Không ngừng sáng tạo

“Những kẻ đủ điên để nghĩ rằng họ có thể thay đổi thể giới cũng chính là những người có thể làm được điều đó”.

– Chiến dịch quảng cáo “Think Different” của Apple năm 1997 –

Steve Jobs là một trong 3 nhà sáng lập của thương hiệu Apple khi ông mới 21 tuổi. Năm 30 tuổi, Jobs bị sa thải khỏi công ty do chính mình lập ra và chính thức quay trở lại sau 12 năm để cứu Apple khỏi bờ vực phá sản. Trước khi qua đời vào năm 2011, ông đã xây dựng Apple trở thành tập đoàn công nghệ có giá trị nhất thế giới.

Trong chặng đường hơn 30 năm đó, bằng tư duy khác biệt và những sản phẩm sáng tạo đột phá, Jobs đã tạo ra sự thay đổi ngoạn mục trong 7 ngành công nghiệp: máy tính cá nhân, phim hoạt họa, âm nhạc, điện thoại, máy tính bảng, cửa hàng bán lẻ và xuất bản số.

Ông được xếp ngang hàng với các nhà đổi mới vĩ đại của nước Mỹ như Thomas Edison, Henry Ford và Walt Disney - những nhân vật đã đi vào lịch sử nhờ cách họ sử dụng trí tưởng tượng, sáng tạo của mình để làm thay đổi sâu sắc ngành công nghệ và các mô hình kinh doanh.

Mẹ đẻ của Jobs là một sinh viên, bà chưa kết hôn, do đó bà quyết định gửi Jobs làm con nuôi. Yêu cầu của bà là con trai phải được sống trong một gia đình có trình độ học vấn đại học. Một bác sĩ đã giúp giao đứa bé cho một gia đình luật sư nuôi dưỡng.

Tuy nhiên, vào đúng ngày cậu bé chào đời, 24/2/1955, cặp vợ chồng này đã thay đổi quyết định, họ muốn nhận nuôi một bé gái. Vì vậy, thay vì trở thành một phần của gia đình luật sư, Jobs đã làm con nuôi của một thợ cơ khí bỏ học từ trung học nhưng có niềm say mê bất tận với máy móc và vợ ông, một nhân viên kế toán. Ông Paul và bà Clara đã đặt tên cho cậu bé là Steven Paul Jobs.

Khi phát hiện con trai đã được một cặp vợ chồng chưa tốt nghiệp trung học nhận nuôi, mẹ đẻ của Jobs đã từ chối ký các giấy tờ liên quan đến việc giao con. Nhưng cuối cùng bà cũng chấp thuận với điều kiện vợ chồng ông Paul phải cam kết sẽ mở tài khoản tiết kiệm để cho Jobs học đại học sau này. Cuộc đời của một huyền thoại đã bắt đầu như vậy. 

Từ khi còn nhỏ, Jobs đã biết mình là con nuôi vì cha mẹ ông rất cởi mở về chuyện đó. Khi mới lên 6-7 tuổi, có lần Jobs ngồi trên bãi cỏ ở nhà mình và nhận được câu hỏi từ người bạn hàng xóm: “Việc cậu được nhận nuôi có nghĩa là bố mẹ đẻ của cậu không cần cậu nữa có đúng không?”. Jobs đã chạy về nhà rồi khóc nức nở. Lúc đó, cha mẹ ông đã khẳng định từng câu, từng chữ rành mạch: “Điều đó không đúng. Chính chúng ta đã đặc biệt muốn nhận con”.

Từ khi Jobs còn nhỏ, ông Paul đã cố gắng truyền tình yêu cơ khí và sửa chữa ô-tô cho con trai. Sự lành nghề, khéo léo và gu thẩm mỹ của cha đã để lại ấn tượng mạnh mẽ trong Jobs. Ông mãi khắc ghi bài học mà cha để lại: Dù là dựng hàng rào hay làm thùng máy, con đều phải chú ý cả mặt sau ngay cả khi nó bị che khuất, đó chính là nguyên tắc quan trọng khi làm việc. Niềm khao khát chinh phục sự hoàn mỹ và sự quan tâm đến những điều mà người khác thường không để ý... những tính cách này của cha đã truyền cảm hứng cho Jobs và sau này trở thành một phần linh hồn của những sản phẩm mang tính di sản trong sự nghiệp của ông.

