Phóng viên: Thưa Thứ trưởng, năm 2021 sắp kết thúc, đến thời điểm này (hết tháng 11) đồng chí có thể đánh giá về khả năng hoàn thành các chỉ tiêu tăng trưởng của ngành đề ra cho năm nay?

Thứ trưởng Phùng Đức Tiến: Trước hết phải nói, năm 2021 là một năm cực kỳ khó khăn đối với ngành nông nghiệp. Xác định rõ vai trò của ngành, ngay từ đầu năm, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn đã chủ động xây dựng kế hoạch sản xuất, kinh doanh để bảo đảm thích ứng tốt với những diễn biến phức tạp của thời tiết, cũng như thị trường trong bối cảnh tác động của đại dịch Covid-19 vẫn còn nhiều rủi ro tiềm ẩn.

Tính đến hết tháng 11, sản lượng lúa vẫn đạt 41,2 triệu tấn và dự kiến hết năm nay sẽ đạt 43,3 triệu tấn. Như vậy riêng lĩnh vực lúa gạo không những đạt mà còn vượt chỉ tiêu đặt ra... Sản lượng rau dự kiến đạt 18,5 triệu tấn, còn quả khoảng 8,5 triệu tấn, như vậy mục tiêu đặt ra cũng hoàn toàn đạt được. Lĩnh vực chăn nuôi, năm nay phấn đấu đạt 6,2 triệu tấn thịt, cộng 16 tỷ quả trứng, 1,2 triệu tấn sữa thì đến hết tháng 9 đã đạt 4,7 triệu tấn thịt, hơn 14 tỷ quả trứng cộng gần 900 nghìn tấn sữa.

Những tháng cuối năm, đàn bò vẫn tăng 1,2 %, đàn gia cầm tăng 1,6%, đàn lợn tăng 0,6%. Về thủy sản, cả năm phấn đấu đạt 8,6 triệu tấn, xuất khẩu 8,6 tỷ USD; đến thời điểm này đã đạt khoảng xấp xỉ 8 triệu tấn và xuất khẩu nếu phấn đấu trong tháng này đạt 600-700 triệu USD thì chúng ta sẽ đạt được cả sản lượng lẫn kim ngạch xuất khẩu. Về lâm nghiệp, đến nay, diện tích rừng trồng mới tập trung đạt 236,8 nghìn ha, tăng 15,6% so cùng kỳ năm trước; sản lượng gỗ khai thác đạt 16,15 triệu m3, tăng 4,58%; lâm nghiệp xuất khẩu vượt đích 14,5 tỷ USD. Xây dựng nông thôn mới phấn đấu 68% hoàn toàn đạt được. Về xuất khẩu nông lâm thủy sản, hết tháng 11, đã đạt 43,48 tỷ USD, dự kiến cả năm sẽ đạt 46 đến 47 tỷ USD, vượt xa chỉ tiêu Chính phủ giao là 42 tỷ USD.

Có thể thấy, không chỉ đạt và vượt các mục tiêu tăng trưởng đã đề ra mà ngành nông nghiệp còn tiếp tục giữ vững vai trò “trụ đỡ” của nền kinh tế, góp phần quan trọng ổn định xã hội trong lúc đất nước gặp khó khăn do dịch bệnh. Qua đây cũng có thể thấy rằng, tái cơ cấu nông nghiệp đang chuyển biến rất tích cực và đi vào chiều sâu, trên tất cả các lĩnh vực, kể cả sản xuất, chế biến, lưu thông và xuất khẩu. Không hề chủ quan khi nói rằng, nếu chúng ta không bị ảnh hưởng dịch Covid-19 thì nông nghiệp năm nay sẽ còn bứt phá lớn hơn rất nhiều.

Phóng viên: Thời gian qua, mặc dù gặp nhiều khó khăn do dịch Covid-19, nhưng vẫn có nhiều doanh nghiệp đầu tư vào nông nghiệp, với những dự án lớn được triển khai, thưa Thứ trưởng?

