Giá cà phê lập đỉnh lịch sử mới

Cà phê là mặt hàng có khối lượng giao dịch nhiều thứ hai trên thế giới, chỉ sau “vàng đen” - dầu thô và theo thời gian, mức độ phổ biến của nó đang ngày càng lan tỏa. Chính vì thế, nhiều doanh nghiệp, các nhà đầu tư và chuyên gia ngành cà phê đều thừa nhận rằng năm qua là một năm đặc biệt và nhiều bất ngờ bởi mặt hàng này đã làm dậy sóng thị trường khi thiết lập hàng loạt cột mốc kỷ lục kể từ những năm gần cuối của thập niên 90.

Theo ông Nguyễn Ngọc Quỳnh - Phó Tổng giám đốc Sở Giao dịch Hàng hóa Việt Nam (MXV), giá cà phê Robusta trên Sở Giao dịch Liên lục địa châu Âu (ICE-EU) trong năm 2024 đã phá vỡ mọi giới hạn khi lần đầu tiên vượt 4.500 USD/tấn vào ngày 25/4, đánh dấu đỉnh cao mới sau 30 năm. Không chỉ dừng lại, giá liên tục thiết lập những mức kỷ lục mới vào các tháng 7, 8, 9 và 11. Đỉnh điểm vào ngày 28/11, cà phê Robusta đóng cửa gần 5.600 USD/tấn, cao gấp hai lần so đầu năm và tăng 125% so cùng kỳ năm 2023. Tính chung trong năm qua, giá cà phê Robusta đã tăng vọt 80%, dẫn dắt xu hướng giá cà phê toàn cầu. 

Không kém phần ấn tượng, giá cà phê Arabica trên Sở Giao dịch Liên lục địa Mỹ (ICE-US) cũng ghi nhận cú bứt phá ngoạn mục với mức tăng vọt lên tới 70% trong năm qua. Đặc biệt, vào ngày 10/12, giá cà phê Arabica đã lập nên một cột mốc lịch sử khi chạm gần 340 cents/pound (tương đương 7.400 USD/tấn), đánh dấu đỉnh cao chưa từng thấy trong vòng 47 năm qua. 

Gián đoạn chuỗi cung ứng qua Biển Đỏ và tại Brazil thổi bùng thị trường cà phê ngay từ đầu năm  

Cuối năm 2023, xung đột qua Biển Đỏ – tuyến đường huyết mạch cung cấp cà phê từ châu Á sang Bắc Mỹ và châu Âu – leo thang mạnh mẽ, buộc các hãng tàu phải thay đổi lộ trình khiến thời gian vận chuyển dài thêm 10-14 ngày và tăng chi phí lên khoảng 60%. Điều này dấy lên lo ngại thiếu hụt nguồn cung cục bộ tại các thị trường tiêu thụ chính như Mỹ và Liên minh châu Âu (EU), nơi tồn kho cà phê đang ở mức thấp kỷ lục. Cùng thời gian này, tình trạng tắc cảng nghiêm trọng tại Brazil, quốc gia xuất khẩu cà phê lớn nhất thế giới, càng làm gia tăng căng thẳng.  

Những gián đoạn trong cung ứng đã đẩy giá cà phê Robusta trong tháng 1/2024 tăng hơn 20%, lên mức cao nhất trong 29 năm. Đồng thời, giá cà phê nhân xô tại Việt Nam cũng tăng 16% chỉ trong 1 tháng, đạt gần 80.000 đồng/kg, mức cao nhất tính đến cuối tháng 1/2024. 

Thay đổi lộ trình thực hiện EUDR khiến thị trường rung động những tháng cuối năm

Ngày 23/6/2023, Liên minh châu Âu (EU) ban hành Quy định chống phá rừng (EUDR), dự kiến có hiệu lực từ 30/12/2024. Quy định này đã thúc đẩy nhu cầu nhập khẩu cà phê mạnh mẽ từ các nước châu Âu trong năm 2024, nhằm đảm bảo nguồn cung trước khi EUDR có hiệu lực. Đây là một trong những yếu tố chính đẩy giá cà phê tăng mạnh trong năm 2024, trước khi lộ trình EUDR thay đổi.  

