Từ căn phòng ký túc xá đến kỷ nguyên truyền thông xã hội

Có thể nói, hành trình lớn mạnh của Facebook gắn liền với anh sinh viên đại học Harvard, Zuckerberg. Sinh ngày 14/5/1984 tại White Plains, New York, Zuckerberg lớn lên với niềm yêu thích đặc biệt với máy tính và lập trình. Anh học ngôn ngữ lập trình BASIC tại một trường học gần nhà và ngay ở tuổi 12, Zuckerberg đã phát triển thành công một chương trình nhắn tin có tên “Zucknet”, đóng vai trò như một hệ thống liên lạc giữa các văn phòng mà chính bố của anh cũng đã sử dụng tại văn phòng của mình. Ngoài ra, Zuckerberg cũng lập trình các trò chơi máy tính cho bạn bè khi còn trẻ.

Sau khi tốt nghiệp Học viện Phillips Exeter, Zuckerberg đăng ký nhập học Đại học Harvard vào năm 2002. Đến năm thứ 2 đại học, anh đã phát triển được 2 chương trình: CourseMatch và FaceMash. Và chính từ nền tảng Facemash này, ngày 4/2/2004, Zuckerberg cùng với các bạn cùng phòng ký túc đã thành lập trang mạng xã hội thefacebook.com (sau đó đổi tên thành Facebook vào năm 2005) - một trang dạng thư mục cho phép các sinh viên Harvard nhập thông tin và hình ảnh của mình. Trong vòng 2 tuần, một nửa số sinh viên trong trường đã đăng ký thông tin trên hệ thống này. Các bạn cùng phòng của Zuckerberg đã giúp phát triển thêm các tính năng và phổ biến trang web này đến các trường học khác trên cả nước.

Facebook nhanh chóng trở nên phổ biến khi cho phép người dùng tạo hồ sơ cá nhân, tải ảnh và sử dụng các tính năng khác cũng như giữ liên lạc với bạn bè. Điều làm Facebook trở nên khác biệt với các trang mạng xã hội khác ở chỗ nhấn mạnh vào “các kết nối đáng tin cậy”. Facebook đặc biệt chú trọng đến mạng lưới người dùng, với thông tin được phổ biến không chỉ tới mạng lưới bạn bè của mỗi cá nhân mà còn đến những người bạn khác của họ - đây chính là cái mà Zuckerberg gọi là “đồ thị xã hội”.

Vào năm 2005, Zuckerberg quyết định bỏ học Harvard để chuyển đến Thung lũng Silicon và tập trung toàn thời gian vào mạng xã hội và công ty non trẻ của mình, khi anh nắm quyền CEO và chủ tịch công ty. Đến giữa năm 2005, Facebook đã huy động được nguồn vốn đầu tư mạo hiểm lớn đầu tiên trị giá 12,7 triệu USD và mở rộng tiếp cận tới hàng trăm trường đại học và trung học. Chỉ 1 năm sau đó, mạng xã hội này mở cửa cho công chúng trên toàn thế giới. Cũng trong khoảng thời gian này, Yahoo! đã đề nghị mua lại công ty với giá 1 tỷ USD - một mức giá đã nhanh chóng bị Zuckerberg từ chối.

Đến năm 2007, Facebook đạt được thỏa thuận với Microsoft, trong đó gã khổng lồ công nghệ đã phải trả 240 triệu USD cho 1,6% cổ phần của Facebook. Hai năm sau, Digital Sky Technologies mua 1,96% cổ phần Facebook với giá 200 triệu USD. Năm 2008, giá trị của khối tài sản mới mà Zuckerberg thu về từ Facebook đã ước đạt khoảng 1,5 tỷ USD. Đến năm 2010, Facebook đạt cột mốc 500 triệu người dùng.

Ngày 17/5/2012, Facebook phát hành cổ phiếu lần đầu ra công chúng (IPO) và nhanh chóng trở thành thương vụ IPO công nghệ lớn nhất trong lịch sử vào thời điểm đó, khi huy động được 16 tỷ USD.

Cùng năm đó, Facebook mua lại ứng dụng chia sẻ hình ảnh Instagram với giá 1 tỷ USD. Sau đợt IPO này, giá trị tài sản ròng của Zuckerberg ước tính đạt hơn 19 tỷ USD.

