Đổi mới, sáng tạo, hiệu quả trong tổ chức, hoạt động của Quốc hội

Sau 16 ngày làm việc khẩn trương, khoa học, dân chủ và trách nhiệm cao, Kỳ họp thứ hai, Quốc hội khóa XV đã hoàn thành toàn bộ chương trình đề ra và thành công tốt đẹp. Thành công của Kỳ họp lần này tiếp tục khẳng định những bước tiến quan trọng trong việc xây dựng một Quốc hội ngày càng dân chủ, công khai, minh bạch, gắn bó mật thiết với cử tri, Nhân dân.

Phát biểu bế mạc Kỳ họp thứ hai, Quốc hội khóa XV Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ khẳng định, đây là một kỳ họp được chủ động rút ngắn so với các kỳ họp cuối năm của Quốc hội những khóa gần đây nhưng vẫn bảo đảm chất lượng, hiệu quả, đúng quy định. Không khí làm việc của Quốc hội sôi nổi, các vị đại biểu Quốc hội đã nêu cao tinh thần trách nhiệm, đóng góp nhiều ý kiến tâm huyết, trí tuệ, xây dựng vào các nội dung của chương trình Kỳ họp.

Về công tác lập pháp: Trên cơ sở xem xét kỹ lưỡng, thận trọng, khách quan, toàn diện, Quốc hội đã biểu quyết thông qua với sự nhất trí rất cao 2 dự án luật, cho ý kiến 5 dự án luật, ban hành 12 nghị quyết, trong đó có 11 nghị quyết chuyên đề và nghị quyết chung của Kỳ họp, nhằm kịp thời giải quyết những vấn đề cấp bách trước mắt, đồng thời, quyết định những vấn đề quan trọng có tính chiến lược, dài hạn; tiếp tục góp phần quan trọng thể chế hóa, cụ thể hóa Nghị quyết Đại hội lần thứ XIII của Đảng, Hiến pháp năm 2013; bảo đảm thực hiện các cam kết quốc tế và sự tương thích của hệ thống pháp luật với các điều ước quốc tế mà Việt Nam tham gia.

Lần đầu tiên, Quốc hội đã dành thời gian thích đáng để thảo luận, xem xét, cho ý kiến về các báo cáo của Chính phủ về: tình hình thực hiện chính sách, chế độ bảo hiểm xã hội, quản lý và sử dụng Quỹ bảo hiểm xã hội năm 2020; việc quản lý, sử dụng Quỹ bảo hiểm y tế năm 2020 và việc thực hiện Nghị quyết số 68/2013/QH13 về đẩy mạnh thực hiện chính sách, pháp luật về bảo hiểm y tế, tiến tới bảo hiểm y tế toàn dân trong 2 năm 2019 - 2020.

Phiên chất vấn và trả lời chất vấn đầu tiên của nhiệm kỳ Quốc hội khóa XV diễn ra trong không khí dân chủ, xây dựng, tranh luận sôi nổi, đã làm rõ trách nhiệm của người được chất vấn; đồng thời, thể hiện sự nghiên cứu kỹ lưỡng của các vị đại biểu Quốc hội đối với các báo cáo của Chính phủ, các Bộ, ngành và các nội dung chất vấn.

“Có thể nói, thành công của Kỳ họp lần này tiếp tục khẳng định những bước tiến quan trọng trong việc xây dựng một Quốc hội “Chủ động, Trí tuệ, Đoàn kết, Đổi mới và Trách nhiệm”, một Quốc hội ngày càng dân chủ, công khai, minh bạch, gắn bó mật thiết với cử tri, Nhân dân; đồng thời là hiện thân của khối đại đoàn kết toàn dân tộc”, Chủ tịch Quốc hội đánh giá.