Jobs rất tự hào về cha mình vì ông chưa bao giờ dùng chiêu trò để phát triển công việc kinh doanh. Ông điềm đạm, khiêm nhường nhưng rất kiên quyết. Ông Paul và bà Clara là cặp vợ chồng hết mực yêu thương các con, luôn lắng nghe và tìm mọi cách giúp Jobs đạt được ước mơ. Họ tin tưởng, che chở và không bao giờ trách phạt đứa con trai thông minh nhưng chẳng kém phần ngang ngạnh này.

Khi Jobs bị nhà trường trả về trước khi kết thúc chương trình lớp 3 vì những trò nghịch ngợm của mình, ông Paul đã đề nghị nhà trường hãy đối xử với Jobs như một đứa trẻ đặc biệt. “Hãy nhìn nhận vấn đề, đó không phải lỗi của cậu bé. Nếu trường học không thể tạo được hứng thú học hành cho cậu bé thì đó là lỗi của quý vị”, ông Paul cương quyết nói với giáo viên của Jobs.

Con đường học tập không hề bằng phẳng của Jobs luôn có sự đồng hành của cha mẹ. Vợ chồng ông Paul luôn dõi theo từng bước đi của Jobs và sẵn sàng điều chỉnh cuộc sống của mình để phù hợp với con trai. Giữ đúng lời hứa với mẹ đẻ của Jobs, họ đã dành dụm tiền để ông được học tại một trong những trường đại học đắt đỏ nhất nước Mỹ. Họ cũng không hề trách móc khi Jobs bỏ ngang việc học ở tuổi 17 để theo đuổi giấc mơ của riêng mình. Và sau đó 4 năm, ngay tại gara của cha mẹ, cuộc đời Jobs đã bước sang một chương mới cùng với sự ra đời của công ty Apple.

Khi Jobs trở nên nổi tiếng, có một số ý kiến cho rằng tính cách lập dị của ông bắt nguồn từ việc ông bị bỏ rơi từ khi chào đời và phải trải qua cuộc sống của một đứa con nuôi. Jobs đã quyết liệt bác bỏ nhận định này. Ông cho rằng, chính bố mẹ nuôi đã khiến ông cảm thấy khác biệt: “Việc biết mình bị bỏ rơi và được nhận nuôi thực tế đã giúp tôi tự lập hơn, nhưng chưa bao giờ tôi thấy mình bị bỏ rơi”. Ông sẵn sàng nổi đóa với bất cứ người nào gọi ông Paul và bà Clara là “bố mẹ nuôi” hoặc bóng gió họ không phải là bố mẹ đẻ của mình. “Họ là bố mẹ của tôi 1.000%”, Jobs nói.

Đối với Jobs, “đỉnh cao của sự sáng tạo bắt nguồn từ câu chuyện về cha mẹ đẻ và cha mẹ nuôi của ông, và từ việc ông lớn lên trong một thung lũng nơi ông học được cách biến silicon thành vàng”.

“Jobs nổi lên như một biểu tượng tối cao của sức sáng tạo, trí tưởng tượng và sự đổi mới trường tồn”.

– Walter Isaacson –

Apple ra đời

Khi còn học trung học, Jobs đã kết bạn với một sinh viên đã tốt nghiệp đại học có tên Steve Wozniak. Sở hữu tài năng xuất chúng về điện tử, Woz nảy ra ý tưởng tích hợp bàn phím, màn hình và máy tính trong một gói tích hợp cá nhân. Sau một vài tháng làm việc miệt mài, ông đã chế tạo thành công chiếc máy tính cá nhân sau này được gọi là Apple I. Đó là vào ngày 29/6/1976, Woz đã gõ một ký tự lên bàn phím và chữ đã hiển thị trên màn hình.