Tuy nhiên, sau hàng loạt kiến nghị từ các quốc gia xuất khẩu cà phê, vào cuộc họp ngày 13-14/11, EU quyết định hoãn thời điểm bắt đầu thi hành EUDR thêm 1 năm. Quyết định này giúp hạ nhiệt nhu cầu cà phê từ châu Âu, ổn định cung cầu và làm dịu biến động thị trường cà phê trong những tháng cuối năm 2024. 

Biến động vĩ mô thúc đẩy đầu cơ, giá thiết lập mức tăng lịch sử

Cuối năm 2024, Donald Trump chiến thắng trong cuộc bầu cử Tổng thống Mỹ và sự xoay trục chính sách của Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (FED) đã thúc đẩy dòng tiền dịch chuyển mạnh mẽ. Nhà đầu tư đổ xô từ các kênh trú ẩn an toàn như vàng, kim loại quý sang các kênh sinh lời cao như cà phê, làm giá hai mặt hàng cà phê tăng vọt. 

Cụ thể, giá cà phê Arabica và Robusta trong tháng 11 lần lượt tăng 35% và 30% chỉ trong chưa đầy 1 tháng, ghi nhận mức tăng "khủng" nhất trong lịch sử.  

Dự báo năm 2025, thị trường cà phê thế giới và Việt Nam sẽ không kém phần sôi động và “bùng nổ” so với năm 2024. Các yếu tố về thời tiết, chính sách vĩ mô, cán cân cung cầu sẽ mang tính quyết định lên diễn biến giá. Và tất nhiên, rủi ro đi kèm cơ hội, MXV cho rằng, năm nay, cà phê sẽ tiếp tục là một trong những mặt hàng hấp dẫn và đáng chú ý trên thị trường giao dịch hàng hóa toàn cầu.

EUDR trong năm 2025: Thách thức và cơ hội 

EUDR, sau tác động mạnh mẽ vào năm 2024, sẽ tiếp tục là tâm điểm của thị trường cà phê trong năm 2025. Việt Nam đã chủ động đi đầu trong việc đáp ứng yêu cầu EUDR, sẽ ít bị ảnh hưởng khi quy định này thực thi, nhưng vẫn cần sự chuẩn bị kỹ lưỡng. 

Bên cạnh việc tuân thủ quy định EUDR, sự chủ động mở rộng thị trường sang các đối tác mới, sẽ là chiến lược quan trọng để giảm thiểu rủi ro và tăng cường ảnh hưởng của Việt Nam trên thị trường cà phê toàn cầu. Trong đó, Trung Quốc với sự tăng trưởng vượt bậc trong tiêu thụ cà phê, đang trở thành đối tác tiềm năng của cà phê Việt Nam. Do đó, các doanh nghiệp có thể tận dụng lợi thế về khoảng cách và quan hệ đối tác gần gũi này để thúc đẩy xuất khẩu cà phê trong năm nay. 

Thời cơ để chuyển mình trước các biến động vĩ mô

Năm 2025, sự thay đổi trong chính trường Mỹ và những chính sách mới khiến thương mại toàn cầu, đặc biệt là tỷ giá và chuỗi cung ứng sẽ có nhiều biến động lớn. Mỹ hiện là thị trường nhập khẩu cà phê lớn nhất thế giới và đối tác xuất khẩu cà phê lớn thứ ba của Việt Nam. Do đó, những thay đổi trong chính sách thuế và thương mại của Mỹ sẽ tác động mạnh mẽ đến xuất khẩu cà phê Việt Nam. Mặc dù đối mặt với thách thức nhưng đây cũng là cơ hội để cà phê Việt nâng cao giá trị, khẳng định chất lượng trên hành trình lan tỏa văn hóa cà phê vươn ra thế giới.