Thứ trưởng Phùng Đức Tiến: Đó cũng là một kết quả tất yếu của tái cơ cấu ngành nông nghiệp. Thời gian qua đã có nhiều doanh nghiệp đầu tư hàng tỷ USD vào lĩnh vực nông nghiệp, nhất là lĩnh vực chăn nuôi lợn, chăn nuôi gia cầm, như các dự án của tập đoàn Xuân Thiện khoảng một tỷ USD, chưa kể các doanh nghiệp đang hoạt động trong lĩnh vực nông nghiệp như: DABACO, Vinamilk, TH milk, Greenfeed, Japfa, CP cũng đầu tư rất lớn cho các dự án. Như tập đoàn CP đầu tư trong Bình Phước một nhà máy giết mổ, chế biến thịt gà 250 triệu USD; bên cạnh đó, rất nhiều doanh nghiệp khác cũng đầu tư từ 200 đến 500 triệu USD vào lĩnh vực chăn nuôi. Sắp tới các chuỗi sẽ được đầu tư  công nghệ cao hết, thí dụ như cắt thì không phải bằng dao mà cắt bằng tia nước; tiêm vaccine thì tiêm vào trứng luôn...

Các doanh nghiệp đầu tư lớn như vậy, không chỉ đáp ứng nhu cầu của 97 triệu người của Việt Nam, mà còn tính đến xuất khẩu ra các nước phát triển. Trước đây sản phẩm chăn nuôi chỉ nghĩ tiêu thụ trong nước, nhưng năm nay đã được xuất khẩu, đem lại giá trị hàng trăm triệu USD. Người ta nhận định Việt Nam sẽ là bếp ăn của thế giới, và điều này chắc hai, ba năm tới sẽ thành hiện thực.

Phóng viên: Có thể thấy, năm qua, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn đã có những chỉ đạo hết sức linh hoạt, sáng tạo và quyết liệt trong điều hành chuỗi sản xuất, chế biến và đặc biệt là trong tiêu thụ nông sản, giúp tháo gỡ khó khăn cho nông dân, doanh nghiệp trong những lúc vô cùng khó khăn do phải dãn cách, cách ly để chống dịch?

Thứ trưởng Phùng Đức Tiến: Những thành tựu có được trước hết phải nhờ quyết tâm cao, sự chủ động, quyết liệt của cả hệ thống chính trị; sự quan tâm, lãnh đạo của Đảng, Quốc hội, Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ; nỗ lực phấn đấu, đóng góp to lớn, bền bỉ của người dân, doanh nghiệp...

Khi dịch Covid-19 bùng phát mạnh, nhiều địa phương phải thực hiện giãn cách xã hội, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn đã phối hợp cùng với các bộ, ngành, địa phương triển khai quyết liệt, đồng bộ các giải pháp để hỗ trợ người dân, doanh nghiệp duy trì và phát triển sản xuất, chế biến, tháo gỡ vướng mắc về lưu thông, bảo đảm cung ứng lương thực, thực phẩm đáp ứng nhu cầu trong nước và xuất khẩu; đặc biệt phát triển các mô hình liên kết sản xuất-kinh doanh, trong đó các hợp tác, doanh nghiệp có vai trò quan trọng để thúc đẩy tiêu thụ nông sản.

Bộ đã sớm thành lập hai tổ công tác đặc biệt để trực tiếp tháo gỡ khó khăn, vướng mắc cho nông dân, doanh nghiệp. Tổ công tác phía nam đã tham gia giải quyết được rất nhiều khó khăn vướng mắc, xúc tiến đầu tư, kết nối sản xuất-tiêu thụ nông sản cho nông dân. Tổ công tác tại các tỉnh phía bắc ngoài giúp tháo gỡ khó khăn về vận chuyển, tiêu thụ nông sản, còn chỉ đạo những địa phương có tiềm năng, có khả năng tiếp tục đẩy mạnh sản xuất, để bảo đảm nguồn cung lương thực, thực phẩm cho cả nước.

Phóng viên: Có những thời điểm, hàng loạt chuỗi sản xuất, tiêu thụ nông sản bị đứt gãy do đại dịch, Bộ cũng đã phải quyết liệt vào cuộc?

