THỰC HIỆN QUẢN TRỊ QUỐC GIA HIỆN ĐẠI, HIỆU QUẢ ĐỂ ĐẤT NƯỚC VƯƠN MÌNH

I. Sự cần thiết thực hiện quản trị quốc gia hiện đại, hiệu quả

Quản trị quốc gia hiện đại, hiệu quả ở Việt Nam được hiểu là quá trình Nhà nước với vai trò là trung tâm, dưới sự lãnh đạo của Đảng Cộng sản Việt Nam, dựa trên những nguyên tắc, chuẩn mực phổ quát của quản trị tốt, sử dụng các công cụ, phương tiện, phương thức phù hợp huy động mọi nguồn lực trong xã hội và sự tham gia của các chủ thể khác nhau để ban hành, tổ chức thực hiện các quyết sách, mục tiêu chính trị, kinh tế, văn hóa, xã hội nhằm đưa quốc gia phát triển theo hướng hiện đại, hiệu quả.

Văn kiện Đại hội XIII của Đảng khẳng định chủ trương: “Đổi mới quản trị quốc gia theo hướng hiện đại, hiệu quả”. Điều này khẳng định tầm nhìn của Đảng Cộng sản Việt Nam về tầm quan trọng của quản trị quốc gia đối với sự phát triển đất nước. Đảng và Nhà nước Việt Nam đang quan tâm rất sâu sắc đến quản trị quốc gia theo hướng hiện đại, hiệu quả. Thực hiện quản trị quốc gia hiện đại, hiệu quả thực sự cần thiết trong giai đoạn hiện nay xuất phát từ những lý do sau đây:

Một là, cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ tư và chuyển đổi số

Cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ tư với những đột phá về công nghệ số đang tạo ra một cuộc cách mạng về năng suất, chất lượng, làm thay đổi về tư duy quản trị. Xã hội loài người đang bước vào kỷ nguyên kỹ thuật số gắn liền với những thay đổi tổng thể và toàn diện của mỗi cá nhân, cơ quan, tổ chức và quốc gia về cách sống, cách làm việc và phương thức lao động, sản xuất, giải quyết vấn đề thực tiễn dựa trên nền tảng số, công nghệ thông minh. Cách mạng công nghiệp lần thứ tư diễn ra mạnh mẽ với trọng tâm là chuyển đổi số, sự phát triển công cụ sản xuất trong nền kinh tế số tạo ra những biến đổi sâu sắc của lực lượng sản xuất, tạo ra những mâu thuẫn với quan hệ sản xuất hiện hữu, hình thành phương thức sản xuất mới, đòi hỏi thay đổi căn bản cách thức tổ chức sản xuất và quản lý xã hội. Điều đó cũng tất yếu đòi hỏi sự cần thiết phải có nền quản trị quốc gia hiện đại, hiệu quả đáp ứng với yêu cầu khách quan trong quá trình phát triển ở mỗi quốc gia trong thời đại kỷ nguyên số.

Cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ tư vừa giúp các quốc gia phát triển nhanh, rút ngắn thời gian trong việc đạt được các mục tiêu quan trọng nhờ áp dụng công nghệ, nhưng cũng có thể làm cho các quốc gia bị bỏ lại phía sau, thậm chí rất xa nếu không biết tận dụng tối đa thành tựu khoa học - công nghệ vào thực tiễn. Điều này đòi hỏi cần phải thực hiện quản trị quốc gia hiện đại, hiệu quả với tầm nhìn xuất sắc, tư duy đột phá, tập trung nguồn lực và phương thức quản trị phù hợp.

Hai là, nhận thức và tư duy dịch chuyển từ “quản lý” sang “quản trị” ngày càng đầy đủ và đi vào chiều sâu

Tư duy “quản trị” bắt đầu từ khu vực tư, gắn với “quản trị doanh nghiệp”. Gắn liền với “quản trị” là “hiệu quả” quản trị. Hiệu quả là các kết quả, lợi ích đạt được khi đặt trong mối tương quan so sánh với nguồn lực bỏ ra và mục tiêu định trước. Các nguồn lực bỏ ra, như kinh phí, thời gian, công sức, nhân lực... Trên phương diện quản lý công, các kết quả, lợi ích đạt được cả về kinh tế, chính trị, xã hội, văn hóa, sự thỏa mãn của những bên liên quan... Hiện nay, không chỉ khu vực tư, khu vực công cũng đã và đang dịch chuyển về tư duy và trong thực tiễn ngày càng chú trọng đến “hiệu quả” trong hoạt động. Đây là điều kiện cần thiết để chuyển đổi theo hướng quản trị quốc gia hiện đại, hiệu quả; đồng thời, cũng góp phần thúc đẩy quản trị quốc gia hiện đại, hiệu quả.

