NGUYÊN NHÂN THẤT BẠI

“Thất bại trong cuộc chiến tranh làm cho người Pháp bất mãn với chính mình. Họ oán ghét cả các sĩ quan Pháp, do sự hoàn toàn mù mịt về đối thủ, do sự đánh giá quá hợm hĩnh về khả năng quân đội và vũ khí, phương tiện của bản thân mình. Tất cả những điều đó gọi chung là sự kiêu ngạo.

Tướng lĩnh Pháp sang chỉ huy ở Đông Dương có nghĩa là đến sống ở những biệt thự lộng lẫy, ô-tô, gái đẹp, hưởng thụ, và xoay xở. Chiến tranh phải kèm theo những bàn giấy, những máy điều hòa nhiệt độ, tủ lạnh, những Bộ Tham mưu và những phương tiện mà nhờ đó Bộ Tham mưu mới có thể di chuyển, mới có thể ngồi, ăn và ngủ thoải mái.

Liệu có được bao nhiêu chỉ huy cấp sư đoàn, lữ đoàn và trung đoàn của Pháp dám sống kham khổ với quân lính của mình, sống một cuộc sống như kẻ thù đang bao quanh họ, đi bộ trong các cuộc hành quân, vô hình, lặng lẽ và đáng sợ? Trái lại, không ít cấp chỉ huy cấp tiểu đoàn lê dương đã đem theo trong các cuộc hành quân một người phu mang một thùng rượu nhỏ để “tăng cường dũng khí” trong chiến đấu!

Còn nguồn tiếp tế cho quân lính Việt Minh? Bất chấp hàng tấn bom đạn đã được ném trên đường giao thông, con đường bảo đảm cho quân lính đối phương tiếp nhận được vũ khí trang bị ấy không bao giờ bị cắt đứt.

Đừng nghĩ là sự viện trợ của Trung Quốc đã đánh bại tướng Navarre mà chính là những chiếc xe đạp Peugeot của Pháp thồ được từ 200 đến 300 kg, điều khiển bởi những con người ăn không đủ no và ngủ ngay trên những tấm ni-lông trải trên mặt đất.

Tóm lại, tướng Navarre không bị đánh bại bởi các phương tiện chiến tranh mà bởi trước hết là sự thông minh và ý chí quyết thắng của đối phương”.