“Chất lượng là ưu tiên hàng đầu”

Ngay trước ngày khai mạc Đợt 2, kỳ họp thứ 2 lần này, Ủy ban Thường vụ Quốc hội tổ chức Hội nghị trực tuyến toàn quốc ''Triển khai thực hiện Kết luận của Bộ Chính trị về định hướng Chương trình Xây dựng pháp luật nhiệm kỳ Quốc hội khóa XV''.

Phát biểu ý kiến tại Hội nghị, Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ nhấn mạnh: Thể chế và hiệu lực của thể chế có vai trò quan trọng và quyết định đối với sự phát triển của tất cả các quốc gia. Trong đó, vai trò của thể chế phụ thuộc lớn vào chất lượng của hệ thống pháp luật.

Cùng với yêu cầu tập trung xây dựng, hoàn thiện đồng bộ thể chế phát triển, trước hết là thể chế phát triển nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa, Đại hội XIII của Đảng cũng đã xác định tiếp tục xây dựng, hoàn thiện hệ thống pháp luật đầy đủ, kịp thời, đồng bộ, thống nhất, khả thi, công khai, minh bạch, ổn định và có sức cạnh tranh quốc tế.

Hơn nữa, đã nhấn mạnh mục tiêu lớn “lấy quyền, lợi ích hợp pháp, chính đáng của người dân, doanh nghiệp làm trọng tâm nhằm khơi thông nguồn lực, thúc đẩy đổi mới sáng tạo, bảo đảm yêu cầu phát triển bền vững kinh tế, xã hội và quốc phòng, an ninh, đối ngoại của đất nước trong tình hình mới”.

Chủ tịch Quốc hội một lần nữa nhấn mạnh yêu cầu đặt ra với công tác lập pháp: Hình thức thể hiện các văn bản phải bảo đảm tính đồng bộ, thống nhất, tránh chồng chéo, trùng lặp giữa các đạo luật; bảo đảm tính khả thi, công khai, minh bạch, có tính ổn định, có khả năng tiên liệu và tuổi thọ tương đối lâu dài.

Ngay bản thân hình thức của luật cũng bảo đảm cho chất lượng, nhưng chất lượng các đạo luật cuối cùng là phải phản ánh được thực tế cuộc sống, phải đáp ứng được yêu cầu kiến tạo phát triển kinh tế, xã hội một cách bền vững, đáp ứng yêu cầu hội nhập quốc tế và các yêu cầu về quốc phòng, an ninh, an sinh xã hội, trật tự an toàn của đất nước.

“Chất lượng các dự án luật phải đặt lên hàng đầu. Cuộc sống mà không được thể hiện trong các văn bản pháp luật thì pháp luật khó lòng đi vào cuộc sống được”-  Chủ tịch Quốc hội nói.

Kết luận số 19-KL/TW của Bộ Chính trị là cơ sở để Quốc hội xem xét, quyết định Chương trình xây dựng pháp luật hàng năm với tầm nhìn định hướng dài hạn.

Đây là căn cứ quan trọng để Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội, các cơ quan của Quốc hội chủ động hơn, vào cuộc "từ sớm, từ xa", phối hợp chặt chẽ với các cơ quan liên quan trong quy trình ban hành văn bản quy phạm pháp luật để bảo đảm tiến độ, chất lượng của công tác xây dựng pháp luật, tránh tình trạng “bắc nước sôi chờ gạo” đã được Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ nhiều lần đề cập.

Chủ động “từ sớm, từ xa”

Ngay từ đầu năm nay, việc chủ động vào cuộc từ rất sớm đã giúp công tác lập pháp của Quốc hội chuyển từ trạng thái bị động, phụ thuộc nhiều vào cơ quan trình sang chủ động dẫn dắt thực hiện quyền lập pháp, kiểm soát quy trình lập pháp.

Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ nhấn mạnh: Đây là tiền đề quan trọng tổ chức Kỳ họp thứ 2, Quốc hội Khóa XV “theo tinh thần tiếp tục đổi mới và sáng tạo, vừa tận dụng, tiết kiệm tối đa thời gian, vừa bảo đảm nâng cao chất lượng của kỳ họp”.

