Lộ trình hiện thực hóa cam kết của Việt Nam tại COP26

Tại COP26, Việt Nam đã cùng gần 150 quốc gia cam kết đưa mức phát thải ròng về “0” vào giữa thế kỷ; cùng với hơn 100 quốc gia tham gia cam kết giảm phát thải khí methane toàn cầu vào năm 2030 so với năm 2010; cùng 141 quốc gia tham gia tuyên bố Glasgow của các nhà lãnh đạo về rừng và sử dụng đất; cùng gần 50 quốc gia tham gia tuyên bố toàn cầu về chuyển đổi điện than sang năng lượng sạch.

Các cam kết mạnh mẽ và những ý kiến đóng góp có trách nhiệm của Việt Nam đã được cộng đồng quốc tế đánh giá cao, mở ra nhiều cơ hội hợp tác về tăng trưởng ít phát thải, thúc đẩy phát triển kinh tế tuần hoàn, thích ứng với biến đổi khí hậu. Ngay sau khi Hội nghị ở Glasgow kết thúc, một lộ trình tổng thể nhằm hiện thực hóa các mục tiêu khí hậu đã được Chính phủ vạch ra, và những bước đi đầu tiên trong hành trình ấy cũng đã được kích hoạt…  

Phát biểu tại buổi hội thảo do Bộ Tài nguyên và Môi trường tổ chức hồi tháng 12/2021, ông Phạm Văn Tấn, Phó Cục trưởng Cục Biến đổi khí hậu (Bộ Tài nguyên và Môi trường) nhấn mạnh phát triển ít phát thải sẽ là xu thế chủ đạo để Việt Nam tiếp tục thay đổi toàn diện mô hình phát triển từ dựa trên năng lượng hoá thạch, sử dụng nhiều tài nguyên sang mô hình phát triển theo hướng ít phát thải.

Cùng với Gói Thỏa thuận khí hậu Katowice được thông qua tại COP24 năm 2018, Gói Thỏa thuận khí hậu Glasgow được thông qua tại COP26, Bộ quy tắc hướng dẫn thực hiện Thoả thuận Paris cơ bản được hoàn tất, là cơ sở để các nước triển khai Thỏa thuận Paris trong nước, thúc đẩy hợp tác song phương, đa phương và huy động sự tham gia của khối doanh nghiệp đầu tư cho ứng phó với biến đổi khí hậu.

Ông Tấn cho biết, để thực thi những cam kết COP26 của Việt Nam, Chính phủ sẽ sớm ban hành nghị định quy định giảm phát thải khí nhà kính và bảo vệ tầng ozone; danh mục lĩnh vực, cơ sở phát thải khí nhà kính phải thực hiện kiểm kê khí nhà kính; hệ thống giám sát và đánh giá hoạt động thích ứng với biến đổi khí hậu cấp quốc gia; đề án phát triển thị trường carbon tại Việt Nam…Ngoài ra, các Bộ, ngành, địa phương sẽ rà soát, điều chỉnh các chiến lược, quy hoạch, kế hoạch có liên quan phù hợp với mục tiêu phát thải ròng bằng “0” vào năm 2050; cũng như tích cực, chủ động tăng cường hợp tác quốc tế về tài chính, công nghệ, nâng cao năng lực triển khai Thỏa thuận Paris và các cam kết tại COP26.

Về lộ trình cụ thể, thời gian tới Bộ Tài nguyên và Môi trường sẽ xây dựng Đề án về nhiệm vụ, giải pháp đột phá triển khai kết quả Hội nghị COP26 về biến đổi khí hậu, tập trung tháo gỡ thủ tục hành chính, tạo thuận lợi cho các nhà đầu tư nước ngoài nhằm tận dụng các cơ hội huy động nguồn lực trong và ngoài nước cho các dự án phát triển ít phát thải.

