Chúng ta đều đang bày tỏ sự hiện diện của mình trong thế giới

Phóng viên: Cuốn sách mới “Sống Sáng” của chị khác với dòng sách văn học trước đây, từ “Phù phiếm truyện”, “Tiếng người”, “Một mình ở châu Âu”, “Xuyên Mỹ”, “Về nhà”. Vậy “Sống Sáng” có ý nghĩa thế nào trong hành trình sáng tác của chị với tư cách một người viết?

PGS, TS Phan Việt: Nếu nói về thể loại thì Sống Sáng có thể cùng lúc được xếp vào dòng sách self-help (sách tự lực), sách phát triển bản thân (personal growth), sách kỹ năng sống, hoặc tôn giáo-tâm linh, nhưng không phải sách văn học. Nhiều bài viết trong sách có yếu tố văn học nhưng về cơ bản thì không phải sách văn học. Tôi viết nó bắt đầu vì từ năm 2018 đến 2022, tôi sống trong chùa và nhận được nhiều câu hỏi mà lõi thì thực chất là một câu hỏi này: “Sống thế nào thì có hạnh phúc thật?” Cuốn Sống Sáng này tập hợp những gì tôi viết để trả lời câu hỏi trên trong những năm qua.

Tôi nghĩ là tất cả những gì tôi làm từ trước tới nay – dù viết văn, dịch sách, viết báo, dạy học, hay tu hành – đều là những bày tỏ. Suy cho cùng, tất cả chúng ta đều đang bày tỏ sự hiện diện của mình trong thế giới. Đang sống là đang viết một cuốn sách quan trọng - viết bằng chính cuộc đời mình. Thời kỳ trước đây, cuốn sách văn chương mà tôi viết và cuốn sách mà tôi sống là khác nhau. Bây giờ, chúng là một. Tôi chỉ đang cống hiến hết những gì tôi là, một cách trọn vẹn nhất có thể.

Phóng viên: Tôi vẫn nhớ một bài báo viết về chị với tít “Phan Việt-những tiếng nói một đời không bày tỏ hết”. “Sống Sáng” đã phải là bày tỏ hết hay chưa khi lựa chọn nội dung “cách sống”- một câu chuyện lớn đặc biệt là trong xã hội hiện đại quá nhiều biến động hiện nay?

PGS, TS Phan Việt: Sống Sáng chỉ là cuốn khởi đầu của dòng sách Sáng. Như tôi có viết trong lời giới thiệu sách: Sống Sáng là câu trả lời và lời mời của tôi trước câu hỏi “Sống thế nào?” dựa trên kinh nghiệm nhiều năm bôn ba thế giới, trong chùa và ngoài chùa. Lời mời thế này: Không phải sống kiểu Á Đông, kiểu Mỹ, kiểu Nhật, kiểu tu hành, kiểu khoa học, kiểu nghệ sĩ, hay kiểu gì khác… mà hãy là SỐNG kiểu SÁNG. Bởi vì sáng là đặc điểm xuyên suốt mọi tồn tại hạnh phúc. Sau cuốn Sống Sáng, tôi sẽ ra một loạt sách bổ trợ để giúp mọi người sống sáng ở trong các lĩnh vực cụ thể của đời sống hàng ngày: ăn uống sáng, mặc sáng, nhà ở sáng, dạy con sáng, học sáng, gia đình sáng, tu sáng.

Phóng viên: Lắng nghe câu chuyện của mỗi người, chị thấy điều cản trở con người đương đại sống sáng nhất là gì?

