DỒN DẬP CÁC HOẠT ĐỘNG "MỘT NGÀY KỶ NIỆM, HAI NHÀ CÁCH MẠNG VĨ ĐẠI: HỒ CHÍ MINH VÀ JOSÉ MARTÍ”

Hàng loạt hoạt động diễn ra từ ngày 14 đến 20/5/1971 gồm: Triển lãm lớn và chiếu phim về Chủ tịch Hồ Chí Minh và Anh hùng dân tộc Cuba José Martí do Trung ương Đoàn Thanh niên Cộng sản Cuba, Ủy ban Đoàn kết Cuba với Việt Nam-Lào-Campuchia; Thành ủy Oriente phối hợp với Đại sứ quán Việt Nam tại Cuba tổ chức.

Đoàn tuần hành "Hồ Chí Minh, José Martí" (Brigada Ho Chi Minh, José Martí) gồm 100 đại biểu là những học sinh, sinh viên xuất sắc được lựa chọn từ tất cả các tỉnh trong nước Cuba và đảo Thông (ngày ấy Cuba có sáu tỉnh và một đảo lớn Isla de Pinos), chưa kể khoảng 50 đại biểu đi cùng gồm các nhà báo, đại diện Trung ương Đoàn Thanh niên Cộng sản Cuba, Ủy ban Đoàn kết Cuba với Việt Nam, Tỉnh ủy Oriente... Đoàn sinh viên Việt Nam được Đại sứ quán đề cử gồm 15 người đến từ tỉnh Oriente, Cuba.

Trọng tâm của đợt hoạt động này là tái diễn lại cuộc đổ bộ tượng trưng bằng thuyền của Anh hùng José Martí tại Playitas ở Baracoa, cuộc hành trình bằng đường bộ của José Martí từ làng Altagracia, Laguna Blanca đến Dos Ríos và cuộc mít-tinh lớn ngày 19/5 tại Quảng trường và Đài tưởng niệm José Martí ở Dos Ríos, nơi ông đã hy sinh. Đi cùng đoàn về phía Đại sứ quán Việt Nam có anh Đỗ Minh Châu, Bí thư thứ ba phụ trách Văn hóa và anh Nguyễn Duy Cương, phóng viên thường trú của Thông tấn xã Việt Nam tại Cuba.

Ngày 17/5/1971 là một ngày rất đáng nhớ, chúng tôi được đi thăm viếng nghĩa trang nơi chôn cất các nhà cách mạng hy sinh trong trận tập kích trại lính Moncada ngày 26/7/1953 và các mặt trận thứ nhất, thứ hai; thăm trang trại Siboney, nơi Fidel Castro và quân khởi nghĩa tập kết chuẩn bị và rút về sau trận đánh vào trại lính Moncada; tham quan Nhà triển lãm, Trường học 26/7 và pháo đài Morro; buổi tối dự tọa đàm với các nhà cách mạng lão thành của Cuba và Việt Nam với chủ để “Encuentro del pasado” (Gặp gỡ trong quá khứ) và xem bộ phim “79 mùa xuân” về cuộc đời của Bác Hồ.

Ngày 18/5/1971 chúng tôi tham quan nhà Frank Pais- một người anh hùng và nhà lãnh đạo phong trào Cách mạng Cuba hy sinh khi mới 23 tuổi được lãnh tụ Fidel dành cho nhiều lời khen ngợi. 14h00 chúng tôi lên xe tiếp tục cuộc hành trình. Xe du lịch chỉ đi được khoảng 70km, toàn bộ đội quân phải xuống xe du lịch để chuyển qua xe tải. Mỗi người chỉ được mang theo võng và những thứ cần thiết để ngủ đêm trong rừng. Ngồi xe tải khoảng 30 km, đường khó đi, ổ gà, ổ voi nên mặc dầu là thanh niên lực lưỡng, ai cũng rất mệt.