Chủ tịch Quốc hội trước đó cũng đã đưa ra đường hướng chỉ đạo: Đối với nội dung, chương trình, thời gian và phương thức tổ chức Kỳ họp thứ Hai, những nội dung nào thực sự cần thiết, cấp bách và đã được chuẩn bị kỹ lưỡng, có chất lượng, bảo đảm sự đồng thuận cao thì đưa vào chương trình kỳ họp.

Mặt khác, nội dung nào cấp bách, cần thiết nhưng chưa được chuẩn bị kỹ lưỡng thì để đáp ứng được yêu cầu thực tiễn, có thể báo cáo Quốc hội tổ chức thêm một kỳ họp chuyên đề ngắn theo hình thức trực tuyến trong cuối năm nay để xem xét, quyết định.

Cử tri và Nhân dân cả nước vừa qua ghi nhận và đánh giá cao Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội, các cơ quan của Quốc hội và các vị đại biểu Quốc hội với tinh thần tích cực, chủ động, đồng hành cùng Chính phủ, không ngừng nỗ lực liên tục đổi mới, quyết tâm nâng cao chất lượng, hiệu quả hoạt động và phương châm chuẩn bị kỹ lưỡng, từ sớm, từ xa trên cả ba phương diện lập pháp, giám sát tối cao, quyết định các vấn đề quan trọng của đất nước.

Suốt nhiều tháng qua, Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội, các cơ quan của Quốc hội và các vị đại biểu Quốc hội đã phát huy cao độ tinh thần trách nhiệm, không quản ngại vất vả, làm việc ngoài giờ, làm thêm vào ngày nghỉ, đã phối hợp chặt chẽ với Chính phủ, Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và các cơ quan hữu quan, đã bám sát thực tiễn cuộc sống, thường xuyên lắng nghe ý kiến của cử tri và Nhân dân, các chuyên gia, các nhà khoa học, cộng đồng doanh nghiệp trong và ngoài nước để tập trung chuẩn bị tốt nhất; và hoàn thành các nội dung đề ra, để Kỳ họp thứ 2, Quốc hội Khóa XV thành công tốt đẹp.

Tại khuôn viên Hội trường Diên Hồng, Quốc hội dành hai ngày rưỡi làm việc bận rộn, với trách nhiệm cao trước cử tri và Nhân dân, Quốc hội khóa XV tiến hành phiên chất vấn đầu tiên trong nhiệm kỳ trong không khí dân chủ, thẳng thắn, sôi nổi, xây dựng và đã thành công tốt đẹp.

Phiên chất vấn, trả lời chất vấn trực tiếp tại Đợt 2 của kỳ họp thứ 2 tại Thủ đô Hà Nội, nối điểm cầu Đoàn đại biểu Quốc hội TP Hồ Chí Minh, có thể được coi là cuộc "đại phẫu" đầu tiên, toàn diện, kỹ lưỡng nhất về công tác phòng chống dịch đang được toàn xã hội quan tâm.

Có thể thấy rằng, từ những vấn đề quốc kế, dân sinh tầm vĩ mô, khái quát rộng lớn hơn là tình hình, xu hướng của khu vực, thế giới; đến nhiều câu chuyện mang hơi thở cuộc sống cụ thể “cơm ăn, nước uống, áo mặc” thiết thân sát sườn với mỗi con người, gia đình, cộng đồng đã được đặt lên bàn nghị sự chương trình làm việc.

Đổi mới tư duy, hành động để thích ứng

Cử tri cả nước rất quan tâm theo dõi, lắng nghe những vấn đề của chính mình đã được các vị đại biểu Quốc hội tiếp nhận, chuyển tải chất vấn là tất cả những gì hệ trọng nhất hiện nay và sắp tới tại nghị trường.

