Lời ước nguyện từ
Thành cổ
Khiến cả thế giới biết đến như một biểu tượng của những chiến công hiển hách, sự hy sinh anh dũng để giành lấy nền độc lập, tự do cho Tổ quốc, Thành cổ Quảng Trị và thị xã Quảng Trị hôm nay đang bước những bước đầu tiên trên hành trình xác lập một vị thế lịch sử mới: Trở thành điểm đến vì hòa bình của nhân loại.
Hoa nở trên “đất máu”
50 năm sau sự kiện 81 ngày đêm năm 1972 ấy, giữa mùa hạ của năm 2022, hoa phượng khoe sắc đỏ thắm trên Trường Bồ đề Quảng Trị nham nhở vết đạn-Di tích lịch sử quốc gia đặc biệt, nơi ghi dấu 81 ngày đêm chiến đấu bảo vệ Thành cổ và thị xã Quảng Trị, như lời nhắc nhớ về cái giá nghiệt ngã của chiến tranh và gửi gắm sâu trong đó là ước muốn, là nguyện ước vĩ đại hướng đến một thế giới hòa bình, nhân ái.
Sự kiện giải phóng tỉnh Quảng Trị và thắng lợi của cuộc chiến đấu bảo vệ thị xã Quảng Trị, bảo vệ Thành cổ Quảng Trị 81 ngày đêm năm 1972 ấy đã góp phần làm xoay chuyển cục diện chiến trường, buộc đế quốc Mỹ phải ký Hiệp định Paris, chấm dứt chiến tranh, rút quân Mỹ và đồng minh ra khỏi miền nam Việt Nam, đánh dấu bước ngoặc quan trọng của cuộc kháng chiến chống đế quốc Mỹ cứu nước, cổ vũ mạnh mẽ quân, dân cả nước tiến tới giải phóng hoàn toàn miền nam, thống nhất đất nước.
Trong 81 ngày đêm đó, hàng nghìn chiến sĩ đã chiến đấu anh dũng, chấp nhận hy sinh, xương máu của các anh đã quyện vào đất thiêng Thành cổ, thân thể các anh đã hòa vào lòng sông Thạch Hãn. Báo Quân đội nhân dân số ra ngày 9/8/1972 đã viết: “Mỗi mét vuông đất mà các chiến sĩ ta giành được ở Thành cổ Quảng Trị thật sự là một mét vuông máu”.
Các báo phương Tây bình luận, sức công phá của lượng bom đạn mà Mỹ ném xuống thị xã Quảng Trị trong 81 ngày đêm tương đương bảy quả bom nguyên tử, loại Mỹ ném xuống thành phố Hirosima và Nagasaki của Nhật Bản. Thành cổ Quảng Trị, “mùa hè rực lửa 1972” ấy đã trở thành biểu tượng thiêng liêng của tinh thần bất diệt bảo vệ nền độc lập dân tộc.
Ý tưởng và khát vọng xây dựng thị xã Quảng Trị trở thành đô thị vì hòa bình là mong ước không chỉ của người dân thị xã, người dân tỉnh Quảng Trị, mà nhận được sự đồng thuận của cả đồng bào và chiến sĩ cả nước cũng như bạn bè quốc tế. Đồng chí Nguyễn Thị Mai Anh, Phó Bí thư Thị ủy, Chủ tịch Ủy ban nhân dân thị xã Quảng Trị cho biết, Nghị quyết Đại hội Đảng bộ thị xã Quảng Trị lần thứ VII nhiệm kỳ 2020-2025 xác định phấn đấu xây dựng thị xã đạt đô thị loại III vào năm 2025, hướng đến đô thị vì hòa bình.
