “Việt Nam sẵn sàng chia sẻ những kinh nghiệm của quá trình Đổi mới, những thành công và không thành công trong phát triển kinh tế-xã hội với Cuba”.

Mặt khác, việc phát huy vai trò của kinh tế tư nhân, điều chỉnh luật đầu tư nước ngoài và phát triển các đặc khu kinh tế được xem là những chính sách đổi mới tư duy kinh tế có thể trở thành nguồn tham khảo quý báu cho Cuba. Đó là quan điểm của Tiến sĩ Lộc Thị Thủy, chuyên gia phân tích các vấn đề quốc tế, Trung tâm Nghiên cứu Mỹ Latin, Viện Hàn lâm Khoa học Xã hội Việt Nam. Theo Tiến sĩ Thủy, Việt Nam có thể hỗ trợ Cuba trong phát triển thực phẩm, thức ăn chăn nuôi, công nghệ sinh học, phương tiện giao thông, dược phẩm. Những lĩnh vực giúp Cuba từng bước giảm phụ thuộc nhập khẩu và nâng cao năng lực tự chủ lâu dài.

Ở phương diện ngược lại, không ít ý kiến gợi mở những lĩnh vực mà Việt Nam có thể học hỏi từ Cuba, từ hệ thống y tế cộng đồng, giáo dục, đến năng lực hợp tác quốc tế. Dù là quốc gia đang phát triển, Cuba vẫn là một nhân tố tích cực trong việc đào tạo hàng nghìn sinh viên quốc tế, đặc biệt trong lĩnh vực y tế, trong đó có Việt Nam. Bác sĩ Alfredo Garcia Mirete, công tác tại Bệnh viện Hữu Nghị Việt Nam-Cuba ở Đồng Hới, Quảng Bình, đánh giá cao tốc độ phát triển y tế của Việt Nam nhưng cũng cho rằng lĩnh vực dự phòng, đặc biệt là tầm soát sớm các bệnh mãn tính, còn nhiều tiềm năng để phát triển. “Cuba có thể chia sẻ kinh nghiệm của mình để hỗ trợ Việt Nam xây dựng hệ thống chăm sóc sức khỏe cộng đồng toàn diện hơn”, ông nói.

Các nhà ngoại giao và chuyên gia cũng chứng minh, kinh nghiệm qua một số thành tựu của Cuba cho thấy, việc đạt được nhiều chỉ số quan trọng về phát triển con người là thành quả nhờ vào ý chí vĩ đại của thế hệ các nhà lãnh đạo cách mạng Cuba và sự tham gia tự giác của toàn thể nhân dân. Cuba đã làm tốt việc phổ cập giáo dục và đào tạo nguồn nhân lực trình độ cao, xây dựng hệ thống chăm sóc sức khỏe ban đầu miễn phí dành cho tất cả mọi người. Cùng với đó là nhiều chương trình xã hội mà đại đa số người dân Cuba đã và đang được thụ hưởng mà không chịu bất cứ sự phân biệt nào. Đó chính là sự cải thiện công bằng xã hội tại Cuba mà không phải chịu những đánh đổi về chính trị, thể chế hay suy thoái xã hội.

Trao đổi với nhóm tác giả thực hiện loạt bài, các nhân vật đều đồng quan điểm: Với tất cả sự khiêm nhường và chân thành, bạn bè Cuba đều sẵn lòng sẻ chia những kinh nghiệm quý báu được đúc kết từ hành trình cách mạng và phát triển của mình, trên tinh thần tôn trọng và thấu hiểu bối cảnh riêng biệt của mỗi dân tộc.

Gọi thế hệ trẻ cùng cất lên những bài ca mới

Có thể nói, bồi đắp tình cảm và giáo dục thế hệ trẻ hai nước hiểu rõ, gìn giữ và phát huy tình hữu nghị và đoàn kết Việt Nam - Cuba là trách nhiệm của hiện tại, là cách để hai dân tộc cùng viết tiếp một câu chuyện hữu nghị đẹp dài lâu giữa những biến động không ngừng của thế giới.

