Trên Quảng trường Ba Đình lịch sử, ngày 2/9/1945; Chủ tịch Hồ Chí Minh đã đọc bản Tuyên ngôn độc lập khai sinh ra nước Việt Nam dân chủ cộng hoà. Chín năm sau, cũng tại mảnh đất thiêng này, cuộc diễu binh diễu hành đã được tổ chức trọng thể, chào mừng Đảng, Chính phủ, Chủ tịch Hồ Chí Minh từ chiến khu Việt Bắc trở về Thủ đô yêu quý đã được giải phóng khỏi ách chiếm đóng của thực dân Pháp.

Kháng chiến chống Pháp kết thúc, thủ đô Hà Nội được giải phóng. Cuối năm 1954, lễ đài Ba Đình và Quảng trường được xây dựng trên khu vực vườn hoa Ba Đình cũ đã nhanh chóng hoàn thành để tổ chức lễ lớn đón mừng Trung ương Đảng, Chính phủ và Bác Hồ trở lại Thủ đô.

Lễ đài là một công trình mỹ thuật, giữa có đài chủ tịch cao, trên có mái che, dưới có ba vòm cửa gợi lên hình ảnh một cổng thành xưa. Dàn ra hai bên lễ đài xem lễ của các đại biểu trông xa như hai bức tường thành.

Trước lễ đài là một quảng trường rộng, rải đá phủ nhựa và tỏa ra các ngả đường.

Sáng 1/1/1955, những dòng người mặc áo quần ngày hội mang cờ hoa, biểu ngữ, cuồn cuộn đổ về Quảng trường Ba Đình, quảng trường lộng lẫy uy nghi rực rỡ một màu đỏ thắm.

Hai mươi nhăm vạn người đã tập trung trên quảng trường gồm các đơn vị quân đội, cán bộ nhân viên, công nhân các cơ quan nhà máy xí nghiệp, học sinh, sinh viên các trường và đông đảo nhân dân các khu phố, các vùng ven nội.

Lực lượng vũ trang tham gia diễu binh cũng đã chỉnh tề đội ngũ sẵn sàng.

Đúng 10 giờ, Bác Hồ và các vị cùng đi bước lên lễ đài. Cả quảng trường vang lên tiếng hoan hô như sấm dậy. Bác ra đứng giữa đài chủ tịch, giơ tay vẫy chào mọi người. Bên cạnh Bác là Thủ tướng Phạm Văn Đồng, Đại tướng Võ Nguyên Giáp, các vị trong Ban Chấp hành Trung ương Đảng, Chính phủ và Ban Thường trực Quốc hội.

Thiếu tướng Vương Thừa Vũ, Chủ tịch Ủy ban quân chính đọc lời khai mạc. Đoàn quân nhạc cử quốc thiều, 21 phát đại bác nổ vang. Lá cờ Tổ quốc đỏ thắm lấp lánh sao vàng tung bay trước gió.

Bác Hồ tiến ra trước máy phát thanh. Bác nói về ý nghĩa chính trị cực kỳ to lớn của việc chấm dứt chiến tranh, hòa bình đã lập lại, Chính phủ lại về Thủ đô. Bác thay mặt Chính phủ cảm ơn đồng bào Thủ đô và bộ đội hôm nay long trọng và thân mật chào mừng Chính phủ. Nhân dịp năm mới, Bác chúc Tết mọi người, năm mới mạnh khỏe, vui vẻ, cố gắng tiến bộ. Bác nói tiếp về những công việc phải làm từ nay.

Cả Quảng trường im phăng phắc, lắng nghe từng lời nói thân tình của Bác.

Bác nói xong, tiếng vỗ tay, tiếng hoan hô rền vang.

Đại tướng Tổng Tư lệnh đi duyệt các đơn vị quân đội và đọc Nhật lệnh. Cuộc duyệt binh bắt đầu.

Các đơn vị quân đội, các binh chủng lần lượt diễu qua lễ đài trong tiếng quân nhạc hùng tráng, trong tiếng vỗ tay vang dội. Các đơn vị nam nữ tự vệ, nam nữ dân quân của các nhà máy xí nghiệp trong các khu phố và vùng ven nội, nhịp bước diễu qua. Tiếng hoan hô lại reo vang trên quảng trường.

Bác Hồ trên lễ đài, cầm mũ vẫy chào những đoàn quân. Tiếp theo là cuộc tuần hành biểu dương lực lượng của 25 vạn đồng bào biểu cho các tầng lớp nhân dân, các dân tộc.

Bác nói xong, tiếng vỗ tay, tiếng hoan hô rền vang.

Đoàn phụ nữ mặc y phục cổ truyền, áo tứ thân thắt lưng hoa lý, hoa đào của các vùng Ngọc Hà, Yên Thái, tay vẫy hoa đang cầm nón diễu qua lễ đài đã được hoan hô nhiệt liệt.

Bác Hồ tươi cười giơ tay liên tục vẫy chào mỗi đoàn đại biểu đi qua. Cuộc tuần hành kéo dài đến 14 giờ 30 phút mới chấm dứt. Tiếp đó là các đoàn thể quần chúng tiến lên phía lễ đài chào mừng Bác Hồ và các vị trong Chính phủ.

Các em thiếu nhi chạy lên lễ đài dâng lên Bác và các vị đại biểu những bó hoa tươi thắm. Bác hồ nhận hoa, ôm hôn các cháu thắm thiết.

Muôn vàn tiếng hô vang dậy:

- Hồ Chủ tịch muôn năm!

Bác Hồ tươi vui, giơ cao tay vẫy chào đồng bào. Buổi lễ trọng thể kết thúc, nhưng không khí tưng bừng của ngày hội lớn vẫn còn sôi động trên khắp phố phường Hà Nội.

Một lần nữa, sự kiện lịch sử đáng ghi nhớ này lại được diễn ra trên đất Ba Đình.

Nguồn: Báo Nhân Dân số 306, thứ bảy 1/1/1955.
Trình bày: T. Lâm