Mặc dù phải đối mặt với rất nhiều khó khăn, thách thức phức tạp và chưa có tiền tệ, nhưng với những giải pháp chủ động, linh hoạt, khéo léo, kết quả điều hành chính sách tiền tệ của Ngân hàng Nhà nước đã cơ bản đạt được các mục tiêu đề ra và được các cấp, các ngành, các địa phương, cộng đồng doanh nghiệp và bạn bè quốc tế chia sẻ, ghi nhận và đánh giá tích cực.

Nhân dịp đầu xuân năm mới 2024, phóng viên Báo Nhân Dân đã có cuộc phỏng vấn Tiến sĩ Đào Minh Tú – Phó Thống đốc Thường trực Ngân hàng Nhà nước Việt Nam chung quanh kết quả điều hành chính sách tiền tệ năm 2023 cũng như định hướng giải pháp điều hành trong năm 2024.

Phóng viên: Việc Ngân hàng Nhà nước 4 lần cắt giảm lãi suất điều hành trong những tháng đầu năm 2023 được xem là quyết định táo bạo trong bối cảnh nhiều Ngân hàng Trung ương lớn trên thế giới bao gồm cả FED vẫn tiếp tục tăng lãi suất. Xin Phó Thống đốc cho biết, cơ sở nào để Ngân hàng Nhà nước đưa ra quyết định như vậy?

Phó Thống đốc Thường trực Đào Minh Tú: Đúng là những tháng đầu năm 2023, mặc dù kinh tế thế giới diễn biến phức tạp, khó lường, nhưng ở trong nước, thị trường tiền tệ, ngoại hối ổn định, thanh khoản của hệ thống tổ chức tín dụng dồi dào, lạm phát và lạm phát cơ bản chậm lại do tăng trưởng kinh tế thấp.

Trên cơ sở phân tích, đánh giá, cân nhắc, tính toán kỹ lưỡng diễn biến kinh tế vĩ mô trong và ngoài nước, khả năng thực hiện mục tiêu kiểm soát lạm phát, ổn định thị trường tiền tệ, đảm bảo an toàn hoạt động của hệ thống ngân hàng... Ngân hàng Nhà nước đã điều chỉnh giảm tích cực các mức lãi suất điều hành nhằm định hướng giảm mặt bằng lãi suất cho vay của tổ chức tín dụng đối với khách hàng, góp phần giảm bớt khó khăn cho doanh nghiệp, người dân, góp phần phục hồi sản xuất kinh doanh và thúc đẩy tăng trưởng kinh tế.

Tôi cho rằng đây là giải pháp linh hoạt, phù hợp, cần thiết ngay tại những tháng đầu năm 2023. Với những kinh nghiệm vốn có trong điều hành chính sách tiền tệ của ngân hàng trung ương trong nhiều năm qua, vừa phải bảo đảm các nguyên tắc, quy luật vận hành các công cụ kinh tế vĩ mô trong nền kinh tế thị trường, mà điều hành lãi suất là vấn đề khó nhất, vừa phải vận dụng một cách hợp lý trong điều kiện thực tế của nền kinh tế Việt Nam. Có thể nói Ngân hàng Nhà nước Việt Nam là một trong số ít ngân hàng trung ương trên thế giới giảm lãi suất điều hành để hỗ trợ tăng trưởng kinh tế trong năm 2023.

Phóng viên: Có thể nói, chưa năm nào tăng trưởng tín dụng lại được quan tâm đặc biệt như năm qua. Vậy theo nhìn nhận của Phó Thống đốc, đâu là nguyên nhân khiến tín dụng gặp khó và những “nút thắt” này sẽ được giải quyết ra sao trong năm tới để có thể thúc đẩy tín dụng, tăng khả năng hấp thụ vốn cho nền kinh tế?

Phó Thống đốc Thường trực Đào Minh Tú: Đúng là tăng trưởng tín dụng trong năm 2023 gặp rất nhiều khó khăn, thách thức do một số nguyên nhân chủ yếu sau:

Một là, do tác động của cầu đầu tư, sản xuất kinh doanh, tiêu dùng giảm, dẫn tới cầu tín dụng của người dân, doanh nghiệp giảm tương ứng.

Hai là, khả năng hấp thụ tín dụng của thị trường bất động sản suy giảm, trong khi dư nợ tín dụng bất động sản chiếm trên 21% tổng dư nợ tín dụng chung toàn nền kinh tế.