Vô cùng ấn tượng trước khám phá của Woz, Jobs đã nỗ lực giúp bạn mình hoàn thiện các phần của máy tính cá nhân. Ông cảm nhận rõ chính chiếc máy tính này sẽ chắp cánh cho sự nghiệp của đôi bạn.

Chưa đầy 1 năm sau, Jobs và Woz bàn đến chuyện mở công ty máy tính. Woz bán máy tính HP 65, còn Jobs bán chiếc Volkswagen, cộng với khoản tiền tiết kiệm, họ đã có khoảng 1.300 USD để khởi nghiệp tại gara của bố mẹ Jobs ở thành phố Los Altos, bang California.

Sau khi Jobs vừa trở về sau chuyến thăm một trang trại táo, ông và Woz đã cùng thảo luận về tên của công ty mà đôi bạn sắp thành lập. Họ nhắc đến một số từ công nghệ tiêu biểu như Matrix (ma trận) hay Personal Computer (máy tính cá nhân). Jobs đề xuất cái tên Apple Computer cùng lời giải thích táo (apple) là một thứ quả quan trọng trong chế độ ăn chay của ông. Jobs cho rằng Apple nghe có vẻ vui vẻ và có sinh khí. Hơn nữa, xét theo thứ tự trong danh bạ điện thoại, Apple sẽ đứng trước Atari (tên một công ty công nghệ nổi tiếng mà Jobs từng làm việc). Ông quyết định sẽ lấy tên công ty là Apple Computer nếu không có cái tên nào tốt hơn vào chiều hôm sau.

Và cuối cùng, Apple vẫn là sự lựa chọn thông minh nhất. Ngay từ cái tên, công ty do Jobs đồng sáng lập cùng Woz và Ronald Wayne đã cho thấy sự thân thiện và đơn giản. Dù Apple đứng cạnh Computer chẳng có nghĩa gì nhưng nó tạo ra sự khác biệt. Tên gọi này buộc mọi người phải suy tư, từ đó nó giúp công ty phát triển nhận diện thương hiệu.

Jobs và Apple đã thay đổi thế giới như thế nào?

Thành công của Apple được xây dựng qua quá trình hàng thập kỷ đổi mới sáng tạo, làm thay đổi cách người tiêu dùng nhìn nhận về công nghệ. Ngày nay, Apple là thương hiệu phổ biến đến mức hầu như ai cũng biết đến các sản phẩm như iPhone, iPad, iPod và Mac... Nếu có ai đó không sở hữu sản phẩm của Apple thì chắc chắn họ có quen biết người nào đó đang sử dụng sản phẩm của hãng này.

Macintosh: Ai cũng có thể sử dụng máy tính

Ngay từ những ngày đầu thành lập, Apple luôn sở hữu một phong cách độc đáo. Trong khi nhiều công ty tập trung sản xuất hàng loạt các sản phẩm với chi phí thấp, thì ưu tiên của Apple lại là các sản phẩm không chỉ mạnh mẽ mà còn dễ sử dụng.

Ý tưởng về chiếc máy tính mà ai cũng có thể sử dụng được được thể hiện rõ nét trong chiếc Macintosh đầu tiên. Vào thời điểm đó, khi người dùng cần biết cơ bản về lập trình để vận hành máy tính, Macintosh đã mang đến trải nghiệm sử dụng máy tính bằng chuột và giao diện đồ họa giống như máy tính ngày nay. Macintosh được tạo ra không chỉ dành cho người yêu thích máy tính và người làm trong ngành máy tính mà nó còn là sản phẩm mà bất cứ ai cũng có thể sử dụng.

Nếu không có chiếc Macintosh ban đầu, chắc chắn sẽ không có dòng máy tính Mac hiện đại ngày nay và sự thay đổi mạnh mẽ biến máy tính từ một sản phẩm ngách thành công cụ thiết yếu cho tất cả mọi người có thể sẽ bị trì hoãn nhiều năm, thậm chí là nhiều thập kỷ.

Các công ty công nghệ hàng đầu thế giới năm 2023, theo vốn hóa thị trường

Theo Statista - Đơn vị: tỷ USD