Cũng ngay sau IPO, Zuckerberg kết hôn với bạn gái Priscilla Chan. Cặp đôi đã đón con gái đầu lòng vào tháng 12/2015. Cùng năm, Zuckerberg công bố kế hoạch quyên tặng 99% cổ phần của mình trong mạng xã hội Facebook để thúc đẩy các hoạt động từ thiện. Zuckerberg bắt đầu bán cổ phiếu vào tháng 8/2016 để gây quỹ cho các hoạt động từ thiện của mình. Zuckerberg và Chan hạ sinh người con gái thứ 2 vào tháng 8/2017.

Vào tháng 10/2021, Facebook thông báo đổi tên công ty mẹ thành Meta Platforms, phản ánh sự chuyển hướng của công ty khi tập trung vào “metaverse” (vũ trụ ảo), trong đó người dùng sẽ tương tác trong môi trường thực tế ảo. Meta đã mua lại hàng chục công ty trong nhiều năm qua, bao gồm Instagram với giá 1 tỷ USD vào năm 2012, WhatsApp với giá 22 tỷ USD tiền mặt và cổ phiếu vào năm 2014, Oculus VR với giá 2 tỷ USD vào năm 2014, cùng một số công ty trí tuệ nhân tạo (AI) và nền tảng nhận dạng khác.

Theo thông tin do Meta Platforms công bố, phần lớn tài sản của Zuckerberg đến từ cổ phần chiếm khoảng 13% của Meta Platforms. Tính đến tháng 1/2023, Meta Platforms có khoảng 3,7 tỷ người dùng hoạt động mỗi tháng, trong đó khoảng 3 tỷ người trên Facebook - mạng xã hội lớn nhất thế giới. Đóng tại Menlo Park, California, Meta Platforms có doanh thu 117 tỷ USD vào năm 2022.

Về mặt kỹ thuật, Zuckerberg chỉ có mức lương 1 USD/năm tại Facebook. Tuy nhiên, tài sản của vị tỷ phú 39 tuổi gắn liền với số cổ phiếu tại Meta, với tư cách là người sáng lập và cổ đông lớn nhất của công ty, qua đó đưa Zuckerberg vào nhóm những người giàu nhất thế giới. Theo Bloomberg, tính đến ngày 3/10/2023, giá trị tài sản ròng của Mark Zuckerberg đã lên tới 109 tỷ USD.

Từ phòng ký túc xá, Zuckerberg đã biến Facebook thành một trong những công ty lớn nhất thế giới. Thông qua Facebook và nhiều thương vụ mua lại như Instagram và WhatsApp, Zuckerberg đã định hình cách người tiêu dùng “tiêu thụ” nội dung và tương tác với nhau trên mạng xã hội do chính mình lập ra.

Trong gần 2 thập kỷ, mạng xã hội này đã làm thay đổi các mối quan hệ, quyền riêng tư, hoạt động kinh doanh và kể cả các phương tiện truyền thông, hay thậm chí thay đổi ý nghĩa của các từ ngữ dùng hàng ngày.

Zuckerberg từng viết: "Một thế giới cởi mở và kết nối hơn là một thế giới tốt đẹp hơn. Nó mang lại những mối quan hệ bền chặt hơn với những người bạn yêu thương, một nền kinh tế mạnh mẽ hơn với nhiều cơ hội hơn và một xã hội mạnh mẽ hơn phản ánh tất cả các giá trị của chúng ta". Và đó chính là một trong những khía cạnh mà Facebook đã góp phần làm thay đổi thế giới.

Năm 2007, ở tuổi 23, Zuckerberg trở thành tỷ phú tự thân trẻ nhất thế giới. Tính đến tháng 10/2023, giá trị tài sản ròng của Zuckerberg đã lên tới 109 tỷ USD. Trong nhiều năm, anh luôn là người giàu nhất thế giới, với thành công cùng Facebook. Được thành lập từ năm 2004, đến nay, Facebook hiện có khoảng 3 tỷ người dùng. Làm thế nào một người có thể xây dựng cả doanh nghiệp thành công lớn nhất nhì thế giới ở độ tuổi rất trẻ và bí quyết thành công của Zuckerberg là gì?

Trong cuốn sách "Think Like Zuck: The Five Business Secrets of Facebook's Improbably Brilliant CEO Mark Zuckerberg (tạm dịch: “Suy nghĩ như Zuck: Năm bí mật kinh doanh khó tin của CEO Facebook Mark Zuckerberg”), tác giả Ekaterina Walter đã chỉ ra những bí quyết thành công của vị tỷ phú này.