Từ 10 giờ sáng 12/11, theo chương trình phiên chất vấn và trả lời chất vấn, Kỳ họp thứ 2 sau khi kết thúc phần chất vấn đối với các Bộ trưởng, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính phát biểu làm rõ các vấn đề liên quan và trả lời chất vấn của đại biểu Quốc hội.

Đây là lần đầu tiên Thủ tướng Phạm Minh Chính trả lời chất vấn trước Quốc hội. Ở kỳ họp cuối năm các nhiệm kỳ trước, Thủ tướng thường là thành viên Chính phủ cuối cùng đăng đàn trước khi kết thúc hoạt động chất vấn của kỳ họp.

Hai ngày qua, Quốc hội tiến hành chất vấn bốn Bộ trưởng: Nguyễn Thanh Long, Đào Ngọc Dung, Nguyễn Kim Sơn, Nguyễn Chí Dũng về bốn nhóm vấn đề: y tế; lao động, thương binh và xã hội; giáo dục và đào tạo; kế hoạch và đầu tư.

Qua phiên chất vấn được phát thanh, truyền hình trực tiếp với sự có  mặt, theo dõi đưa tin của đông đảo phóng viên các cơ quan báo chí, đại biểu Quốc hội tại diễn đàn phòng họp Diên Hồng nhiều bài học lớn, kinh nghiệm xương máu đã được rút ra, chỉ rõ và thấu hiểu hơn nhiều vấn đề liên quan phòng, chống dịch Covid-19 và phục hồi đời sống kinh tế, xã hội.

Cử tri và Nhân dân mong muốn và đề nghị sau nhiều nội dung chất vấn của đại biểu Quốc hội lần này, vấn đề quan trọng hơn là thấy được sự hiệu lực, hiệu quả, là kết quả rõ nét, “cân đo đong đếm được” qua việc triển khai, thực thi công tác tạo chuyến biến đột phá như thế nào của Chính phủ, các bộ, ban ngành-  thực hiện những cam kết, lời hứa của các thành viên Chính phủ, Bộ trưởng, trưởng ngành trước đại biểu, trước quốc dân, đồng chí, đồng bào.

Lần đầu đăng đàn và phát biểu trước Quốc hội, Đồng bào và cử tri cả nước, Thủ tướng Phạm Minh Chính cho biết: Qua đại dịch đã khẳng định những kết quả đáng trân trọng trên các lĩnh vực mà đất nước ta đã đạt được. Ngược lại, cũng bộc lộ nhiều hạn chế, yếu kém, bất cập có tính hệ thống của nhiều ngành, nhiều cấp.

Tuy nhiên, theo Thủ tướng, trong “nguy” có “cơ”, tạo ra áp lực và là động lực để các cấp, các ngành, các địa phương, người dân, doanh nghiệp phải tiếp tục đổi mới tư duy và hành động để thích ứng với tình hình mới, góp phần thực hiện thắng lợi các Nghị quyết của Đảng, Quốc hội, Chính phủ đã đề ra.

 “Dĩ bất biến, ứng vạn biến” trong phòng, chống dịch

“Qua thảo luận của Quốc hội và thực tiễn thời gian qua cho thấy, càng trong khó khăn, thử thách, tinh thần đại đoàn kết toàn dân tộc dưới sự lãnh đạo của Đảng-  tài sản vô giá của đất nước- càng được khẳng định, phát huy mạnh mẽ, nhất là nghĩa đồng bào, tình đồng chí, sự yêu thương, đùm bọc và sức mạnh của ý chí, tinh thần vượt khó vươn lên của Nhân dân ta được thể hiện đậm đà, sâu sắc trong những ngày tháng gian khó phòng, chống đại dịch theo Lời kêu gọi của Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng”- Thủ tướng Phạm Minh Chính nêu rõ.

