Tổng Bí thư, Chủ tịch nước Nguyễn Phú Trọng bắt đầu con đường học vấn của mình là sinh viên khóa 8 Khoa Ngữ văn, Trường Đại học Tổng hợp Hà Nội - một môi trường mơ ước của hầu hết mọi thế hệ thanh niên sau khi tốt nghiệp phổ thông bước vào hệ đại học. Cách đây hơn nửa thế kỷ, để trở thành sinh viên Khoa Ngữ văn danh giá thường là những học sinh giỏi văn của trường phổ thông, đã kinh qua các kỳ thi học sinh giỏi văn miền Bắc. Tôi cũng thật vinh dự được trở thành sinh viên Khoa Ngữ văn khóa 11 sau khóa của anh Trọng 3 khóa.

Lớp Văn khóa 8 của anh Trọng khá đặc biệt không chỉ ở số lượng sinh viên vào hàng đông nhất khóa độ ấy, mà còn đa dạng những thành phần. Một phần là các sinh viên từ Đông Âu về với lý do đặc biệt. Một phần là sinh viên Khoa Thư viện của Trường Đại học Văn hóa gửi sang, còn lại là học sinh giỏi văn phổ thông. Anh Trọng nằm trong số này.

Khóa 8 bước vào niên học năm 1963, năm bắt đầu rục rịch sự đánh phá của giặc Mỹ, nên liên tục lớp Văn 8 phải di chuyển từ Trường Trung học Trung Hoa học ở cạnh chùa Láng, sau chuyển về khu Mễ Trì, đến năm 1965 là năm cuối cùng thì sơ tán lên xã Vạn Thọ, huyện Đại Từ, tỉnh Bắc Thái (nay là tỉnh Thái Nguyên). Lớp Văn 11 chúng tôi khi lên đến khu sơ tán thì được lớp Văn 8 đàn anh ra tận suối Đôi, điểm đầu của khu sơ tán để đón.

Hơn nửa thế kỷ trôi qua, cho đến bây giờ tôi vẫn không quên được những địa danh nên thơ của khu sơ tán, núi Tương Tư, suối Đôi, thung lũng Tràng Dương... nhưng cũng không kém phần vất vả khó khăn với những buổi vượt dốc dựng đứng vào rừng chặt tre nứa làm nhà, lấy củi cho nhà bếp tập thể nấu ăn và cả những ngày nằm bẹp xuống bờ ruộng nhìn hàng đàn máy bay bay qua đầu về bắn phá, thả bom thị xã Thái Nguyên, cầu Gia Bảy, Thủ đô Hà Nội yêu dấu.

Vừa vào học chưa được bao lâu thì lớp Văn khóa 11 hậu sinh chúng tôi lại được chứng kiến thêm sự đặc biệt nữa của lớp Văn khóa 8 đàn anh là quá nửa lớp sau khi làm khóa luận năm thứ ba thì lần lượt được tăng cường vào chiến trường, chỉ còn lại 30 sinh viên ở lại làm luận văn, trong đó có sinh viên Nguyễn Phú Trọng.

Dạo ấy, so với anh em trong lớp Văn khóa 8, anh Trọng cũng bình thường như những sinh viên khác. Anh không nổi trội bởi có những tài lẻ như vài chàng sinh viên thành thị có như chơi đàn, ca hát. Anh cũng không có mặt trong số sinh viên lớp trên hay xuống trò chuyện, giao du với đám sinh viên nữ và những sinh viên ưa hoạt động thể thao, văn nghệ kiểu như tôi.

Trong lớp Văn 8, anh Trọng thuần túy là một chàng trai nông thôn chăm chỉ, nghiêm chỉnh và luôn luôn chấp hành mọi yêu cầu của khoa từ việc nhỏ nhất như tóc cắt cao, lên lớp áo bỏ trong quần và đi dép đủ quai. Mọi chế độ sinh hoạt, đóng góp từ lên rừng lấy tre, nứa, lấy củi, gác đêm đều thực hiện đầy đủ.

Cùng với những sự nghiêm chỉnh đó cộng với thái độ và kết quả học tập luôn đứng hàng đầu lớp nên đến năm thứ hai, anh Trọng được bầu làm Bí thư Chi đoàn của lớp và là một trong những học sinh hiếm hoi được kết nạp Đảng trong nhà trường. Khi làm Bí thư Chi đoàn, bất kỳ buổi họp nào anh Trọng cũng đến trước giờ họp chờ mọi người.