Theo tác giả, những doanh nhân như Zuckerberg sử dụng 5 yếu tố chính để tạo nên công ty của họ: Mục đích, Niềm đam mê, Sản phẩm, Con người và Mối quan hệ với đối tác. Walter đã phỏng vấn rất nhiều nhân viên cũng như quản lý của Facebook để tìm hiểu những suy nghĩ dẫn đến thành công của Mark Zuckerberg.

Vị tỷ phú luôn nhận được sự ủng hộ, yêu mến của nhân viên bởi ngoài kiến thức và năng lực, Zuckerberg còn có phong cách và những bí quyết lãnh đạo đặc biệt. CEO Meta tiết lộ, anh đã không ngừng học cách lãnh đạo từ ​​khi bắt đầu khởi nghiệp trong căn phòng ký túc xá của trường Đại học Harvard cho tới khi trở thành ông chủ của hàng chục nghìn nhân viên như hôm nay.

Điểm chung của tất cả những CEO thành công nổi tiếng trên thế giới đều có niềm đam mê to lớn, và Mark Zuckerberg cũng không ngoại lệ. Từ khi còn là một cậu bé, anh có niềm đam mê cháy bỏng là giúp mọi người có thể kết nối với nhau dễ dàng hơn. Chính điều này đã giúp anh có niềm tin xây dựng Facebook trong thời điểm rất nhiều nhà đầu tư quay lưng lại. Sự mạo hiểm này đưa anh vào danh sách những tỷ phú bỏ học giàu nhất thế giới. Quyết tâm cao độ chính là chìa khóa để tạo dựng nên sự nghiệp lớn từ con số 0.

Từng chia sẻ trong một cuộc phỏng vấn, Mark Zuckerberg cho biết: "Facebook ban đầu không được tạo ra để trở thành một công ty. Nó được xây dựng để hoàn thành một sứ mệnh xã hội - làm cho thế giới cởi mở và kết nối hơn". Zuckerberg đặt cược vào trí tuệ nhân tạo, thực tế ảo và đưa Internet đến 60% những người trên toàn thế giới để kết nối với nhau. Ngày nay, Facebook là mạng xã hội có sức ảnh hưởng lớn nhất trên Internet. Một người dùng trung bình dành 50 phút mỗi ngày để sử dụng các nền tảng Facebook, Messenger và Instagram.

Chất lượng của sản phẩm chính là tiêu chí đánh giá chính xác chất lượng của một doanh nghiệp. Ngay từ khi mới ra mắt, không phải ai cũng thích Facebook, nhưng Zuckerberg đã không từ bỏ một cách dễ dàng như vậy. Theo Zuckerberg, Facebook luôn phấn đấu để xây dựng “sản phẩm tốt nhất và đơn giản nhất để mọi người chia sẻ thông tin dễ dàng nhất”.

Đối với Mark Zuckerberg, anh luôn coi trọng chất lượng sản phẩm trước khi nghĩ đến xây dựng mô hình kinh doanh. Anh đã từ chối lời chào bán Facebook với giá 1 tỷ USD cho Yahoo vào năm 2006 vì quyết tâm đem sản phẩm tốt nhất của mình tới mọi người trên thế giới. Facebook liên tục tinh gọn quy trình và chia sẻ thông tin đó, điều này thúc đẩy những bước tiến lớn của công ty trong những năm qua.

Để xây dựng Facebook trở thành một thương hiệu nổi tiếng toàn cầu như ngày nay, một trong những bí quyết lãnh đạo đem lại thành công cho Mark Zuckerberg là cho phép nhân viên thực hiện những ý tưởng mà các lãnh đạo có thể không chấp thuận.

Coi con người là trung tâm chính là kim chỉ nam của vị tỷ phú 8X trong quá trình phát triển công ty. “Tự do sẽ thúc đẩy nhân viên làm việc sáng tạo hơn và mọi người sẽ có cơ hội để thử nhiều thứ khác nhau trong tương lai. Vì vậy, tốt hơn là bạn nên để họ thoải mái làm những gì họ nghĩ thay vì bắt ép, gò bó nhân viên trong những khuôn khổ”, Zuckerberg nói.