Chúng tôi đến một khu vực gọi là Laguna Blanca, làng Altagracia, nơi đây từ ngày 9 đến 18/5/1895, José Martí cùng Máximo Gómez và đội quân khởi nghĩa của ông đã đồn trú. Vùng này rất nhiều cây cối. Chúng tôi được Ban tổ chức phổ biến kế hoạch và phân ra từng khu, nghỉ ở một khu vườn rộng, cây thưa. Khu vực nơi tôi ở được đặt lên là Khách sạn Habana Libre. Từng người phải tự tìm cây mắc võng. Gần như tất cả các phóng viên báo, đài, tạp chí ảnh, cán bộ đoàn, Ủy ban Đoàn kết đều ở khu này.

Các hoạt động giao lưu, chuyện trò, gặp gỡ bắt đầu giữa các nhóm sinh viên, học sinh, giữa các đoàn với thanh niên và nhân dân địa phương. Những đống lửa trại được đốt lên trong khu vườn, sau ăn tối là mít-tinh quanh đống lửa và chiếu phim...

Đêm ấy là một đêm gần như không ngủ. Ai ngủ tốt cũng chỉ được khoảng 2 tiếng. 2h05 sáng hôm sau, kèn nổi lên, tất cả bật dậy, xếp võng, ăn sáng.

Đoàn hành quân đi bộ 30 km từ Altagracia đến Dos Rios theo đúng giờ xuất phát và hành trình mà José Marti và đội quân của ông đã đi vào sáng 19/5/1895. Từng đoàn, từng tốp, từng cặp vừa đi vừa chuyện trò, cười nói vui vẻ. Cứ 2-3 tiếng là đến một điểm dừng chân, uống nước. Các phóng viên, nhà báo thì được đi bằng ngựa. Khi còn 3 km cuối cùng thì đã nhìn thấy cờ bay phấp phới ở Dos Rios.

Chúng tôi đi thành hai hàng. Đi sau là khoảng 60 người cưỡi ngựa cũng xếp thành hàng đôi, tượng trưng cho cuộc hành quân của José Martí ngày 19/5/1895. Mỗi người được phát 2-3 bông hồng trắng hoặc đỏ. Hơn 10 giờ sáng chúng tôi tới nơi. Mặc dù khá mệt nhưng ai cũng tươi cười vui vẻ. Quảng trường lớn nơi diễn ra cuộc mít-tinh đã chật ních người. Đoàn Chủ tịch đã đứng trên Lễ đài chờ đoàn tới. Chúng tôi tiến vào trong tiếng nhạc cách mạng hùng tráng và những tràng vỗ tay vang dậy.

Cuộc mít-tinh bắt đầu. Quốc ca Cuba, quốc ca Việt Nam và Chính phủ Cách mạng lâm thời Cộng hòa miền Nam Việt Nam do Đội quân nhạc cử hành vang lên. Sau các diễn văn phát biểu của các đại biểu thay mặt nhà nước Việt Nam, Cuba..., chúng tôi được thưởng thức một số tiết mục văn nghệ gồm thơ và hợp xướng về Cuba và Việt Nam.

Đến Bayamo khoảng 2 giờ chiều, chúng tôi được phát khăn, xà phòng thơm, thay quần áo. Bữa cơm chiêu đãi cuối cùng có đủ các loại món ăn mà mọi người yêu thích. Đang đói nên ai cũng ăn ngon miệng.

Tôi ngồi cùng mâm với một nhà báo và một người bạn Cuba vừa sang thăm Việt Nam về. Các bạn bảo sẽ gửi ảnh cho tôi qua anh Cương, phóng viên thường trú của Thông tấn xã Việt Nam tại Cuba. Nói chuyện, họ phục lăn các anh hùng miền Nam khi được nghe các mẩu chuyện do các anh hùng của ta kể. Họ bảo tài giỏi và hay hơn tiểu thuyết.