
Nguyễn Đình Phòng
Nguyên C trưởng C13, tiểu đoàn 14, cựu chiến binh Trung đoàn Thủ Đô (E102).
Nguồn: Sách Trung đoàn Thủ đô Anh hùng - Ngày về vinh quang, NXB Hà Nội, 2014
Sau chiến thắng Điện Biên Phủ, Đại đoàn 308 Quân tiên phong được lệnh hành quân cấp tốc về xuôi nhận nhiệm vụ chiến đấu giải phóng đồng bào ở vùng tỉnh Bắc Giang vẫn đang còn bị quân thực dân Pháp chiếm đóng. Để tăng cường sức mạnh của lực lượng pháo trợ chiến, chi viện cho bộ binh trong chiến đấu, Trung đoàn Thủ Đô (E102) được thành lập tiểu đoàn 14, phát triển từ một đại đội trợ chiến C283 lên thành một tiểu đoàn.
Tiểu đoàn 14, gồm 3 đại đội: Đại đội súng cối 82 ly, đồng chí Nguyễn Đình Phòng, đại đội trưởng; Đại đội súng DKZ 75 ly, đồng chí Vũ Văn Kiểm, đại đội trưởng (đồng chí Kiểm là chiến sĩ pháo thủ đã lấy áo trấn thủ lót trên vai để kê nòng súng DKZ 57 ly bắn vào quân địch trong trận đánh chiếm cứ điểm C1 ở Điện Biên Phủ); và Đại đội sơn pháo 75 ly, đồng chí Nguyễn Văn Mìn, đại đội trưởng.
Phối hợp chặt chẽ với các đơn vị xung kích, các chiến sĩ cao xạ pháo đang đánh trả quyết liệt máy bay địch ở Điện Biên Phủ. Ảnh tư liệu TTXVN
Phối hợp chặt chẽ với các đơn vị xung kích, các chiến sĩ cao xạ pháo đang đánh trả quyết liệt máy bay địch ở Điện Biên Phủ. Ảnh tư liệu TTXVN
Theo điều khoản của Hiệp định Giơnevơ được ký kết quân Pháp phải rút lui khỏi miền Bắc Việt Nam. Đại đoàn 308 được giao nhiệm vụ về tiếp quản Thủ đô. Trung đoàn Thủ Đô (E102) được đại đoàn giao nhiệm vụ tiến vào tiếp quản Thủ đô theo đường ô Cầu Giấy.
Tiểu đoàn 14 thuộc Trung đoàn Thủ Đô được giao nhiệm vụ: Là một đơn vị riêng lẻ, tiểu đoàn phải hành quân từ sáng sớm ngày 10/10/1954. Các đơn vị bộ binh của trung đoàn tập trung ở sân Quần Ngựa để tiến vào tiếp quản Thủ đô vào lúc 9 giờ sáng. Tiểu đoàn 14 do đồng chí Nguyễn Địch - Tiểu đoàn trưởng chỉ huy, đi cùng tiểu đoàn có đồng chí Trần Trác - Phó Chính ủy Trung đoàn trực tiếp chỉ đạo.
Từ sáng sớm ngày 9/10/1954, tiểu đoàn 14 đã trang phục chỉnh tề, sẵn sàng hành quân về Thủ đô. Cán bộ, chiến sĩ mọi người đều tỏ ra phấn chấn, trong tư thế mạnh mẽ của anh bộ đội Cụ Hồ, người chiến sĩ Điện Biên Phủ. Đơn vị xuất phát từ làng Sấu Giá thuộc huyện Đan Phượng, tỉnh Hà Đông (cũ), đi trên đường làng dưới những hàng cây dừa trĩu quả, nhân dân đứng hai bên đường rất đông vẫy chào tiễn đưa bộ đội về tiếp quản Thủ đô với tình cảm lưu luyến lạ thường.
Trên đường đi qua Phùng, Trạm Trôi, làng Lai Xá, phố Nhổn... hai bên đường đồng lúa đã lác đác chín vàng, các bốt đồn Tây vẫn còn đầy dây thép gai bao bọc. Đơn vị hành quân đến làng Đình Quán (gần Cầu Diễn) thì đã gần trưa và trời đang đổ mưa, nên đơn vị rẽ vào làng nghỉ trưa.