Ba là, thị trường vốn (chứng khoán, trái phiếu…) khó khăn do một số tập đoàn, doanh nghiệp phát hành, sử dụng trái phiếu không đúng quy định, làm ảnh hưởng đến niềm tin của nhà đầu tư. Từ đó, nhu cầu vốn trung, dài hạn gây áp lực lên thị trường tiền tệ, vốn tín dụng ngân hàng, làm cho khả năng cân đối vốn ngắn hạn để cho vay trung dài hạn tăng cao, nguy cơ rủi ro thanh khoản, rủi ro kỳ hạn gia tăng.

Bốn là, sau thời gian kinh tế gặp khó khăn, mức độ rủi ro của khách hàng bị đánh giá cao hơn, khi hoạt động của doanh nghiệp khó chứng minh hiệu quả (chi phí đầu vào, nguyên vật liệu nhập khẩu cao, thị trường đầu ra, đơn hàng, doanh thu giảm...); tổ chức tín dụng rất khó khăn trong quyết định cho vay.

Năm là, một số nhóm khách hàng có nhu cầu nhưng chưa đáp ứng điều kiện vay vốn, nhất là nhóm doanh nghiệp nhỏ và vừa. Việc tiếp cận tín dụng của nhóm này còn hạn chế do:

(i) Quy mô vốn nhỏ, vốn chủ sở hữu và năng lực tài chính, quản trị điều hành hạn chế;

(ii) Thiếu phương án kinh doanh khả thi, chưa có kế hoạch ứng phó với biến động thị trường, khả năng liên kết với chuỗi sản xuất còn hạn chế;

(iii) Thông tin về tình hình tài chính của doanh nghiệp nhỏ và vừa còn thiếu minh bạch làm ảnh hưởng đến khả năng thẩm định của tổ chức tín dụng để đánh giá thực chất tình hình tài chính, hoạt động sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp;

(iv) Việc triển khai các giải pháp tăng khả năng tiếp cận tín dụng thông qua các cơ chế hỗ trợ của nhà nước (Quỹ Bảo lãnh tín dụng cho doanh nghiệp nhỏ và vừa, Quỹ Phát triển doanh nghiệp nhỏ và vừa...) còn chưa phát huy hiệu quả.

Xác định doanh nghiệp và ngân hàng có mối quan hệ cộng sinh nên ngành Ngân hàng đã chủ động áp dụng đồng bộ rất nhiều giải pháp tháo gỡ khó khăn, tăng khả năng tiếp cận vốn tín dụng của doanh nghiệp, người dân vay vốn. Với sự nỗ lực rất lớn của ngành Ngân hàng, đến ngày 31/12/2023, tín dụng toàn nền kinh tế đã đạt khoảng 13,56 triệu tỷ đồng, tăng 13,71% so với cuối năm 2022, gần đạt mức định hướng tăng trưởng tín dụng 14-15% Ngân hàng Nhà nước đã đề ra từ đầu năm.

Để thúc đẩy tín dụng, tăng khả năng hấp thụ vốn cho nền kinh tế, ngay từ cuối năm 2023, Ngân hàng Nhà nước đã đổi mới cơ chế điều hành mức tăng trưởng tín dụng. Theo đó, Ngân hàng Nhà nước đã giao hết chỉ tiêu tăng trưởng tín dụng định hướng 15% của năm 2024 ngay ngày cuối cùng của năm 2023 cho các tổ chức tín dụng và thông báo công khai nguyên tắc xác định để tổ chức tín dụng chủ động xây dựng kế hoạch, phương án tăng trưởng tín dụng của từng tổ chức tín dụng.

Đồng thời, Ngân hàng Nhà nước tiếp tục nghiên cứu, đề xuất, sửa đổi, bổ sung một số văn bản quy phạm pháp luật nhằm tạo điều kiện tháo gỡ khó khăn cho nền kinh tế, tăng khả năng tiếp cận vốn tín dụng ngân hàng trong thời gian tới; tiếp tục triển khai các chương trình, chính sách, giải pháp về tín dụng đã và đang thực hiện, tập trung cho các lĩnh vực sản xuất kinh doanh, lĩnh vực ưu tiên và các động lực tăng trưởng kinh tế theo chủ trương của Chính phủ; đẩy mạnh công tác đối thoại, kết nối ngân hàng-doanh nghiệp nhằm tăng cường thông tin, tuyên truyền, nắm bắt nhu cầu, kịp thời xử lý khó khăn, vướng mắc trong quan hệ tín dụng, tạo điều kiện thuận lợi trong tiếp cận vốn tín dụng của người dân, doanh nghiệp…