Đặc biệt, Bộ sẽ hoàn thiện cập nhật Chiến lược quốc gia về Biến đổi khí hậu giai đoạn đến năm 2050, bao gồm mục tiêu đạt phát thải ròng bằng “0” vào năm 2050; cập nhật Kế hoạch quốc gia thích ứng với biến đổi khí hậu phù hợp với các mục tiêu cam kết tại Hội nghị COP26 và xây dựng Báo cáo quốc gia về thích ứng với biến đổi khí hậu nhằm khẳng định các nỗ lực và ưu tiên của Việt Nam cùng với nhu cầu hỗ trợ gửi Ban thư ký Công ước khung của Liên hợp quốc về Biến đổi khí hậu; xây dựng Kế hoạch hành động giảm phát thải khí methane đến năm 2030, chủ trì đánh giá tiến độ thực hiện hàng năm; xây dựng Chương trình hỗ trợ thực hiện Đóng góp do quốc gia tự quyết định (NDC) phù hợp với cam kết tại COP26.

Bộ Tài nguyên và Môi trường cũng sẽ phối hợp với Bộ Quốc phòng và các bộ, ngành, địa phương liên quan triển khai điều tra khảo sát biển phục vụ quy hoạch phát triển điện gió ngoài khơi; triển khai áp dụng các công cụ định giá cacbon, bao gồm thuế cacbon và phát triển thị trường cacbon trong nước; tuyên truyền, nâng cao nhận thức, năng lực cho các tổ chức, doanh nghiệp, cá nhân để tham gia các cơ chế thị trường, phi thị trường.

Bộ Ngoại giao sẽ chủ trì triển khai công tác “ngoại giao khí hậu” nhằm huy động hỗ trợ quốc tế phục vụ mục tiêu nâng cao khả năng thích ứng với biến đổi khí hậu và đạt phát thải ròng bằng “0”, nâng cao vai trò và vị thế của Việt Nam tại các tổ chức, cơ chế, diễn đàn đa phương.

Bộ Kế hoạch và Đầu tư đẩy mạnh huy động nguồn lực và xây dựng lộ trình tăng trưởng xanh gắn kết với phát triển kinh tế-xã hội với tầm nhìn dài hạn góp phần đạt được mục tiêu cam kết; nghiên cứu, thí điểm triển khai các công cụ kinh tế, tài chính để thực hiện lộ trình. Hỗ trợ giải quyết những khó khăn, vướng mắc, tạo thuận lợi cho các nhà đầu tư vào Việt Nam triển khai các dự án phát triển, đặc biệt các dự án ứng phó với biến đổi khí hậu, phát triển năng lượng tái tạo.

Bộ Tài chính chủ trì, phối hợp với Bộ Tài nguyên và Môi trường và các Bộ, ngành có liên quan nghiên cứu, đề xuất cơ chế, chính sách tài chính phục vụ chuyển đổi dự án theo Cơ chế phát triển sạch (CDM) sang dự án theo Cơ chế phát triển bền vững (SDM) phù hợp với quy định trong Bộ Quy tắc Hướng dẫn thực hiện Thoả thuận Paris.

Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn rà soát các nỗ lực đóng góp giảm phát thải khí nhà kính lĩnh vực nông nghiệp và lâm nghiệp, bảo đảm mục tiêu thực hiện cam kết, trong đó có giảm khí methane trong nông nghiệp đến năm 2030; rà soát các dự án trao đổi tín chỉ carbon từ rừng theo nguyên tắc ưu tiên sử dụng tín chỉ thực hiện cam kết của Việt Nam về giảm nhẹ phát thải khí nhà kính, bảo đảm quyền lợi và khuyến khích đầu tư vào các dự án phát triển rừng; chủ trì triển khai Ý định thư và các sáng kiến đã tham gia tại COP26 thuộc lĩnh vực nông nghiệp và phát triển nông thôn; xây dựng kế hoạch triển khai Tuyên bố Glasgow về rừng và sử dụng đất.

Bộ Công thương chủ trì rà soát, hoàn thiện Quy hoạch phát triển điện lực quốc gia thời kỳ 2021-2030, tầm nhìn 2045 phù hợp với mục tiêu phát thải ròng bằng “0” vào năm 2050; xây dựng kế hoạch triển khai Tuyên bố toàn cầu về chuyển đổi điện than sang năng lượng sạch.