Những năm qua, cùng với sự cố gắng vượt bậc của Đảng bộ và Nhân dân, thị xã nhận được sự quan tâm của Đảng, Nhà nước, lãnh đạo tỉnh Quảng Trị và các ngành, các cấp cùng nhân dân cả nước chung tay, góp sức đầu tư hàng nghìn tỷ đồng, tôn tạo Di tích quốc gia đặc biệt Thành cổ Quảng Trị và những địa điểm liên quan đến sự kiện 81 ngày đêm như:
Cựu chiến binh tham gia chiến dịch 81 ngày đêm Thành cổ Quảng Trị trở lại thăm chiến trường xưa giữa mùa hè 2022. Ảnh: Lâm Quang Huy
Cựu chiến binh tham gia chiến dịch 81 ngày đêm Thành cổ Quảng Trị trở lại thăm chiến trường xưa giữa mùa hè 2022. Ảnh: Lâm Quang Huy
Đài tưởng niệm Thành cổ, Tháp chuông, Nhà hành lễ và Bến thả hoa hai bờ nam-bắc sông Thạch Hãn, Quảng trường Giải Phóng, Tượng đài Mai Quốc Ca, Tượng đài chiến thắng của Sư đoàn 325 cùng nhiều công trình mang dấu ấn lịch sử, văn hóa, tâm linh được bảo tồn như di tích Trường Bồ đề Quảng Trị, Ngã ba cầu Ga, Nghĩa Trũng Đàn, Nhà thờ Trí Bưu… đã tạo nên một quần thể không gian văn hóa, lịch sử, tưởng niệm làm lay động lòng người.
Từ Hiroshima đến Thành cổ
Khát vọng và định hướng xây dựng thị xã Quảng Trị trở thành đô thị vì hòa bình luôn nhận được sự chia sẻ của bạn bè quốc tế, nhất là những vùng đất từng đi qua chiến tranh tàn khốc như thành phố Hirosima và Nagasaki của Nhật Bản-vẫn còn phải khắc phục hậu quả nặng nề của hai quả bom nguyên tử do quân đội Mỹ ném xuống, tháng 8/1945.
Chia sẻ với Quảng Trị, từ năm 2009 đến nay, Hội Hòa bình và Hữu nghị Hiroshima-Việt Nam (HVPF) do ông Ihara Osamu, nghị sĩ tỉnh Hiroshima và ông Akagi Tatsuo, nghị sĩ, Tổng Thư ký Hội HVPF đã 14 lần đến thăm và làm việc tại Quảng Trị. Đoàn gặp gỡ làm việc với lãnh đạo Ủy ban nhân dân tỉnh và các cấp, các ban ngành tìm hiểu về hậu quả của chiến tranh, hỗ trợ nạn nhân bom mìn, chất độc da cam/dioxin; kết nối trao đổi về các khả năng hợp tác kinh tế, giao lưu văn hóa, y tế.
Thiết lập quan hệ hữu nghị giữa tỉnh Quảng Trị và tỉnh Hiroshima, những nơi bị tàn phá nặng nề của chiến tranh nhằm chia sẻ kinh nghiệm xây dựng đô thị vì hòa bình. Hằng năm, HVPF đã tài trợ chương trình học bổng cho học sinh nghèo học giỏi của Trường Phổ thông dân tộc nội trú tỉnh Quảng Trị, liên kết giao lưu giữa các trường THCS của thị xã Quảng Trị với các trường ở Hiroshima.
HVPF đã tài trợ hơn 53.280 USD để cấp học bổng cho học sinh và một số thiết bị y tế cho thị xã Quảng Trị cũng như nhiều địa phương của tỉnh Quảng Trị, gửi 50.000 con hạc trắng bằng giấy-biểu tượng của lòng khát khao hòa bình (bắt nguồn từ cô bé Sasaki Sadako ở Hiroshima đã chết do bệnh máu trắng hậu quả từ vụ ném bom nguyên tử), do hội viên của HVPF tự tay gấp tặng Bảo tàng Thành cổ Quảng Trị, các nghĩa trang liệt sĩ; học sinh Trường THCS Thành cổ, Trường Phổ thống dân tộc nội trú tỉnh…
Hội Hòa bình và Hữu nghị Hiroshima-Việt Nam tặng hạc giấy, biểu tượng ước nguyện hòa bình cho Di tích lịch sử quốc gia đặc biệt Thành cổ Quảng Trị. Ảnh: Liên hiệp các tổ chức hữu nghị tỉnh Quảng Trị cung cấp
Hội Hòa bình và Hữu nghị Hiroshima-Việt Nam tặng hạc giấy, biểu tượng ước nguyện hòa bình cho Di tích lịch sử quốc gia đặc biệt Thành cổ Quảng Trị. Ảnh: Liên hiệp các tổ chức hữu nghị tỉnh Quảng Trị cung cấp
Câu chuyện Sasaki Sadako gấp hạc trắng kêu gọi hòa bình nhanh chóng lan rộng khắp thế giới. Không chỉ du khách, mà học sinh các trường ở thị xã Quảng Trị cũng luôn được nghe và kể cho nhau nghe về câu chuyện nguyện cầu hòa bình của Sasaki Sadako - như góp thêm tiếng nói để xây dựng thị xã Quảng Trị thành đô thị vì hòa bình và thân thiện.