Đối với các tổ chức tín dụng, Ngân hàng Nhà nước sẽ tiếp tục chỉ đạo tiết giảm chi phí để giảm mặt bằng lãi suất cho vay, cắt giảm các loại phí không cần thiết hỗ trợ doanh nghiệp, người dân phục hồi và phát triển sản xuất, kinh doanh; khẩn trương rà soát các dự án, các doanh nghiệp để bảo đảm cung ứng tín dụng kịp thời cho các dự án khả thi, hiệu quả, chia sẻ hỗ trợ doanh nghiệp, khách hàng vay vượt qua khó khăn để tiếp tục quay vòng vốn, trả nợ; tham gia các hội nghị kết nối ngân hàng-doanh nghiệp và chủ động tổ chức hội nghị khách hàng để giải quyết các khó khăn; tiếp tục đơn giản hóa các quy trình, thủ tục vay vốn, công khai phí, lãi suất… nhằm tạo điều kiện thuận lợi hơn cho doanh nghiệp, người dân tiếp cận nguồn vốn tín dụng ngân hàng…

Bên cạnh các giải pháp của ngành Ngân hàng, tôi cho rằng cũng cần có sự vào cuộc đồng bộ của các cấp, các ngành nhằm kích cầu đầu tư, tiêu dùng, thúc đẩy các động lực tăng trưởng kinh tế, đẩy mạnh xúc tiến thương mại, mở rộng thị trường xuất khẩu; khai thác thị trường nội địa; cải thiện môi trường kinh doanh, đơn giản hóa thủ tục hành chính; ổn định, khơi thông dòng vốn trên thị trường trái phiếu doanh nghiệp; xử lý các vấn đề tồn tại của thị trường bất động sản, thúc đẩy thị trường bất động sản phát triển an toàn, lành mạnh, bền vững, nâng cao hiệu quả hoạt động của Quỹ Bảo lãnh tín dụng cho doanh nghiệp nhỏ và vừa, Quỹ Phát triển doanh nghiệp nhỏ và vừa; xử lý các tổ chức, cá nhân lợi dụng, trá hình kinh doanh tiền tệ bất hợp pháp (qua mạng và đòi nợ thuê)…

Về phía các doanh nghiệp, rất cần thiết nâng cao năng lực, khả năng hấp thụ vốn thông qua các biện pháp tái cấu trúc hoạt động, nâng cao năng lực quản trị điều hành, xây dựng các phương án, dự án sản xuất kinh doanh khả thi, minh bạch tình hình tài chính… để tổ chức tín dụng có cơ sở thẩm định, quyết định cho vay và tăng khả năng tiếp cận các nguồn vốn từ các kênh huy động khác (như phát hành cổ phiếu, trái phiếu…).

Phóng viên: Bước sang năm 2024, kinh tế thế giới và trong nước được dự báo sẽ tiếp tục còn nhiều khó khăn, thách thức. Xin Phó Thống đốc chia sẻ thêm về định hướng giải pháp điều hành chính sách tiền tệ trong năm 2024?

Phó Thống đốc Thường trực Đào Minh Tú: Kinh tế thế giới năm 2024 dự báo vẫn tăng trưởng chậm với nhiều bất trắc, lạm phát dù đã có dấu hiệu qua đỉnh nhưng vẫn tiếp tục duy trì ở mức cao tại nhiều nước, nhiều Ngân hàng Trung ương vẫn duy trì chính sách lãi suất cao, giá hàng hóa thế giới tiềm ẩn nhiều nguy cơ biến động mạnh.

Ở trong nước, tăng trưởng kinh tế cũng đứng trước những rủi ro ngày càng tăng khi cầu thế giới suy giảm tác động tiêu cực lên các ngành sản xuất công nghiệp chế biến, chế tạo, áp lực lạm phát vẫn còn, các hoạt động đầu tư, tiêu dùng cũng gặp nhiều khó khăn. Những diễn biến này sẽ tiếp tục tạo ra nhiều khó khăn, thách thức, áp lực đối với điều hành chính sách tiền tệ trong năm 2024.

