Phóng viên: Thưa ông, để bắt đầu cuộc trò chuyện, tôi muốn mời ông xem ảnh tư liệu về một địa điểm rất đặc biệt... Chắc hẳn ông không thể quên được nơi này?

Ông Phạm Ngạc: Đúng vậy! Tôi đã gắn bó với nơi này gần 5 năm. Đây là trụ sở của phái đoàn Việt Nam Dân chủ Cộng hòa dự Hội nghị Paris ở Trường Đảng Choisy le Roi, ngoại ô Paris. Tôi còn nhớ phòng khách của đoàn ở tầng một bên trái, bếp và phòng ăn ở bên phải. Trên tầng hai, phòng làm việc và nghỉ ngơi của ông Lê Đức Thọ, Cố vấn đặc biệt của phái đoàn, ở bên trái; còn phòng làm việc và nghỉ ngơi của Trưởng đoàn Xuân Thủy ở bên phải.

Phóng viên: Thưa ông, vì sao Paris được chọn làm địa điểm đàm phán?

Ông Phạm Ngạc: Trước đó Việt Nam cũng đã cân nhắc một số địa điểm. Cuối cùng, Việt Nam và Mỹ chọn Paris là nơi tiến hành đàm phán. Đối với phía ta, Paris xa xôi và tốn kém nhưng đây lại là địa bàn thuận lợi để tranh thủ dư luận quốc tế ủng hộ cuộc đấu tranh chính nghĩa của Việt Nam. Mặt khác, Đảng Cộng sản Pháp và cộng đồng người Việt sẵn sàng hỗ trợ phái đoàn Việt Nam Dân chủ Cộng hòa và phái đoàn Mặt trận Dân tộc Giải phóng miền nam Việt Nam khắc phục khó khăn về hậu cần.

Đảng Cộng sản Pháp dành cho phái đoàn của ta chỗ họp có an ninh rất tốt, đầy đủ các phương tiện; phòng ngủ, chỗ làm việc, tiếp khách cũng vậy. Trong suốt quá trình đàm phán tại Paris, dù có nhiều chuyện xảy ra nhưng chưa bao giờ bí mật bị lộ lọt.

Paris lúc bấy giờ được coi là trung tâm báo chí của châu Âu. Do đó, hai phái đoàn Việt Nam Dân chủ Cộng hòa và Mặt trận Dân tộc Giải phóng miền nam Việt Nam có điều kiện tiếp xúc với báo chí nhiều hơn.

Phóng viên: Xin ông chia sẻ cảm xúc của mình khi Hiệp định Paris được ký kết? Điều gì đã để lại cho ông ấn tượng mạnh mẽ về quá trình đàm phán tại Paris?

Ông Phạm Ngạc: Tôi rất chắc chắn về kết quả của Hội nghị Paris cho nên không bất ngờ trước chiến thắng của ta trên bàn đàm phán.

Hiệp định Paris 1973 chính là đỉnh cao của mặt trận ngoại giao thời đại Hồ Chí Minh. Tôi cũng phải nói rằng không có lời nào có thể diễn tả hết được phong cách ngoại giao tài tình, sáng suốt của Người.

Chúng ta đã bền bỉ theo đuổi phương châm ngoại giao Hồ Chí Minh “Dĩ bất biến, ứng vạn biến”, khéo léo kéo địch vào bàn đàm phán, chủ động tấn công trên mặt trận ngoại giao và kết thúc đàm phán khi thời cơ đã chín muồi.

Trước khi phái đoàn ta đến Pháp năm 1968, Bác dặn dò phải nhớ Mỹ là nước lớn, khi họ phải ngồi vào đàm phán để thương lượng tức là họ đã thừa nhận thất bại rồi… cho nên phải tế nhị, khôn khéo, lúc cương lúc nhu thì mới đạt kết quả… Chiến tranh sẽ còn lâu dài, đàm phán phải kiên trì, không được nóng vội.

Chúng ta tự hào vì có Chủ tịch Hồ Chí Minh, hiếm có một nhà lãnh đạo nào trên thế giới lại hiểu về các nước lớn một cách sâu sắc và xử lý hài hòa quan hệ với các nước lớn như Người đã làm.

Hiệp định được ký kết tại Paris đã làm trọn vẹn cuộc đấu tranh chính nghĩa của dân tộc Việt Nam, tạo điều kiện để quân và dân ta giải phóng miền nam, thống nhất đất nước. Cánh cửa hòa bình cho Việt Nam được mở rộng sau nhiều năm chiến tranh ác liệt.

Phóng viên: Trân trọng cảm ơn ông! Nhân dịp chuẩn bị đón chào năm mới Quý Mão 2023, kính chúc ông luôn dồi dào sức khỏe!

Hiệp định Paris 1973 là kết quả của quá trình đàm phán dài nhất thế giới với thời gian gần 5 năm, gồm 201 phiên họp công khai, 45 cuộc gặp riêng giữa Việt Nam và Mỹ, 500 buổi họp báo, gần 1.000 cuộc phỏng vấn và nhiều phong trào phản đối chiến tranh Việt Nam trên khắp thế giới.

Ngày xuất bản: 15/01/2023
Tổ chức thực hiện: NGỌC THANH - TRƯỜNG SƠN - CHÍ TRUNG
Nội dung, trình bày: HOÀNG HÀ
Ảnh tư liệu: Sách "Hội nghị Paris về Việt Nam - Nhìn lại, 1968-1973", Nhà xuất bản Thế giới.