Mỗi người dân ở thị xã Quảng Trị cũng luôn tự ý thức được mình chính là chủ nhân của đô thị vì hòa bình, có thể tự làm hướng dẫn viên du lịch để kể cho du khách nghe về ký ức lịch sử với hình ảnh cuộc chiến tranh bi hùng và khát vọng hòa bình được thể hiện mạnh mẽ trong cuộc sống hằng ngày của mỗi con người ở đây.
Thị xã Quảng Trị là vùng tiêu biểu nhất trong giai đoạn cuối của cuộc đấu tranh lâu dài và gian khổ giải phóng Việt Nam, là đô thị lịch sử đã góp phần xây dựng nên Việt Nam ngày nay. Đây là vùng đất biểu tượng của hòa bình của Việt Nam và thống nhất đất nước.
Tôi coi thị xã Quảng Trị là "thánh địa của hòa bình". Tôi nghĩ từ đồng nghĩa với "Hiroshima và Nagasaki" ở Nhật Bản là "Quảng Trị ". Tôi nghĩ rằng Quảng Trị là nơi được yêu mến nhất ở châu Á, và thật sự là nơi quan trọng nhất trên thế giới, và là người bạn đáng tin cậy nhất của chúng tôi.
Suốt thời gian dài, Hội Hòa bình và Hữu nghị Hiroshima-Việt Nam (HVPF) phối hợp các hoạt động với Liên hiệp các tổ chức hữu nghị tỉnh Quảng Trị, người dân tỉnh Quảng Trị đã có thể làm sâu sắc thêm lòng tin, sự hiểu biết lẫn nhau và mối quan hệ của mình với tư cách là đối tác vì hòa bình. Chúng tôi có những bài học kinh nghiệm nhất định trong việc xây dựng nền hòa bình.
Vì lý do đó, từ năm 2009 đến nay, HVPF đã đến Quảng Trị với nhiều hoạt động vì hòa bình và hỗ trợ học bổng cho học sinh Trường Phổ thông dân tộc nội trú tỉnh Quảng Trị. Chính những lúc như thế này, cần có sự hiểu biết lẫn nhau thông qua đối thoại, trao đổi và hợp tác trong các lĩnh vực như giáo dục và phát triển nguồn nhân lực. Giáo dục tạo ra những con người để làm giàu cho gia đình, xã hội, đất nước, không phải để phục vụ chiến tranh.
Sức mạnh của giáo dục không phải là hận thù hay đối đầu, mà thúc đẩy tinh thần hiểu biết và hợp tác, yêu thương, chia sẻ. Hy vọng rằng những người trẻ tuổi Quảng Trị sẽ du học tại các trường đại học ở Hiroshima trong các ngành như công nghiệp ô-tô, điện tử, nông nghiệp, nghề cá…
Tôi luôn nghĩ rằng hiểu biết lẫn nhau, xây dựng sự tôn trọng, công nhận lẫn nhau trong vai trò các đối tác tin cậy là thành tựu lớn nhất của tỉnh Quảng Trị và thành phố Hiroshima. Năm tới sẽ đánh dấu kỷ niệm 50 năm thiết lập quan hệ ngoại giao giữa Nhật Bản và Việt Nam, và kỷ niệm 15 năm thành lập HVPF.
