3. Tăng cường đối ngoại

Tăng cường đối ngoại là làm cho toàn hệ thống đối ngoại, ngoại giao được mạnh thêm để tăng cường quan hệ một cách có hiệu quả đối với các nước trên thế giới, bảo đảm chủ quyền và an ninh quốc gia, bảo vệ lợi ích quốc gia và nâng cao vị thế của Việt Nam trên trường quốc tế. Tăng cường đối ngoại thể hiện trên một số nội dung sau:

Thứ nhất, phát huy và tăng cường vai trò tiên phong của đối ngoại, ngoại giao.

Đại hội XIII của Đảng đã xác định : “Tiếp tục phát huy vai trò tiên phong của đối ngoại trong việc tạo lập và giữ vững môi trường hòa bình, ổn định, huy động các nguồn lực bên ngoài để phát triển đất nước, nâng cao vị thế và vai trò của đất nước. Xây dựng nền ngoại giao toàn diện, hiện đại với ba trụ cột là đối ngoại đảng, ngoại giao nhà nước và đối ngoại nhân dân”. Tiên phong thể hiện trước hết trong việc không ngừng đổi mới tư duy về đối ngoại, trong nhận thức về thế giới, định vị đất nước, quan hệ đối tác-đối tượng, mạnh dạn tìm ra hướng đi mới, cách làm mới, mở rộng lĩnh vực mới để đáp ứng yêu cầu của đất nước; tiên phong trong công tác nghiên cứu, dự báo, tham mưu chiến lược về đối ngoại. Tiên phong trong những nhiệm vụ quan trọng như bảo vệ Tổ quốc từ sớm, từ xa; tiên phong trong việc kiến tạo để thúc đẩy lợi ích quốc gia - dân tộc; tiên phong trong việc kết hợp sức mạnh dân tộc với sức mạnh thời đại, huy động sức mạnh của khối đại đoàn kết dân tộc, nhất là gắn kết sức mạnh cộng đồng người Việt Nam ở trong nước và ngoài nước.

Thứ hai, xây dựng nền ngoại giao toàn diện, hiện đại, mang bản sắc “cây tre Việt Nam”.

Trong cuốn sách Xây dựng và phát triển nền đối ngoại, ngoại giao Việt Nam toàn diện, hiện đại mang bản sắc “cây tre Việt Nam ”, cố Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng đã xác định: “Chúng ta đã xây dựng một nền ngoại giao độc đáo của thời đại Hồ Chí Minh, mang đậm bản sắc “cây tre Việt Nam”, gốc vững, thân chắc, cành uyển chuyển, thấm đượm tâm hồn, cốt cách và khí phách của dân tộc Việt Nam... Vững ở gốc là nguyên tắc vì lợi ích quốc gia - dân tộc để phục vụ đường lối độc lập, tự chủ, lấy thực lực là gốc, lấy đa phương hóa, đa dạng hóa quan hệ đối ngoại và hội nhập quốc tế toàn diện, sâu rộng để tạo thế, lập thời, lấy phương pháp luận chủ nghĩa Mác - Lênin và tư tưởng Hồ Chí Minh làm nền tảng tư tưởng soi đường, chỉ lối.... Chắc ở thân là những phương thức tạo nên sức mạnh, trong đó sức mạnh đại đoàn kết là nhân tố sống còn; đại đoàn kết trong nước là căn bản, đoàn kết quốc tế là nhân tố bổ trợ hết sức quan trọng... Uyển chuyển ở cành là phong cách, nghệ thuật ứng xử linh hoạt, nguyên tắc “dĩ bất biến ứng vạn biến”, đặc biệt là trong những tình huống khó khăn, phức tạp... Đó là cách ứng xử “biết mình, biết người”, “biết thời, biết thế”, “biết dừng, biết tiến” của tư tưởng ngoại giao Hồ Chí Minh”.