Ba là, khát vọng và mục tiêu phát triển đất nước phồn vinh, hạnh phúc; dân tộc cường thịnh, trường tồn

Văn kiện Đại hội XIII của Đảng xác định: “Khơi dậy tinh thần, ý chí và khát vọng phát triển đất nước, quyết tâm phát triển đất nước phồn vinh, hạnh phúc; dân tộc cường thịnh, trường tồn”. Mục tiêu phấn đấu đến năm 2030, nước ta trở thành nước đang phát triển, có mức thu nhập trung bình cao; đến năm 2045, nước ta trở thành nước phát triển, có thu nhập cao.

Khơi dậy tinh thần, ý chí và khát vọng phát triển đất nước, quyết tâm phát triển đất nước phồn vinh, hạnh phúc; dân tộc cường thịnh, trường tồn

Văn kiện Đại hội XIII của Đảng

Để thực hiện được những mục đích, mục tiêu vô cùng quan trọng này thì không thể không chuyển đổi phương thức quản lý, quản trị. Nếu vẫn duy trì theo phương thức quản lý truyền thống với tư duy cũ thì không thể thực hiện được những mục đích, mục tiêu này. Thực sự cần đến “quản trị quốc gia hiện đại, hiệu quả”.

Bốn là, các nguồn lực truyền thống trong xã hội ngày càng hữu hạn

Các nguồn lực trong xã hội, như đất đai, tài nguyên... ngày càng hữu hạn. Còn trí tuệ con người, khoa học, công nghệ là vô hạn. Trong khi đó, nhu cầu của người dân và xã hội ngày càng cao, đa dạng, luôn phát triển, đặt ra yêu cầu và thách thức trong quản trị quốc gia vừa phải đáp ứng nhu cầu hiện tại, nhưng cách thức quản trị là làm sao không ảnh hưởng đến tương lai. Chẳng hạn: vừa thúc đẩy kinh tế phát triển nhanh, nhưng cần phát triển bền vững, bảo vệ được môi trường sinh thái... Đồng thời, quản trị quốc gia cũng gắn liền với bài toán “làm thế nào phát huy được tối đa trí tuệ nguồn nhân lực, nguồn lực quan trọng nhất”.

Năm là, môi trường xã hội biến động, phức tạp, không chắc chắn và mơ hồ

Khi xã hội càng phát triển, xu hướng ngày càng có những biến động, phức tạp, không chắc chắn và mơ hồ. Chẳng hạn: khủng hoảng kinh tế, đại dịch COVID-19, biến đổi khí hậu, cơn bão số 3 vừa xảy ra đối với Việt Nam và một số quốc gia, mạng xã hội với những thật giả không dễ để xác định... Với phương thức quản lý truyền thống sẽ rất khó thích ứng với những vấn đề đó. Điều này đòi hỏi quản trị phải linh hoạt, thích ứng hiệu quả, tức là cần thực hiện quản trị quốc gia hiện đại, hiệu quả.

Quản trị quốc gia gắn liền với bài toán “làm thế nào phát huy được tối đa trí tuệ nguồn nhân lực, nguồn lực quan trọng nhất”

Sáu là, sự thành công của nhiều nước trên thế giới trong thực hiện quản trị quốc gia hiện đại, hiệu quả

Nhiều quốc gia đã và đang thực hiện thành công quản trị quốc gia hiện đại, hiệu quả, chẳng hạn như:

- Trung Quốc: để quản trị quốc gia hiện đại và hiệu quả, Trung Quốc tiến hành sửa đổi thể chế, cơ cấu quản trị; xác định lại cơ cấu lợi ích cơ bản, cơ cấu quyền lực và cơ cấu hành động trong hệ thống quản trị quốc gia, xác định địa vị, vai trò, quyền lực và trách nhiệm của chủ thể quản trị, đồng thời làm rõ mối quan hệ giữa các cơ quan thực hiện quản trị.

- Singapore: nổi tiếng trên toàn thế giới về sử dụng hiệu quả các nguồn tài nguyên vật chất và môi trường của mình để có một nền kinh tế cạnh tranh, môi trường bền vững và chất lượng cuộc sống cao. Sự thành công của Singapore bắt nguồn từ mô hình quản trị quốc gia hiện đại, hiệu quả.

- Hàn Quốc: Quản trị quốc gia dựa trên hiệu suất. Để hiện đại hóa nền quản trị quốc gia, Chính phủ Hàn Quốc đã sớm chuyển từ phương thức kiểm soát và quản lý mang tính thủ tục sang quản trị con người dựa trên hiệu quả, minh bạch và sự tham gia. Trong quá trình này, chức năng của chính phủ và vai trò của công dân trong xã hội đã thay đổi. Mối quan hệ giữa chính phủ và công dân từ chỗ cung cấp (Chính phủ đóng vai trò như nhà cung cấp - người dân đóng vai trò là người thụ hưởng) chuyển sang quan hệ đối tác, có nghĩa là chính phủ cùng với người dân điều phối chia sẻ nguồn lực.