Chúng ta hãy tận dụng cơ hội này để thúc đẩy hơn nữa việc thiết lập quan hệ hữu nghị hợp tác phát triển của hai bên. Tôi xin chúc mừng tỉnh Quảng Trị nhân kỷ niệm 50 năm sự kiện 81 ngày đêm chiến đấu và bảo vệ Thành cổ Quảng Trị.
Ông Akagi Tatsuo - Nghị sĩ thành phố Hiroshima, Tổng thư ký Hội Hòa bình và Hữu nghị Hiroshima - Việt Nam (HVFP) chia sẻ.
Phó Bí thư Tỉnh ủy, Chủ tịch Ủy ban nhân dân tỉnh Quảng Trị Võ Văn Hưng bày tỏ, rất trân trọng các hoạt động của HVPF tại Quảng Trị trong thời gian qua, đặc biệt là nỗ lực kết nối để tiến tới thiết lập quan hệ hợp tác kết nghĩa hữu nghị giữa hai tỉnh Hiroshima-Quảng Trị cũng như hai đô thị của hai tỉnh này, những nơi có nhiều điểm tương đồng, đều bị chiến tranh tàn phá nặng nề nên chính quyền và người dân luôn hiểu rõ giá trị hòa bình và những nỗ lực vươn lên khắc phục hậu quả chiến tranh. Vì vậy, chủ đề vì hòa bình là nền tảng thúc đẩy sự hợp tác phát triển giữa hai tỉnh ngày càng sâu sắc hơn.
Ông David Lee chia sẻ, chưa từng cầm súng đi lính, nhưng ông biết thị xã Quảng Trị và Thành cổ Quảng Trị là địa danh rất nổi tiếng, nhất là qua những năm chiến tranh. Khi đến Việt Nam, ông tìm về nơi này để thắp hương cho các liệt sĩ của Việt Nam hy sinh vì nghĩa lớn cũng như thắp hương cho những quân nhân của Mỹ và chính quyền miền nam cũ đã tử nạn tại Quảng Trị. Với ông, điều quý nhất của con người là sự sống, yêu chuộng hòa bình, không ai muốn chiến tranh, chết chóc.
Ông David Lee, 66 tuổi, người Mỹ, sống tại bang California, kỹ sư điện tử đã về hưu, đến thăm Di tích đặc biệt quốc gia Thành cổ Quảng Trị vào ngày 7/7/2022. Ảnh: Lâm Quang Huy
Ông David Lee, 66 tuổi, người Mỹ, sống tại bang California, kỹ sư điện tử đã về hưu, đến thăm Di tích đặc biệt quốc gia Thành cổ Quảng Trị vào ngày 7/7/2022. Ảnh: Lâm Quang Huy
Vì vậy, khi biết thị xã Quảng Trị phát triển theo định hướng xây dựng trở thành đô thị vì hòa bình ông rất ủng hộ, khi trở về đất nước, bằng những gì đã được chứng kiến và trải nghiệm, ông sẽ kêu gọi bạn bè góp phần cùng thị xã Quảng Trị thực hiện mục tiêu ý nghĩa này. Theo ông, muốn đẩy mạnh xây dựng đô thị vì hòa bình, thị xã Quảng Trị cần quảng bá mạnh mẽ hơn nữa ý tưởng, kế hoạch và hình ảnh của mình.
Việc làm này không riêng của chính quyền, mà mỗi người dân cần khẳng định vai trò chủ nhân của mình. Thị xã nên đầu tư phát triển du lịch, xây dựng cơ sở hạ tầng khoa học; tổ chức những lễ hội lớn mang chủ đề vì hòa bình để các tổ chức quốc tế quan tâm hơn nữa, nhiều đoàn khách trên thế giới hướng đến ngày càng đông hơn, từ đó tạo thêm động lực để đô thị Quảng Trị phát triển xứng tầm-trở thành điểm đến vì hòa bình của nhân loại.