Trong Tuyên bố chung Việt Nam-Cuba, hai bên nhất trí “quan tâm bồi dưỡng, giáo dục thế hệ trẻ hai nước luôn trân trọng, gìn giữ và phát triển hơn nữa mối quan hệ đoàn kết truyền thống, hữu nghị đặc biệt và hợp tác toàn diện”. Đó không chỉ là một cam kết mang tầm nhìn lâu dài, mà còn phản ánh sự thấu hiểu sâu sắc: muốn giữ vững một mối quan hệ thủy chung, không thể chỉ dựa vào ký ức, mà cần được bồi đắp liên tục bởi những thế hệ tiếp nối.

Và để những giá trị quý báu ấy được lan tỏa, tiếp nối, cần tạo điều kiện để thế hệ trẻ hai nước có cơ hội học hỏi, gặp gỡ, cùng nhau khám phá và sẻ chia. Bởi như một nhận định xác đáng: Thế hệ sau hiểu sâu hơn về lịch sử, văn hóa, con người của nhau, sẽ kết nối cả trong tư tưởng chính trị mà và trong kinh tế, văn hóa.

Từ góc nhìn của một người từng gắn bó lâu dài với đất nước Cuba, ông Nguyễn Thanh Hải, nguyên Chánh Thanh tra Bộ Thông tin và Truyền thông, cũng là một trong số 300 lưu học sinh Việt Nam đầu tiên sang học tập tại Cuba từ năm 1967, chia sẻ: “Các bạn trẻ phải hiểu, biết về tình cảm, mối quan hệ hữu nghị giữa Việt Nam và Cuba mà Chủ tịch Hồ Chí Minh, Lãnh tụ Fidel Castro và hai Đảng, hai Nhà nước đã xây dựng và gìn giữ trong hơn sáu thập kỷ qua”. Theo ông Hải, chính những hoạt động giao lưu nhân dân, du lịch, văn hóa, báo chí là những chiếc cầu nối hữu hiệu để thế hệ hôm nay yêu hơn, hiểu hơn và gìn giữ mối quan hệ bền chặt ấy bằng cách riêng của mình.

Tại Cuba, những sinh viên Việt Nam cũng mang trong mình trách nhiệm ấy. Bạn Đặng Quỳnh Anh bộc bạch: “Tôi luôn ý thức rằng mình cũng là một đại sứ văn hóa, phải giữ gìn hình ảnh Việt Nam anh em trong mắt nước bạn”. Còn Huỳnh Dạ Thảo, sinh viên ngành y, thổ lộ ước mong giản dị: “Sau khi tốt nghiệp, em mong được mang kiến thức học hỏi từ Cuba về góp phần cho nền y học cộng đồng của Việt Nam. Đó là cách em muốn tri ân tình cảm và cơ hội mà hai nước đã dành cho thế hệ chúng em”.

Xin mượn lời của Đại sứ Cuba tại Việt Nam Rogelio Polanco Fuentes để kết lại kỳ 2 của loạt bài: “Ngày nay, Cuba và Việt Nam là biểu tượng của các mối quan hệ song phương mà rất ít quốc gia trên thế giới có thể sánh bằng. Chúng ta cần gìn giữ mối quan hệ quý giá này để cùng nhau vượt qua những thử thách phía trước và xây dựng một thế giới gắn bó, hợp tác và bền vững hơn”. Đúng vậy! Để một Việt Nam hiện diện rõ nét trong lòng Cuba và một Cuba cũng luôn khắc sâu trong tim Việt Nam, lãnh đạo và nhân dân hai nước cần không ngừng nuôi dưỡng tình hữu nghị bằng những hành động cụ thể, thiết thực, hướng tới một mối quan hệ hợp tác toàn diện bền vững cả về chiến lược phát triển và nền tảng văn hóa, tinh thần giữa hai dân tộc.