Sáng 10/10/1954, các cánh quân của Quân đội nhân dân Việt Nam từ các cửa ô tiến vào tiếp quản Thủ đô được giải phóng trong rừng cờ hoa đón chào của 20 vạn người dân Hà Nội. Ảnh: Tư liệu TTXVN
Sáng 10/10/1954, các cánh quân của Quân đội nhân dân Việt Nam từ các cửa ô tiến vào tiếp quản Thủ đô được giải phóng trong rừng cờ hoa đón chào của 20 vạn người dân Hà Nội. Ảnh: Tư liệu TTXVN
Trên đường vào làng nhân dân kéo ra rất đông đón chào bộ đội và vang lên tiếng hô “Hoan hô bộ đội Cụ Hồ”, “Hoan hô chiến thắng Điện Biên Phủ”..., ai ai cũng tươi cười, hồ hởi, tíu tít thăm hỏi, mời chào bộ đội về nhà mình nghỉ ngơi với tình cảm chân thực, quý mến. Tuy nhiên đơn vị đã chuẩn bị sẵn cơm nắm, không phiền hà đến nhân dân. Lúc đó cả đơn vị chưa có người nào tới tuổi 40, cán bộ, chiến sĩ đều còn rất trẻ. Anh em đều cảm nhận thấy tấm lòng yêu thương đậm đà của nhân dân ở vùng quân Pháp tạm chiếm mới được giải phóng, đối với những người chiến sĩ cách mạng là “bộ đội Cụ Hồ” đã hết lòng chiến đấu vì nhân dân vì nền độc lập của Tổ quốc.
Sau nghỉ trưa, đơn vị lại tiếp tục hành quân qua Cầu Diễn, đến Mai Dịch rồi đến phố Cầu Giấy, đơn vị vào nghỉ đêm ở làng Dịch Vọng. Buổi tối đơn vị được nhân dân nấu cơm ăn và giúp nắm cơm cho bữa trưa hôm sau. Đêm hôm đó cả đơn vị và nhân dân trong làng ít ai ngủ được, từ chập tối đến quá đêm khuya trên sân nhà của nhiều gia đình, từng tốp nhỏ bộ đội với thanh thiếu niên cùng nhau trò chuyện, thăm hỏi, hát hò, ghi chép những bài hát về cuộc kháng chiến và chiến thắng Điện Biên Phủ... Cuộc gặp gỡ giữa quân và dân thắm thiết như những người thân đi xa mới về. Các cụ già quan tâm hỏi chuyện về chiến thắng Điện Biên Phủ, hỏi thăm đồng bào ở vùng kháng chiến và đặc biệt họ đều hỏi Cụ Hồ bao giờ về Hà Nội?


Sáng sớm ngày 10/10/1954, đơn vị đã dàn quân trên đường phố Cầu Giấy. Tuy đã được trang bị gọn gàng, nhưng là đơn vị pháo trợ chiến, nên các chiến sĩ phải khiêng vác nặng nề (pháo cối 82 ly và DKZ 75 ly) chỉ riêng sơn pháo 75 ly được kéo đi trên đường. Từ Cầu Giấy qua Kim Mã vào đường Nguyễn Thái Học, đi thẳng đến đầu phố Hàng Bông, ở đó nhân dân tập trung rất đông, đang chuẩn bị dựng cổng chào, băng cờ khẩu hiệu còn dựng ngổn ngang.
Khi thấy bộ đội đến, mọi người ngỡ ngàng xô ra chào mừng, thăm hỏi và phân trần rằng: “Dân phố chúng tôi được thông báo 9 giờ sáng nay bộ đội mới vào tiếp quản Thủ đô, nhưng giờ này bộ, đội đã vào sớm nên nhân dân phố chúng tôi chưa chuẩn bị kịp”. Đơn vị đã kịp thời giải thích lý do nhân dân hiểu ra và thông cảm. Tuy vậy, lúc đó có nhiều gia đình hai bên đường phố Nguyễn Thái Học và đầu phố Cửa Nam đã có người cầm hoa, cầm cờ ra vẫy chào bộ đội.


Từ đầu phố Hàng Bông chúng tôi đi tới vườn hoa Canh Nông (nay là vườn hoa tượng đài Lênin) bên chân Cột cờ Hà Nội, tới trước cổng vườn hoa Ba Đình, đơn vị dừng lại chỉnh đốn đội ngũ để tổ chức chào cờ. Nghi lễ chào cờ đã được tiểu đoàn chuẩn bị sẵn sàng. Các loại pháo dàn thành hàng ngang phía trước, các hàng quân đứng phía sau 3 chiến sĩ trang phục chỉnh tề, một người đứng giữa giương cao lá cờ đỏ sao vàng rực rỡ, rộng gần 4m2, 2 chiến sĩ đứng hai bên đeo súng AK trước ngực rất trang nghiêm. Lúc đó khoảng 7 giờ sáng, đồng chí Nguyễn Đình Phòng - đại đội trưởng C13, cối 82, được cử làm trực ban chỉ huy lễ chào cờ. Sau lễ chào cờ, cả đơn vị cùng cất lên bài Quốc ca, tiếng hát vang vọng cả một không gian rộng lớn.