Đề cập dự báo của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), đại dịch Covid-19 có thể còn tiếp tục kéo dài trên toàn cầu với khả năng xuất hiện các biến chủng mới, Thủ tướng cho rằng: Trong công tác phòng, chống dịch bệnh và phục hồi, phát triển kinh tế, xã hội, chúng ta vận dụng phương châm và triết lý hành động của Chủ tịch Hồ Chí Minh “Dĩ bất biến, ứng vạn biến”.

“Điều bất biến là đặt mục tiêu cao nhất là bảo vệ tính mạng, sức khỏe của nhân dân; ứng vạn biến là trong điều kiện diễn biến của dịch bệnh có phương pháp và cách tổ chức phòng, chống dịch và phục hồi, phát triển kinh tế, xã hội phù hợp, hiệu quả”- Thủ tướng nhấn mạnh.

Bên cạnh đó, thực hiện lộ trình mở cửa nền kinh tế gắn với bảo đảm an toàn dịch bệnh; cùng với việc khẩn trương hoàn thiện, trình cấp có thẩm quyền Chiến lược tổng thể phòng, chống dịch Covid-19, Chính phủ yêu cầu các cấp, các ngành, các địa phương tập trung thực hiện các nhiệm vụ, giải pháp trọng tâm.

Trong đó, chuyển đổi tư duy, phương pháp, biện pháp, tổ chức thực hiện từ quản lý không Covid-19 (Zero COVID) sang quản lý rủi ro, giảm thiểu tử vong; thực hiện tốt Nghị quyết số 128/NQ-CP; kịp thời nghiên cứu, sửa đổi, bổ sung những nội dung chưa phù hợp; bảo đảm sự chỉ đạo nhất quán, tập trung, xuyên suốt từ Trung ương đến địa phương.

Hơn nữa, tập trung thực hiện tốt các biện pháp phòng, chống dịch được đúc rút trong thời gian vừa qua. Tuyệt đối không lơ là, chủ quan. Tập trung bố trí nguồn lực và có kế hoạch cụ thể để nâng cao năng lực hệ thống y tế, nhất là y tế dự phòng, y tế cơ sở.

Thủ tướng Chính phủ cũng chỉ đạo rà soát, hoàn thiện thể chế, cơ chế, chính sách huy động nguồn lực cho phòng, chống dịch, thúc đẩy xã hội hóa, kết hợp công tư; tiếp tục đổi mới công tác đào tạo nhân lực, có chính sách đặc thù phù hợp cho cán bộ, nhân viên y tế và các lực lượng tuyến đầu.

Nội dung quan trọng nữa là tiếp tục phát huy vai trò trung tâm, chủ thể của người dân, doanh nghiệp trong chủ động tổ chức phòng, chống dịch và sản xuất kinh doanh, bảo đảm giao thông vận tải, lưu thông hàng hóa, không để xảy ra ách tắc cục bộ...

Quốc hội đổi mới, hành động, đồng hành

Tại nghị trường, các đại biểu và cử tri những ngày qua không chỉ quan tâm những phản ứng chính sách và trách nhiệm giải trình, những kế hoạch, phương án xử lý tình thế, tạm thời, mà còn đề nghị, yêu cầu phải làm một cách căn cơ, bài bản, tầm nhìn dài hơi, chiến lược “đón đầu” trong cách thức tổ chức và vận hành hệ thống trong công tác phòng chống dịch hiện nay và tới đây.

Những vấn đề “quốc kế dân sinh”, “cơm áo gạo tiền” thời sự nóng bỏng, đặc biệt từ các chất vấn mang tính chất phản biện, góp ý trên tinh thần xây dựng, đã được lãnh đạo Chính phủ, các bộ, ngành lắng nghe, thẳng thắn rút kinh nghiệm từ bài học thực tiễn. “Sôi nổi, thẳng thắn, trách nhiệm, trí tuệ, bản lĩnh” là những lời nhận xét, đánh giá của nhiều cử tri nói về kỳ họp thứ 2.