Nhằm phục vụ phát triển kinh tế, văn hóa, xã hội cũng đồng thời tạo ra sự độc đáo thu hút du khách, tỉnh Quảng Trị quyết định xây dựng tại thị xã Quảng Trị công trình lớn mang tên Nhà trưng bày Thành cổ Quảng Trị và sự kiện 81 ngày đêm 1972 để tạo lập không gian tâm linh, tái hiện ký ức lịch sử; nơi tri ân những anh hùng liệt sĩ để mỗi người khách tham quan có sự chiêm nghiệm về sự sống và cái chết, cũng là lời gợi nhắc để thêm trân trọng quá khứ, lấy quá khứ làm sức mạnh hướng tới tương lai, xây dựng nền hòa bình bền vững. Mong một ngày không xa, thị xã Quảng Trị-không gian Thành cổ linh thiêng sẽ trở thành điểm đến hấp dẫn và ý nghĩa của bạn bè yêu chuộng hòa bình trên thế giới.
Nhà nghiên cứu văn hóa, lịch sử Lê Đức Thọ, Phó Giám đốc Trung tâm quản lý Di tích và Bảo tàng Quảng Trị, cho biết, việc quy hoạch phát triển thị xã Quảng Trị cần lấy sông Thạch Hãn làm trung tâm nhưng phải xác định vùng lõi, vùng đệm và vùng ngoại biên của đô thị.
Vùng lõi nằm trên trục thần đạo, hướng về cổng chính phía nam của Thành cổ, là trục không gian thiêng 81 ngày đêm bắt đầu từ bờ bắc sang bờ nam sông Thạch Hãn vào Thành cổ; rồi từ Đài tưởng niệm trung tâm Thành cổ Quảng Trị ra đến dọc đường Hoàng Diệu.
Vùng lõi này ưu tiên xây dựng không gian tâm linh tái hiện ký ức hoài niệm và tri ân những anh hùng liệt sĩ, nơi khách tham quan có sự chiêm nghiệm về sự sống và cái chết; đồng thời hướng con người tới những giá trị nhân văn và khát vọng hòa bình cũng như giáo dục, gợi nhắc về sự trân trọng quá khứ, lấy quá khứ làm sức mạnh hướng tới tương lai, biểu trưng cho sự trường tồn của tinh thần Việt Nam bất khuất, hy sinh và bao dung.
Trục thứ hai là vùng đệm, khu vực trong thị xã Quảng Trị, du khách đến với các điểm liên quan đến không gian 81 ngày đêm như nhà thờ Long Hưng, La Vang…
Trục cuối cùng là du thuyền thả hoa đăng trên sông Thạch Hãn rồi qua Dinh Trà Bát, địa điểm Chúa Nguyễn đóng dinh dựng nghiệp ở Đàng Trong giai đoạn 1558-1626.
Năm 1809, vua Gia Long chuyển dinh Quảng Trị từ Ái Tử-Trà Bát (thuộc xã Triệu Giang, xã Triệu Ái và thị trấn Ái Tử, huyện Triệu Phong) về các làng Thạch Hãn, Tri Bưu và Cổ Thành ở phường 1, thị xã Quảng Trị bây giờ để “nâng cấp” nơi này thành lỵ sở. Từ đây, lỵ sở Quảng Trị được bắt đầu kiến tạo bằng việc xây thành Quảng Trị (nay gọi là Thành cổ Quảng Trị) diễn ra suốt 28 năm (từ 1809-1837) để trở thành trung tâm hành chính, chính trị, văn hóa, kinh tế. Sau này người Pháp xây dựng thêm một loạt công trình ở Thành cổ Quảng Trị phục vụ mục đích cai trị như đồn cảnh sát và nhà tù… Người Pháp không chỉ thiết lập lỵ sở ở Thành cổ Quảng Trị thành trung tâm chính trị với bộ máy nhà nước gồm chính quyền thực dân Pháp với vua quan nhà Nguyễn, mà còn tiến hành xây dựng nơi đây thành đầu mối kinh tế lớn. Ngày 17/2/1906, Toàn quyền Đông Dương ra nghị định thành lập thị xã Quảng Trị, là thị xã tỉnh lỵ của tỉnh Quảng Trị.
Ngày xuất bản: 25/7/2022
Tổ chức sản xuất: VŨ MAI HOÀNG
Nội dung: NGÔ PHƯƠNG THẢO, LÂM QUANG HUY
Trình bày: PHAN ANH, DUY LONG
Built with Shorthand