Năm 1983, loạt phim tài liệu “Việt Nam, thiên lịch sử truyền hình” của Đài truyền hình NBC (Mỹ) phát sóng tại Mỹ đã thu hút số lượng người xem cao nhất lúc bấy giờ. Trong phim có một cảnh quay ngắn về một thanh niên chạy xe máy, chở một người lính cầm cờ giải phóng, dẫn đầu đoàn quân Cách mạng tiến vào cửa An Hòa vào đúng ngày giải phóng Thành phố Huế 26/3/1975.

Người thanh niên đó chính là ông Nguyễn Huy Ngọc, cựu chính trị viên biệt động thành Huế, nguyên Phó Bí thư Thường trực Tỉnh ủy Thừa Thiên Huế. Khi đó ông vừa trở về từ trận địa, mượn xe của người dân để quay trở ra, kịp dẫn đường cho quân Cách mạng vào thành tiếp quản.

Con đường đến với cách mạng

Người cựu biệt động thành Huế Nguyễn Huy Ngọc sinh ra và lớn lên ở xã Hương Thái, nay là xã Hương Chữ, huyện Hương Trà. Ông tham gia Cách mạng từ rất sớm, từ năm 18 tuổi, đến năm 20 tuổi đã là xã đội trưởng xã Hương Thái, chỉ huy hơn 100 anh em du kích đánh địch ở vùng ven thành phố.

Những năm 1967, 1968, chiến trường cả nước cũng như chiến trường Trị Thiên Huế nói riêng vô cùng cam go, ác liệt. Sau chiến dịch Mậu Thân 1968, địch thực hiện chiến lược tìm và diệt, đánh phản kích từ Huế ra địa bàn Hương Trà, Phong Điền, Quảng Điền, về Hương Thủy, Phú Vang. Toàn bộ lực lượng của ta đều phải rút lên vùng giáp ranh. “Dưới đồng bằng, địch càn quét, cày ủi. Trên vùng giáp ranh, địch phân ô, thả cây nhiệt đới (một loại thiết bị do thám chủ động), liên tục lục soát các căn cứ, hậu cứ của ta. Có những lúc vừa đào hầm trú ẩn, địch đã đến càn, ta phải dời đi nơi khác” – ông Ngọc kể.

Cuối năm 1971, ông Nguyễn Huy Ngọc được cấp trên rút về làm Chính trị viên Đội biệt động thành phố Huế, chuyên phụ trách Quận Thành Nội, nay là các phường Thuận Hòa, Thuận Lộc và Tây Lộc, Thành phố Huế. Đội biệt động khi mới thành lập chỉ có 15 người, nhưng đã có rất nhiều trận đánh lẫy lừng, nhiều trận luồn sâu trong lòng địch mà đánh. Tuy nhiên, theo ông Nguyễn Huy Ngọc kể lại, con số 15 người sau này lúc tăng lúc giảm, do có thêm người mới về, và cũng đã có nhiều người hy sinh trong các trận đánh.

Ông Nguyễn Huy Ngọc kể, ngày đó thiếu thốn, cơm thì ăn cơm nhà hoặc ghé nhà người dân trên đường đi đánh địch để ăn tạm, quần áo thì thường mặc trang phục ngắn, gọn nhẹ để dễ di chuyển, núp trong các bụi cây, dưới ruộng, dưới sông để đánh giặc, “có khi chỉ mặc chiếc quần xà lỏn để chui dưới ruộng bùn cho dễ”. Đội biệt động thành khi đó trang bị thiếu thốn cả về trang phục, vũ khí, mà theo lời người cựu biệt động thành, “mang cây súng AK báng gấp, đầu trần, chân đất, nắm cơm bên hông, đi trong lặng im, bước qua những cồn, rẫy, ruộng đồng quê hương”.

Là biệt động thành, cho nên cách đánh cũng phải khác. Không chỉ nằm trong bùn, lẫn với ruộng lúa, phơi dưới cái nắng cháy da cháy thịt của thời tiết miền trung mùa hè, mà còn phải “làm quen với chó” xóm Cồn khi làm nhiệm vụ trinh sát. Ông Nguyễn Huy Ngọc kể, mỗi lần đi, người lính biệt động phải mang dư theo vào vắt cơm nắm to bằng quả trứng gà, ram với mỡ. Khi xuống núi, các trinh sát phải dùng nắm cơm đó thấm mồ hôi của mình, để khi qua xóm, nghe chó sủa là ném nắm cơm đó cho chó ăn. Cứ như thế, bầy chó của cả xóm đã quen với mùi của các trinh sát, để tiếp cận cửa Chánh Tây, dò đường đi lối lại, đồn bốt, phòng bố của địch. Đây là những thông tin vô cùng quan trọng cho việc chuẩn bị chiến dịch Tổng tấn công và nổi dậy Xuân 1975.