XU HƯỚNG TẤT YẾU, PHÁT TRIỂN BÙNG NỔ

Khởi xướng từ năm 2019, sau sáu năm triển khai chương trình, thanh toán không tiền mặt tại Việt Nam đã có những bước tăng trưởng hết sức ấn tượng. Theo thống kê của Ngân hàng Nhà nước Việt Nam, đến cuối năm 2024, tổng giao dịch đạt 17,7 tỷ với giá trị 295 triệu tỷ đồng, tăng 56% về số lượng và 32% về giá trị so với cuối năm 2023.

Trong 9 tháng năm 2025, giao dịch thanh toán không dùng tiền mặt toàn hệ thống tăng 43,32% về số lượng và 24,23% về giá trị so với cùng kỳ năm 2024.

Đáng chú ý, giao dịch qua kênh Internet banking tăng 51,2% về số lượng và 37,17% về giá trị. Thanh toán qua điện thoại di động tăng 37,37% về số lượng và 21,79% về giá trị. Giao dịch qua mã QR tăng vọt 61,63% về số lượng và 150,67% về giá trị.

Những con số ấn tượng trên phản ánh rõ mức độ phổ cập thanh toán tiện ích trong đời sống hàng ngày. Điều này càng rõ hơn khi, giao dịch truyền thống qua ATM tiếp tục giảm 16,77% về số lượng và 5,74% về giá trị. Có thể thấy thói quen rút tiền mặt của người dân đang được thay thế bằng các phương thức thanh toán hiện đại hơn.

Từ chỗ người dân còn e ngại, đến nay phương thức thành toán không dùng tiền mặt đã trở nên phổ biến. Hiện nay, tất cả các dịch vụ ngân hàng đều được cung cấp trên môi trường số với nhiều công nghệ mới được áp dụng. Các ngân hàng đã triển khai dịch vụ Apple Pay, Google Pay… Chỉ cần điện thoại hoặc đồng hồ thông minh, người dân có thể thanh toán và được trải nghiệm những dịch vụ hiện đại.

Hệ thống thanh toán số hiện nay đã tích hợp các công nghệ như Apple Pay, Google Pay, thanh toán qua VietQR, VietQRPay, giúp người dùng vừa thuận tiện, vừa an toàn. Các thẻ thanh toán NAPAS cũng được nâng cấp để phục vụ giao dịch quốc tế, đồng thời tiểu thương có thể biến điện thoại thành thiết bị chấp nhận thanh toán không cần đầu tư máy móc chuyên dụng.

HOÀN THIỆN PHÁP LÝ, HẠ TẦNG

Trong nỗ lực chủ động phòng ngừa rủi ro, Ngân hàng Nhà nước Việt Nam cũng đang xây dựng kho dữ liệu tập trung các tài khoản nghi ngờ gian lận, dựa trên phân tích, đánh giá và cập nhật từ các tổ chức tín dụng. Khi khách hàng có ý định chuyển tiền vào tài khoản thuộc diện nghi ngờ, hệ thống sẽ tự động cảnh báo.

Hiện tại, hơn 350.000 tài khoản nghi ngờ lừa đảo đã được đưa vào kho dữ liệu này. Tổ chức tín dụng gửi thông tin về Ngân hàng Nhà nước Việt Nam sẽ được chia sẻ lại dữ liệu này để cảnh báo sớm đến khách hàng.

Ngân hàng BIDV là đơn vị đầu tiên triển khai thí điểm tính năng cảnh báo từ ngày 1/4/2025. Tiếp đó, có thêm bốn ngân hàng gồm Vietcombank, VietinBank, MB Bank và Agribank sẽ tham gia triển khai. Sau giai đoạn sơ kết, giải pháp này sẽ được mở rộng toàn ngành nhằm hạn chế thiệt hại cho người tiêu dùng.

Cùng với đó, Thông tư số 50/2024/TT-NHNN về bảo đảm an toàn, bảo mật trong cung cấp dịch vụ trực tuyến cũng sẽ có hiệu lực từ ngày 1/1/2025. Thông tư quy định rõ: Ngân hàng không được gửi tin nhắn, thư điện tử chứa đường dẫn liên kết đến khách hàng; đồng thời, phải triển khai các giải pháp nhằm phát hiện và phòng chống hành vi can thiệp trái phép vào ứng dụng mobile banking trên thiết bị di động.

Vụ Thanh toán (Ngân hàng Nhà nước Việt Nam) kỳ vọng, việc đồng bộ các biện pháp công nghệ, hành lang pháp lý và quy trình xác thực sẽ giúp ngăn chặn hiệu quả các tài khoản lừa đảo, góp phần bảo vệ người dân trước các thủ đoạn tội phạm công nghệ ngày càng tinh vi và phức tạp.

Hiện nay Ngân hàng Nhà nước Việt Nam đã xây dựng trình Chính phủ ban hành nghị định quy định về thanh toán không dùng tiền mặt, cơ chế thử nghiệm có kiểm soát trong lĩnh vực ngân hàng và bảy thông tư hướng dẫn luật, nghị định…

Về hạ tầng, Ngân hàng Nhà nước Việt Nam đã triển khai vận hành hệ thống thanh toán điện tử liên ngân hàng hoạt động ổn định, thông suốt. Về sản phẩm và dịch vụ thanh toán cũng phát triển đa dạng, đáp ứng tốt hơn các nhu cầu của người sử dụng cũng như yêu cầu của nền kinh tế; nhận thức, thói quen của người dân, doanh nghiệp về thanh toán không dùng tiền mặt đã có sự chuyển biến tích cực.

Thành phố Hồ Chí Minh không chỉ là đầu tàu kinh tế mà còn là trung tâm chuyển đổi số trong thanh toán. Nhờ sự đồng lòng của người dân, doanh nghiệp và các sáng kiến công nghệ, Thành phố đang từng bước hiện thực hóa mục tiêu xây dựng một nền kinh tế số hiện đại, minh bạch, an toàn và bền vững. Những bước tiến này không chỉ nâng cao hiệu quả kinh tế tại địa phương mà còn mở ra cơ hội để Việt Nam bắt nhịp kỷ nguyên số hóa toàn cầu, trở thành điểm sáng về thanh toán không tiền mặt và đổi mới sáng tạo.