Bộ Giao thông vận tải nghiên cứu về sự phù hợp tham gia tuyên bố chấm dứt việc sản xuất xe chạy bằng xăng, dầu từ nay đến năm 2040, xây dựng lộ trình chuyển đổi phương tiện giao thông sử dụng năng lượng sạch, báo cáo Thủ tướng Chính phủ xem xét, quyết định.

Bộ Xây dựng nghiên cứu đề xuất lộ trình phát triển hạ tầng đô thị xanh phù hợp với cam kết; tham gia các sáng kiến liên quan đến lĩnh vực xây dựng đã được công bố tại Hội nghị COP26.

Bộ Khoa học và Công nghệ phối hợp với Bộ Công thương và các Bộ, ngành nghiên cứu phương án phát triển điện hạt nhân; tổ chức thực hiện các nghiên cứu phát triển năng lượng mới như năng lượng hydro, năng lượng sóng biển, địa nhiệt; xây dựng và công bố các tiêu chuẩn, quy chuẩn kỹ thuật quốc gia liên quan đến công nghệ ứng phó với biến đổi khí hậu; hoàn thiện cơ chế, chính sách liên quan đến thúc đẩy chuyển giao công nghệ ứng phó với biến đổi khí hậu.

Ngày 21/12/2021, Thủ tướng Chính phủ đã ký Quyết định 2157/QĐ-TTg thành lập Ban Chỉ đạo quốc gia triển khai thực hiện cam kết của Việt Nam tại COP26, đánh dấu bước đi đầu tiên của Việt Nam trong lộ trình hiện thực hóa những mục tiêu đầy tham vọng của mình.

Ban Chỉ đạo có nhiệm vụ chỉ đạo, điều phối giúp Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ triển khai thực hiện cam kết của Việt Nam tại COP26; giúp Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ trong việc tăng cường điều phối các hoạt động ứng phó với biến đổi khí hậu giữa các bộ, ngành, địa phương và hợp tác giữa Việt Nam với các tổ chức quốc tế, đối tác phát triển và các nước.

Chủ trì cuộc họp lần thứ nhất của Ban chỉ đạo ngày 13/1 vừa qua, Thủ tướng Phạm Minh Chính, Trưởng ban chỉ đạo nêu rõ, ứng phó biến đổi khí hậu, giảm phát thải carbon, phát triển bền vững là xu thế không thể đảo ngược với quyết tâm cao và mục tiêu lớn của cộng đồng quốc tế. Đây cũng là vấn đề quan trọng với Việt Nam - một nước đang phát triển, đồng thời là một trong những quốc gia bị ảnh hưởng lớn nhất của biến đổi khí hậu.

Người đứng đầu Chính phủ cho rằng, việc thực hiện cam kết của Việt Nam tại COP26 phù hợp với chương trình tái cơ cấu nền kinh tế đất nước; phù hợp với xu thế của thế giới về phát triển kinh tế xanh, kinh tế tuần hoàn, kinh tế số.

“Chống biến đổi khí hậu là vấn đề lớn của cả thế giới. Do là vấn đề toàn cầu nên phải có cách tiếp cận toàn cầu; vấn đề tác động tới toàn dân, mọi doanh nghiệp nên phải được tiếp cận toàn dân, mọi doanh nghiệp. Người dân, doanh nghiệp vừa là trung tâm, vừa là chủ thể, vừa là mục tiêu, động lực của vấn đề chống biến đổi khí hậu”.

Thủ tướng yêu cầu các thành viên Ban Chỉ đạo, các bộ, ngành rà soát bổ sung thể chế; xây dựng chiến lược, quy hoạch, kế hoạch; xây dựng cơ chế thu hút nguồn lực tài chính, công nghệ, kinh nghiệm quản lý... để thực hiện các cam kết, chống biến đổi khí hậu.

Ngay trong năm 2022, chương trình tổng thể phải ban hành được, trong đó dự báo được tình hình; mục tiêu, quan điểm; nhiệm vụ, giải pháp; kế hoạch tổ chức thực hiện; huy động nguồn lực... để trình cấp có thể quyền xem xét... Các bộ, ngành phải chủ động xây dựng kế hoạch thuộc bộ, ngành mình về chống biến đổi khí hậu và thực hiện các cam kết.