Thứ trưởng Phùng Đức Tiến: Đúng vậy, có những thời điểm lãnh đạo Bộ hết sức lo lắng khi hàng loạt chuỗi sản xuất, cung ứng nông sản bị đứt gãy. Tôm, cá dưới ao, lợn, gà trong chuồng, rau, quả trong vườn, ngoài đồng đều quá lứa, nhưng không thể tiêu thụ, trong khi nhà máy thì thiếu nguyên liệu, các đơn hàng xuất khẩu cũng không thể đáp ứng...

Một thí dụ thế này để chúng ta hình dung ra được những khó khăn thách thức đặt ra tại thời điểm dịch Covid-19 đang bùng phát mạnh, lây lan ra 19 tỉnh thành phố phía nam. Ở TP Hồ Chí Minh có ba chợ đầu mối: Bình Điền, Thủ Đức và Hóc môn, mỗi ngày tiêu thụ 1.600 tấn thực phẩm và một tháng là 480.000 tấn, nhưng trong thực tế TP Hồ Chí Minh chỉ tự sản xuất 5-10%, phần còn lại chủ yếu ở các tỉnh miền tây.

Khi “đóng băng” do phòng, chống dịch Covid-19, ngay lập tức ảnh hưởng đến sản xuất của các tỉnh miền tây trong khoảng thời gian tương đối dài. Các tỉnh miền bắc trong thời gian căng thẳng cũng hầu như “đóng băng” tạo nên tình trạng chia cắt giữa các địa phương. Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn cùng các bộ, ngành chức năng đã kiến nghị Chính phủ để có những giải pháp tháo gỡ kịp thời, một trong những giải pháp quan trọng là tạo "luồng xanh" cho nông sản.

Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn đã chỉ đạo các cơ quan chức năng, địa phương triển khai đồng bộ các giải pháp nhằm giảm thiểu đứt gẫy chuỗi sản xuất nông nghiệp, đồng thời rà soát, chuẩn bị các điều kiện cho sản xuất vụ tiếp theo, nhất là tại các tỉnh thực hiện giãn cách xã hội theo Chị thị 16/CT-TTg của Thủ tướng Chính phủ. Tiếp tục thực hiện các giải pháp, chính sách hỗ trợ tại các Nghị quyết và các Quyết định của Chính phủ về hỗ trợ doanh nghiệp, hợp tác xã, hộ kinh doanh trong bối cảnh dịch bệnh Covid-19 như: Tập trung chỉ đạo sản xuất, điều chỉnh kế hoạch sản xuất linh hoạt, phù hợp với biến động thị trường, hạn chế tối đa ảnh hưởng của thiên tai, dịch bệnh; kịp thời giải quyết các khó khăn, vướng mắc, áp dụng nhiều giải pháp sáng tạo để thúc đẩy xuất khẩu trong điều kiện khó khăn do dịch bệnh Covid-19; đẩy mạnh hoạt động xúc tiến thương mại, tháo gỡ các rào cản thương mại, mở rộng thị trường xuất khẩu và khuyến khích tiêu dùng nội địa; hướng dẫn cấp mã số vùng trồng, vùng nuôi và truy xuất nguồn gốc nông lâm thủy sản; tăng cường nghiên cứu, dự báo và thông tin thị trường để kịp thời định hướng tổ chức sản xuất, tiêu thụ nông sản; tổ chức chuỗi liên kết sản xuất, kinh doanh trong nông nghiệp; nhân rộng các chuỗi sản xuất, cung ứng thực phẩm nông, lâm, thủy sản an toàn gắn với truy xuất nguồn gốc, dán tem truy xuất điện tử.

Bộ đã phối hợp Bộ Công thương, Bộ Thông tin và Truyền thông và UBND các tỉnh, thành phố đẩy mạnh phân phối hàng hóa nông sản trên nền các sàn thương mại điện tử lớn như: Sendo (FPT), Voso (Viettel Post), Tiki, Shopee, Postmart (VnPost), Lazada, Alibaba.com, Amazon.com; các doanh nghiệp ứng dụng giao hàng chuyên nghiệp (Grab, Goviet…); hỗ trợ các địa phương tiếp cận kênh phân phối mới, có cơ hội tiếp cận số lượng lớn người tiêu dùng tại thị trường trong nước và quốc tế một cách hiệu quả.