PGS, TS Phan Việt: Là thu nhận và tích tụ quá nhiều rác; cho đến lúc rác đó che hết ánh sáng chân thật, vốn có, của mình – tức sự tử tế, trong sáng, thông tuệ, yêu thương và hạnh phúc tự nhiên. Chúng ta thu nhận rác qua đường tai – tức những thứ mình nghe. Rác qua đường mắt – khi nhìn, đọc, xem quá hổ lốn. Rác qua đường miệng – ăn uống, nói năng. Rác trong các quan hệ. Rác trong học tập, công việc. Rác tư tưởng. Rác tự sinh trong nội tâm, vân vân… Vì thu nhận quá nhiều rác mà không làm sạch nên bên trong mỗi người tự bị ô nhiễm, đưa đến các bệnh của thân và khổ sở của tâm. Bên ngoài xã hội cũng nhiều rác, đưa đến các vấn nạn và bức xúc lẫn nhau. Tôi viết cuốn Sống Sáng là để giúp mỗi người dọn rác trong ngoài để được sạch, sáng, mát lành, hạnh phúc thật.

Phóng viên: Việc chia nhỏ thành hơn 200 câu chuyện để nói về “cách sống” qua rất nhiều tình huống cụ thể, như chị nói giúp độc giả tiếp cận từ bất cứ trang nào, chủ đề nào, câu chuyện nào, song liệu nó có làm “ngắt mạch” một lối viết nhẹ nhàng nhưng cũng rất quyết liệt và nhiều suy tưởng từng thấy qua nhiều tác phẩm của Phan Việt?

PGS, TS Phan Việt: Tôi không giới hạn vào một cách viết nào. Xuất phát của cuốn sách này là những câu hỏi và câu chuyện về người thật, việc thật, vấn đề thật, khổ đau thật trong các lĩnh vực đời sống. Cho nên có sao thì nói như vậy; có vấn đề gì thì giải quyết vào vấn đề đó. Cần mạnh thì mạnh, cần nhẹ thì nhẹ. Cần quyết liệt thì quyết liệt; không cần thì thôi. Cần nghĩ thì nghĩ; không cần nghĩ thì nghỉ sự suy nghĩ.

Tôi sẽ xuất bản các sách lõi về nền tảng của một đời sống sáng

Phóng viên: Một vài dự định cho dòng sách Sáng cũng như hoạt động Công tác xã hội thời gian tới của chị ở Việt Nam?

PGS, TS Phan Việt: Trong năm 2025 và 2026, tôi sẽ xuất bản các sách lõi về nền tảng của một đời sống sáng; đặc biệt là sách về học tập sáng và dạy con sáng. Tôi sẽ sửa và tái bản lại bộ sách Bất hạnh là một tài sản trong Sáng Books. Tôi cũng sẽ ra thêm sách về các vị thầy của tôi.

Phóng viên: Những phản hồi của người đọc Phan Việt mà chị nhận được có mang lại cho chị lòng tin về con đường mình đang chọn?

PGS, TS Phan Việt: Nó là ngược lại. Tôi đã bắt đầu hành trình này ít nhất từ năm 2010, nhưng thực tế là hành trình cả đời. Nó là một hành trình tự thân, do tự thôi thúc. Mong muốn chia sẻ với mọi người chỉ đến sau khi tôi nếm được hạnh phúc mà tôi tự biết là có thật và đủ bền. Phản hồi tích cực của người đọc mang thêm động lực, nhưng phản hồi tiêu cực cũng là động lực. Sách của tôi từ xưa đến nay luôn là kiểu sách mà người đọc tiếp xúc trong im lặng.

Phản hồi tích cực của người đọc mang thêm động lực, nhưng phản hồi tiêu cực cũng là động lực.

Tôi cũng nghĩ là sách của tôi thường chạm đến những người đã có trải nghiệm đời sống rồi. Cho nên nhiều bạn đọc chia sẻ rằng họ không thấy ấn tượng khi đọc sách của tôi lúc trẻ; nhưng khi đã có trải nghiệm khổ đau và trả giá trong đời, họ đọc lại thì cảm nhận khác.

Ngày xuất bản: 29/1/2025
Tổ chức thực hiện: HỒNG MINH
Nội dung: CAO HẢI GIANG
Trình bày: NGỌC DIỆP