Thứ ba, tăng cường tiềm lực về chính trị

Đối ngoại, ngoại giao là sự nghiệp của toàn Đảng, toàn dân, của cả hệ thống chính trị nên phải phát huy sức mạnh của khối đại đoàn kết toàn dân tộc gắn với tranh thủ sự ủng hộ và hợp tác quốc tế, trong đó sức mạnh dân tộc thể hiện ở sức mạnh tập thể cả vật chất và tinh thần. Đối ngoại, ngoại giao dưới sự lãnh đạo trực tiếp, toàn diện của Đảng, quản lý của Nhà nước, phát huy sức mạnh tổng hợp của toàn dân tộc, sự đoàn kết của cả hệ thống chính trị tạo nên một cục diện đối ngoại rộng mở, đa phương hóa, đa dạng hóa, đóng góp tích cực vào công cuộc đổi mới đất nước. Tăng cường tiềm lực đối ngoại, ngoại giao cũng là tăng cường trang thiết bị tiên tiến, hiện đại đáp ứng yêu cầu mới. Chủ trương xây dựng tổ chức, bộ máy và đào tạo cán bộ cả về trình độ năng lực, nâng cao bản lĩnh chính trị, rèn luyện đạo đức, lối sống; nâng cao trình độ dự báo đúng tình hình và tham mưu xác đáng phục vụ nhiệm vụ trong mọi hoàn cảnh.

Để thực hiện tiếp những nhiệm vụ quan trọng nêu trên, dưới dự lãnh đạo trực tiếp, toàn diện của Đảng, sự quản lý của nhà Nhà nước, cần có cách làm và bước đi đúng đắn trên cơ sở “biết mình, biết người”, “trông Bắc, trông Nam, trông cả địa cầu”, nhận rõ cơ hội và thời cơ, thách thức và nguy cơ; xây dựng và thực hiện các chính sách tăng cường quốc phòng, an ninh, đối ngoại đúng đắn, bảo đảm cho đất nước ổn định, thích nghi và phát triển trong thế giới đầy biến động hiện nay. Việc đầu tiên là phải biết mình, biết người. Biết mình là nhận rõ vị trí vị thế địa chính trị, địa kinh tế, tiềm năng và tiềm lực của đất nước, nắm chắc tiềm lực quốc phòng, an ninh, đối ngoại của đất nước đang ở mức nào và khả năng mọi mặt để tăng cường quốc phòng, an ninh, đối ngoại cao nhất, trung bình và thấp nhất có thể. Biết người chính là biết các đối tác, đối tượng có quan hệ với ta, vai trò, vị thế của các đối tác, đối tượng và sự tác động tổng hợp các yếu tố thuận và không thuận đối với nước ta.

Vấn đề cơ hội và thời cơ, thách thức và nguy cơ cũng cần nhìn nhận thấu đáo. Cơ hội là những điều kiện thuận lợi, những hoàn cảnh tốt đẹp từ trong nước và ngoài nước. Còn thời cơ được coi như đỉnh điểm của cơ hội, là tình huống đặc biệt thuận lợi, thậm chí có một không hai, tạo điều kiện cho việc hoạch định và thực hiện chính sách nhanh chóng đạt hiệu quả về mặt thời gian, thời cơ diễn ra rất ngắn so với cơ hội, thời cơ đôi khi qua nhanh như một mũi tên bay.

Cặp đôi tương ứng với cơ hội và thời cơ là thách thức và nguy cơ. Thách thức là tình huống gặp phải những hoàn cảnh khó khăn, phức tạp, trắc trở, gian nan, thử thách bản lĩnh, ý chí của con người. Còn nguy cơ là biểu hiện cao nhất của thách thức, là tình thế đặc biệt nguy hiểm, cực kỳ cấp bách, nếu không biết cách xử lý tốt, ứng phó kịp thời thì sẽ gặp nguy cơ, tai họa.

Phương pháp khoa học và kinh nghiệm máu thịt của ông cha ta để lại là như vậy. Nắm chắc phương pháp và cách thức xử lý đó sẽ đưa ra các chính sách tăng cường quốc phòng, an ninh, đối ngoại chính xác, hiệu quả, bảo đảm cho đất nước bình an, hài hòa, vững bước vào kỷ nguyên mới vươn mình của dân tộc.