Phóng viên: Có một câu chuyện rất đáng nhớ trong năm 2021, đó là đúng vào lúc vải thiều ở Bắc Giang đến kỳ thu hoạch thì dịch Covid-19 bùng phát mạnh trên địa bàn tỉnh. Mọi người đều rất lo lắng về việc tiêu thụ vải. Nhưng rồi, hơn 200 nghìn tấn vải vẫn được tiêu thụ với mức giá ổn định, hơn cả mong đợi của nhiều người?

Thứ trưởng Phùng Đức Tiến: Lúc đó, lãnh đạo Bộ đã phải tổ chức rất nhiều cuộc họp, làm việc với các ngành, đơn vị chức năng, địa phương để bàn giải pháp tiêu thụ vải. Như tôi đã nói, Bộ giao Tổ công tác phải bám sát thực tiễn, chỉ đạo kịp thời, tháo gỡ khó khăn, vướng mắc để kết nối tiêu thụ vải, đồng thời hết sức chú trọng thương mại điện tử, bán hàng qua mạng.

Bộ phối hợp Trung ương Đoàn Thanh niên cộng sản Hồ Chí Minh, Hội Liên hiệp Phụ nữ Việt Nam, Hội nông dân Việt Nam tổ chức nhiều hình thức, điểm bán hàng tiêu thụ vải cho nông dân. Đặc biệt, với vụ thu hoạch vải thiều, Bắc Giang đã chủ động từ khâu chăm sóc, phân bón, thu hoạch bao gói, nhãn mãn, đến chủ động cả xúc tiến thương mại trên các thị trường, cả kịch bản dự trữ khi không xuất được sang thị trường Trung quốc. Cũng chính nhờ hình thức thương mại điện tử mà chỉ trong hai ngày quả vải đã vào đến các tỉnh phía nam mà khi bán vẫn còn tươi nguyên.

Thứ nữa, ngoài thị trường truyền thống Trung Quốc, tuy số lượng không nhiều nhưng quả vải đã có mặt trên các siêu thị ở Mỹ, Đức, New Zealand, Nhật Bản. Dự kiến sản lượng ban đầu chỉ khoảng 185 nghìn tấn vải thôi, nhưng khi tổng kết cả vụ, sản lượng vải tiêu thụ của Bắc Giang lên đến 245 nghìn tấn, cả nước là hơn 300 nghìn tấn. Phải nói rằng, trong điều kiện dịch bùng phát, tiêu thụ được số lượng như vậy là cả một kỳ tích. Các hình thức thương mại điện tử, kết nối tiêu thụ nông sản là rất hiệu quả và đến giờ Bộ vẫn giao cho báo Nông nghiệp Việt Nam kết nối tất cả các sản phẩm.

Trong đó, vai trò của xúc tiến thương mại và thương mại điện tử rất quan trọng và đấy là một trong những nhân tố để chúng ta làm chuyển đổi số trong thời gian tới: Bộ Nông nghiệp số, kinh tế nông nghiệp số và nông dân số.

Thực hiện nhiệm vụ được Chính phủ giao, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn đã chủ động, phối hợp các bộ, ngành, đặc biệt là các địa phương xây dựng và trình Quốc hội, Chính phủ về Chương trình xây dựng nông thôn mới giai đoạn 2021-2025. Thông qua đó, đưa những định hướng, mục tiêu và giải pháp xây dựng NTM giai đoạn tới đến các địa phương, giúp các địa phương nắm bắt được định hướng, quan điểm về NTM để xây dựng nghị quyết, kế hoạch cụ thể của địa phương trong giai đoạn 2021-2025.

Phóng viên: Xin cảm ơn Thứ trưởng.

Tổ chức thực hiện: QUỐC VIỆT - XUÂN BÁCH
Nội dung: QUỐC VIỆT - HẢI PHƯƠNG
Trình bày: NGÔ HƯƠNG
Ảnh: DUY LINH - VĂN LÚA - VŨ SINH - MINH HÀ