Các mạng xã hội phổ biến nhất trên thế giới tính đến tháng 1/2023

Đơn vị: triệu người; Nguồn dữ liệu: Statista

Đối với Zuckerberg, metaverse là một phần của tầm nhìn dài hạn, không chỉ bao gồm VR và AR mà còn cả AI. Giống như Bill Gates đã từng mô tả những tiến bộ gần đây trong lĩnh vực AI “đều quan trọng như máy tính hay Internet", Zuckerberg cũng coi việc phổ biến AI là một sự kiện mang tính thay đổi.

Và cũng giống như nhiều gã khổng lồ công nghệ khác, Meta cũng đã xây dựng một mô hình ngôn ngữ lớn để đào tạo AI nhằm hướng tới tương lai. Được biết đến với cái tên Llama 2, mô hình này là mã nguồn mở và sẽ được tích hợp vào nhiều sản phẩm của Meta.

“AI sẽ giải quyết mọi thứ”, CEO Meta nói, đồng thời đưa ra phác thảo một thế giới mới mà quen thuộc, với sự xuất hiện của các trợ lý ảo cùng hình ảnh 3 chiều của các đồng nghiệp trong các cuộc họp. Zuckerberg cũng mô tả về các "nhân vật" được hỗ trợ bởi AI sẽ “sống” trên các nền tảng khác nhau của Meta. "Họ cũng sẽ có trang cá nhân trên Instagram và Facebook. Và bạn sẽ có thể nói chuyện với họ trong WhatsApp, Messenger và Instagram, đồng thời họ sẽ được thể hiện dưới dạng hình đại diện trong thực tế ảo", Zuckerberg giải thích.

Tuy nhiên, vị tỷ phú 39 tuổi cũng thừa nhận AI là một trong những canh bạc tốn kém hướng tới tương lai. Dẫu vậy, Zuckerberg là cổ đông quan trọng nhất của Meta và vị CEO của công ty này cũng có thừa sự kiên nhẫn. “Sẽ mất thêm một thời gian nữa để có được sản phẩm kính thực tế tăng cường hoàn chỉnh. Và đó chính là mục tiêu mà phần lớn ngân sách của Reality Labs đang hướng tới. Vì vậy, khi mọi người hỏi tôi: Bạn đang tiêu số tiền này vào việc gì? thì câu trả lời có thể là: Chà, chúng tôi đang cố gắng lắp một siêu máy tính vào một cặp kính bình thường”, CEO Meta cho biết.

Nếu Meta thành công trong thương vụ này, công ty có thể chiếm lĩnh một thị trường mới. Nếu không, đó sẽ lại là một thất bại nhanh chóng và tốn kém giống như nhiều thất bại trước đó: Điện thoại Facebook, thiết bị trò chuyện video Portals, hay đồng tiền số Libra.

Song ông Andrew Bosworth, Giám đốc công nghệ của Meta cho biết: “Trải nghiệm của chúng tôi ở đây là những thất bại, những thất bại liên tục, và liên tục làm những việc mà chúng tôi nghĩ mọi người sẽ yêu thích. Và khi người dùng không yêu thích những sản phẩm của Meta, chúng tôi phải đặt câu hỏi: Tại sao bạn không thích sản phẩm này? Chúng tôi đặt câu hỏi đó một cách nghiêm túc, và sau đó chúng tôi lặp đi lặp lại cho đến khi tìm thấy sản phẩm phù hợp với thị trường. Đó là sở trường của chúng tôi”.

Đây chính là triết lý mà Zuckerberg vẫn luôn theo đuổi kể từ ngày khởi nghiệp cùng Facebook, như vị tỷ phú trẻ tuổi đã từng phát biểu trong lễ tốt nghiệp tại Đại học Harvard ngày 25/5/2017, đồng thời nhận bằng danh dự sau 13 năm bỏ học để phát triển mạng xã hội lớn nhất thế giới: "Những thành công lớn nhất đến từ việc chấp nhận thất bại".

- Ngày xuất bản: 15/10/2023

- Chỉ đạo sản xuất: Việt Anh

- Nội dung: Trung Hưng

- Trình bày: Thi Uyên

- Đồ họa: Tạ Lư

- Nguồn tin và dữ liệu: The Guardian, Forbes, Reuters, CNN, Statista, Insider, Investopedia, Britannica, Techwyse, Timepath