Để tiếp tục ổn định thị trường tiền tệ, bảo đảm an toàn hệ thống và góp phần kiểm soát lạm phát, hỗ trợ tăng trưởng kinh tế theo mục tiêu của Quốc hội, Chính phủ đề ra, toàn ngành ngân hàng sẽ tập trung triển khai một số giải pháp trọng tâm sau:

Một là, bám sát diễn biến trong nước diễn biến kinh tế, tiền tệ trong và ngoài nước, điều hành chủ động, linh hoạt, kịp thời, hiệu quả các công cụ chính sách tiền tệ, phối hợp đồng bộ, hài hòa, chặt chẽ với chính sách tài khóa và các chính sách kinh tế vĩ mô khác nhằm góp phần hỗ trợ thúc đẩy tăng trưởng kinh tế theo mục tiêu khoảng 6-6,5%, gắn với ổn định kinh tế vĩ mô, kiểm soát lạm phát mục tiêu bình quân khoảng 4-4,5%.

Hai là, điều hành nghiệp vụ thị trường mở linh hoạt, chủ động, sẵn sàng hỗ trợ thanh khoản cho hệ thống tổ chức tín dụng; điều hành lãi suất phù hợp với cân đối vĩ mô, lạm phát và mục tiêu chính sách tiền tệ; khuyến khích các tổ chức tín dụng tiếp tục tiết giảm chi phí, giảm mặt bằng lãi suất cho vay nhằm hỗ trợ doanh nghiệp phục hồi và phát triển sản xuất, kinh doanh.

Ba là, điều hành tỷ giá phù hợp với điều kiện thị trường, can thiệp thị trường khi cần thiết, phối hợp đồng bộ các biện pháp và công cụ chính sách tiền tệ để bình ổn thị trường ngoại tệ, góp phần kiểm soát lạm phát và ổn định kinh tế vĩ mô.

Bốn là, điều hành tín dụng hài hòa với diễn biến kinh tế vĩ mô nhằm góp phần hỗ trợ thúc đẩy tăng trưởng kinh tế, kiểm soát lạm phát, ổn định kinh tế vĩ mô, đảm bảo an toàn hoạt động của các tổ chức tín dụng. Điều hành tăng trưởng tín dụng toàn hệ thống các tổ chức tín dụng năm 2024 khoảng 15%, có điều chỉnh phù hợp với diễn biến, tình hình thực tế. Chỉ đạo tổ chức tín dụng hướng tín dụng vào các lĩnh vực sản xuất kinh doanh, lĩnh vực ưu tiên và các động lực tăng trưởng kinh tế theo chủ trương của Chính phủ, kiểm soát chặt chẽ tín dụng vào các lĩnh vực tiềm ẩn rủi ro; tạo điều kiện thuận lợi cho doanh nghiệp và người dân tiếp cận vốn tín dụng ngân hàng, góp phần hạn chế “tín dụng đen”.

Năm là, tiếp tục triển khai Đề án tái cơ cấu gắn với xử lý nợ xấu giai đoạn 2021-2025 nhằm nâng cao năng lực tài chính, quản trị của các tổ chức tín dụng, góp phần phát triển hệ thống các tổ chức tín dụng hoạt động lành mạnh, chất lượng, hiệu quả, công khai, minh bạch theo quy định của pháp luật và tiệm cận, đáp ứng các chuẩn mực, thông lệ quốc tế. Trong đó, đẩy mạnh xử lý, thu hồi nợ xấu; tập trung thực hiện có hiệu quả phương án xử lý các tổ chức yếu kém, triển khai cơ cấu lại các ngân hàng thương mại được kiểm soát đặc biệt theo chỉ đạo của các cấp có thẩm quyền...

Sáu là, tiếp tục đẩy mạnh chuyển đổi số trong hoạt động ngân hàng và hoạt động TTKDTM, đáp ứng yêu cầu đối với các mô hình kinh doanh và sản phẩm dịch vụ mới trên nền tảng công nghệ thông tin, ngân hàng số, thanh toán số. Tăng cường bảo đảm an ninh, an toàn trong hoạt động thanh toán và chuyển đổi số.

Phóng viên: Xin trân trọng cảm ơn Phó Thống đốc.

NGÀY XUẤT BẢN: 8/2/2024
TỔ CHỨC: XUÂN BÁCH
THỰC HIỆN: HỒNG ANH
TRÌNH BÀY: BẢO MINH