Tại cuộc họp, Ban Chỉ đạo đã phân tích, thảo luận về các nhiệm vụ trọng tâm triển khai thực hiện cam kết của Việt Nam tại Hội nghị COP26; các định hướng đề xuất chương trình, dự án triển khai; nhu cầu hợp tác với các quốc gia, tổ chức quốc tế, đối tác phát triển; định hướng rà soát, sửa đổi, bổ sung các cơ chế, chính sách nhằm đón đầu các dòng vốn tín dụng, đầu tư cho ứng phó với biến đổi khí hậu và chuyển đổi năng lượng...

Chỉ ít ngày sau cuộc họp đầu tiên của Ban chỉ đạo, Phó Thủ tướng Chính phủ Lê Văn Thành đã ký Quyết định số 01/2022/QĐ-TTg ban hành danh mục lĩnh vực, cơ sở phát thải khí nhà kính phải thực hiện kiểm kê khí nhà kính.

Theo đó, có 6 lĩnh vực phải thực hiện kiểm kê khí nhà kính gồm: năng lượng, giao thông vận tải, xây dựng, các quá trình công nghiệp, nông lâm nghiệp và sử dụng đất, chất thải. Bên cạnh đó, 1.662 cơ sở thuộc ngành công thương; 70 cơ sở thuộc ngành giao thông vận tải; 104 cơ sở thuộc ngành xây dựng; 76 cơ sở phát thải khí nhà kính phải thực hiện kiểm kê khí nhà kính thuộc ngành tài nguyên và môi trường.

Các đối tác phát triển quốc tế đã thể hiện mong muốn và cam kết đồng hành với Việt Nam trong quá trình triển khai thực hiện các cam kết khí hậu sau Hội nghị COP26. Việc cam kết đưa phát thải ròng về “0” và tham gia cam kết giảm phát thải khí methane đã gửi đi tín hiệu mạnh mẽ với cộng đồng quốc tế, khai thông cơ hội tận dụng sự dịch chuyển của nguồn tài chính toàn cầu cho phát triển ít phát thải vào Việt Nam.

Phát biểu tại hội thảo công bố kết quả Hội nghị COP26 - Hành động của Việt Nam hồi tháng 12 năm ngoái, Bộ trưởng Tài nguyên và Môi trường Trần Hồng Hà nhấn mạnh, là một nước đang phát triển với nguồn lực còn hạn chế, trong khi lại chịu nhiều tác động của biến đổi khí hậu, Việt Nam vẫn quyết tâm cùng cộng đồng quốc tế ứng phó với biến đổi khí hậu toàn cầu, và mong muốn nhận được sự hợp tác từ cộng đồng quốc tế trong các vấn đề chuyển giao công nghệ, chia sẻ tri thức, đóng góp tài chính để thực hiện nhiệm vụ cao cả, nhưng vô cùng khó khăn này.

Bộ trưởng cho biết, Bộ Tài nguyên và Môi trường đang tích cực thảo luận để ký kết các chương trình, kế hoạch hợp tác với nhiều đối tác quan trọng, trong đó có các đối tác phát triển và các nước, nhằm hiện thực hóa mục tiêu đạt phát thải ròng bằng 0. Bộ trưởng kêu gọi các nước, các tổ chức trong và ngoài nước cùng cộng đồng doanh nghiệp sớm triển khai các hoạt động hợp tác, chung tay cùng Việt Nam ứng phó biến đổi khí hậu, nhằm thực hiện các cam kết mà Việt Nam đã đưa ra tại Hội nghị COP26.

Tại Hội thảo, các đại biểu quốc tế chúc mừng Việt Nam đã có những cam kết rất mạnh mẽ trong khuôn khổ Hội nghị COP26, đồng thời khẳng định sẽ hỗ trợ Việt Nam trong tiến trình biến các cam kết đó thành hiện thực.

Ngày xuất bản: 4/2/2022
Chỉ đạo thực hiện: VIỆT ANH
Tổ chức thực hiện: THẢO LÊ
Nội dung: VĂN TOẢN
Trình bày: VĂN TOẢN
Ảnh: Reuters, MPI, TTXVN, Đại sứ quán Australia