 Thành công của phiên chất vấn và trả lời chất vấn đầu tiên thể hiện dấu ấn rõ nét trong sự điều hành linh hoạt, khoa học, am tường cặn kẽ nhiều vấn đề chuyên sâu của Chủ tọa điều hành.

Nhiều đại biểu Quốc hội và cử tri hoan ngênh, có lời khen với cách thức điều hành phiên chất vấn và trả lời chất vấn linh hoạt, dân chủ và sắc sảo của Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ. Căn cứ vào nội dung và phạm vi vấn đề được đại biểu chất vấn, có thể chỉ sau 2 - 3 đại biểu nêu câu hỏi Chủ tịch Quốc hội yêu cầu Bộ trưởng trả lời ngay.

Với những nội dung được nhiều đại biểu Quốc hội quan tâm chất vấn mà Bộ trưởng trả lời chưa hết nội dung, Chủ tịch chủ động nhắc lại trọng tâm chất vấn của đại biểu, hướng Bộ trưởng trả lời đúng, trực diện, trực tiếp, trọng tâm tâm nội dung chất vấn. 

Qua cách điều hành của Chủ toạ, các đại biểu Quốc hội hỏi rất ngắn gọn, đi thẳng vào các nhóm vấn đề, chất vấn rất sát, đúng và trúng.

Kết luận kết thúc nội dung chất vấn, Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ khái quát: Đây là kỳ họp đầu tiên của Quốc hội khóa XV tiến hành hoạt động chất vấn và trả lời chất vấn. Việc tổ chức chất vấn có những đổi mới so với trước đây. Các vị đại biểu Quốc hội nắm chắc thực tiễn, với tinh thần xây dựng cao, tiến hành chất vấn bằng các câu hỏi ngắn gọn, rõ ràng, bám sát nhóm vấn đề.

“Đặc biệt, các đại biểu tăng cường tranh luận làm rõ thêm vấn đề, thẳng thắn chỉ ra những hạn chế, yếu kém, yêu cầu làm rõ trách nhiệm cũng như đề xuất các giải pháp khắc phục. Qua đó là những gợi ý bổ sung giải pháp để Chính phủ, các bộ, ngành có các quyết sách phù hợp hơn trong quản lý, điều hành, đáp ứng niềm tin và sự mong mỏi của cử tri và nhân dân cả nước”.

Qua điều hành và giữ vai trò Chủ tọa, Chủ tịch Quốc hội nhận xét: Thủ tướng Chính phủ, các Phó Thủ tướng, các vị Bộ trưởng, Trưởng ngành với ý thức trách nhiệm cao đã trả lời nghiêm túc, không né tránh những vấn đề khó, phức tạp, giải trình làm rõ nhiều vấn đề, đại biểu nêu. “Đồng thời nhận trách nhiệm về những mặt còn tồn tại, hạn chế của mình, của ngành mình và lĩnh vực mình, đưa ra các cam kết khắc phục để tạo sự chuyển biến tích cực trong thời gian tới”.

Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ cho biết: “Trên cơ sở chất vấn của các vị đại biểu Quốc hội và trả lời của thành viên Chính phủ, Ủy ban Thường vụ Quốc hội chỉ đạo các cơ quan nghiên cứu chuẩn bị Nghị quyết về chất vấn và trả lời chất vấn để trình Quốc hội xem xét thông qua vào cuối kỳ họp, làm cơ sở để tổ chức thực hiện và giám sát theo quy định trong thời gian tới”.

Tổ chức thực hiện: NGỌC THANH - VIỆT ANH
Nội dung: VĂN NGHIỆP CHÚC
Trình bày: PHAN ANH - ĐỨC DUY
Ảnh: DUY LINH - THỦY NGUYÊN - TRUNG TÂM BÁO CHÍ QUỐC HỘI