Khởi nguồn của sông Bến Hải từ các khe suối giữa Trường Sơn thuộc khu vực tây bắc tỉnh Quảng Trị, sông có chiều dài khoảng 65km. Trước đó sông mang tên Rào Thanh, Minh Lương, đến 1885 đổi tên thành Hiền Lương.

Đầu thế kỷ 20 người Pháp gọi con sông này là Bến Hải, xuất phát từ địa danh Bến Hai, nằm ngay trên sông, thuộc địa phận xã Vĩnh Sơn.

Hiệp định Geneva ngày 21/7/1954 chính thức gọi sông này là Bến Hải. Nội dung Hiệp định Geneva có đoạn: "Giới tuyến quân sự tạm thời quy định từ đông sang tây như sau: Cửa sông Bến Hải (Cửa Tùng) và dòng sông đó, trong vùng rừng núi, sông này gọi là Rào Thanh".

Từ đó, các văn bản hành chính của hai phía Việt Nam Dân chủ cộng hòa và Việt Nam cộng hòa đều gọi sông này là sông Bến Hải.

Ông Trần Văn Quý tự hào lịch sử của sông Bến Hải-cầu Hiền Lương-Vĩ tuyến 17 là độc nhất vô nhị trên thế giới chứ không riêng tại Việt Nam. Gắn với sông Bến Hải và đôi bờ một đoạn dài khoảng hơn 20km từ Cửa Tùng lên đến cầu treo Bến Tắt với biết bao nhiêu di tích lịch sử, văn hóa quốc gia và quốc gia đặc biệt: Bến đò B Cửa Tùng; Đôi bờ Hiền Lương-Bến Hải; đường Trường Sơn-Hồ Chí Minh và các di tích thành phần cầu treo Bến Tắt bắc qua thượng nguồn sông Bến Hải, Nghĩa trang Liệt sĩ quốc gia Trường Sơn. Bao nhiêu ký ức về giai đoạn đau thương của đất nước đều in đậm trên mỗi di tích, là tài nguyên vô giá.

Song ông Trần Văn Quý băn khoăn so với sự phát triển của vùng và các tỉnh, thành phố khác thì sông Bến Hải cần được nâng tầm về cả tính biểu tượng, sức thu hút. Tôi mang cái băn khoăn của ông Quý trao đổi với lãnh đạo tỉnh Quảng Trị thì được sáng tỏ. Tỉnh đang đề nghị Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch trình Chính phủ phê duyệt Quy hoạch bảo quản, tu bổ, phục hồi Khu di tích quốc gia đặc biệt Đôi bờ Hiền Lương-Bến Hải cũng như cảnh quan đôi bờ sông Bến Hải với diện tích hơn 100ha. Đây là một kế hoạch tổng thể dành cho con sông và đồng bộ cả đôi bờ.

Đoạn sông Bến Hải chảy qua khu di tích này là trục chính của mọi ý tưởng kiến tạo, quy hoạch. Ngoài khu vực 1 là bảo vệ nghiêm ngặt với những yếu tố gốc như hiện có, khu vực 2 là các công trình phụ trợ bao quanh khu vực 1, nội dung công chúng mong đợi nhất là khu vực phát huy giá trị di tích để phát triển du lịch cộng đồng, là khu vực cảnh quan thích hợp đón khách trải nghiệm sản phẩm du lịch độc đáo một ngày đêm ở đôi bờ sông tuyến.

Khu này được đề xuất tập trung phát triển theo hướng công viên nông nghiệp, giải trí, sinh thái và sản phẩm thủ công truyền thống các làng nghề để thu hút du khách; xây dựng các resort, các mô hình homestay theo hướng nhìn ra sông Bến Hải để du khách được ngắm sông và đón gió, thưởng thức sản vật của dòng sông, cánh đồng hữu cơ ở đôi bờ.

Tỉnh Quảng Trị cũng đề nghị Trung ương quan tâm đầu tư kinh phí xây dựng Cung đường hòa bình có chiều dài khoảng 11 km theo tuyến Quốc lộ 1A. Khu di tích quốc gia đặc biệt Đôi bờ Hiền Lương-Bến Hải nằm ở trung tâm cung đường, chiều dài mỗi bên của cung đường 5,5km. Tại đây sẽ được trồng thật nhiều cây xanh và hoa tươi, xây dựng một số cụm biểu tượng mang đặc trưng văn hóa các vùng đất của Tổ quốc.

Phó Bí thư Tỉnh ủy, Chủ tịch Ủy ban nhân dân tỉnh Quảng Trị Võ Văn Hưng cho biết, tỉnh đang quyết tâm đưa dòng sông Bến Hải tương xứng với biểu tượng của mình, không chỉ khai thác phát triển về kinh tế, mà phải kiến tạo, quy hoạch dòng sông thành không gian văn hóa ấn tượng, giữ được nét truyền thống; nơi trải nghiệm độc đáo cho du khách với những câu chuyện thấm đẫm tình người. Câu chuyện về dòng sông Bến Hải luôn day dứt trong tâm khảm mỗi con người Việt Nam. Chia lìa, đau thương, thống nhất, phát triển, trang sử nào của dòng sông cũng chất chứa hùng tâm của người đi xây dựng đất nước. Để dòng sông Bến Hải luôn chảy về phía rực rỡ tương lai.