Đây là buổi lễ chào cờ do tiểu đoàn 14 tự tổ chức và là kỷ niệm sâu sắc nhất trong đời những người chiến sĩ tiểu đoàn bởi sau 8 năm kháng chiến trường kỳ xa Thủ đô, sau chiến thắng Điện Biên Phủ họ được trở về chào quốc kỳ tại chính nơi dựng kỳ đài ngày 2/9/1945, nơi Bác Hồ đọc Tuyên ngôn độc lập, khai sinh nước Việt Nam dân chủ cộng hòa.
Bên ngoài Nhà hát Lớn Hà Nội ngày 10/10/1954. (Nguồn: Tư liệu TTXVN)
Bên ngoài Nhà hát Lớn Hà Nội ngày 10/10/1954. (Nguồn: Tư liệu TTXVN)
Sau lễ chào cờ tiểu đoàn chuyển vào khu vườn sau dinh Toàn quyền của thực dân Pháp (nay là Phủ Chủ tịch), ở đó cũng đã có mặt một số cán bộ, chiến sĩ của tiểu đoàn 79 thuộc Trung đoàn Thủ Đô cử vào từ sáng mùng 9. Chúng tôi phối hợp cùng làm công tác thu dọn vệ sinh khu vườn và bảo vệ cho lực lượng cán bộ của Ban Quân quản tiếp nhận nội thất trong các tòa nhà do quân Pháp bàn giao lại.
Đến 14 giờ chiều, tiểu đoàn chuyển về sân vận động Cột Cờ để nhập vào hàng ngũ của trung đoàn, cùng toàn thể Đại đoàn 308 Quân tiên phong tổ chức đại lễ chào cờ vào lúc 15 giờ chiều ngày 10/10/1954. Lá cờ Tổ quốc rộng hàng chục mét vuông đã được kéo lên đỉnh tháp cờ cổ kính ở thành Thăng Long-Hà Nội tung bay trên bầu trời Thủ đô yêu quý của đất nước Việt Nam.
Các đơn vị thuộc Đại đoàn 308 tiếp quản Hà Nội tiến hành nghi lễ chào cờ đầu tiên trong Ngày giải phóng Thủ đô, diễn ra tại sân Cột Cờ (nay là Đoan Môn-Hoàng thành Thăng Long) vào lúc 15 giờ ngày 10/10/1954. (Ảnh: Tư liệu TTXVN)
Các đơn vị thuộc Đại đoàn 308 tiếp quản Hà Nội tiến hành nghi lễ chào cờ đầu tiên trong Ngày giải phóng Thủ đô, diễn ra tại sân Cột Cờ (nay là Đoan Môn-Hoàng thành Thăng Long) vào lúc 15 giờ ngày 10/10/1954. (Ảnh: Tư liệu TTXVN)
Các đơn vị thuộc Đại đoàn 308 tiếp quản Hà Nội tiến hành nghi lễ chào cờ đầu tiên trong Ngày giải phóng Thủ đô, diễn ra tại sân Cột Cờ (nay là Đoan Môn-Hoàng thành Thăng Long) vào lúc 15 giờ ngày 10/10/1954. (Ảnh: Tư liệu TTXVN)
Các đơn vị thuộc Đại đoàn 308 tiếp quản Hà Nội tiến hành nghi lễ chào cờ đầu tiên trong Ngày giải phóng Thủ đô, diễn ra tại sân Cột Cờ (nay là Đoan Môn-Hoàng thành Thăng Long) vào lúc 15 giờ ngày 10/10/1954. (Ảnh: Tư liệu TTXVN)
Một đơn vị của Trung đoàn Thủ đô với lá cờ 'Quyết chiến, quyết thắng' của Chủ tịch Hồ Chí Minh tặng tham dự Lễ chào cờ đầu tiên trong Ngày giải phóng Thủ đô, diễn ra tại sân Cột Cờ (nay là Đoan Môn-Hoàng thành Thăng Long) vào lúc 15 giờ ngày 10/10/1954. (Ảnh: Tư liệu TTXVN)
Một đơn vị của Trung đoàn Thủ đô với lá cờ 'Quyết chiến, quyết thắng' của Chủ tịch Hồ Chí Minh tặng tham dự Lễ chào cờ đầu tiên trong Ngày giải phóng Thủ đô, diễn ra tại sân Cột Cờ (nay là Đoan Môn-Hoàng thành Thăng Long) vào lúc 15 giờ ngày 10/10/1954. (Ảnh: Tư liệu TTXVN)
Thiếu tướng Vương Thừa Vũ, Tư lệnh Đại đoàn 308, Chủ tịch Ủy ban Quân chính thành phố đọc Lời kêu gọi của Chủ tịch Hồ Chí Minh gửi đồng bào Thủ đô, tại Lễ chào cờ đầu tiên trong Ngày giải phóng Hà Nội, diễn ra tại sân Cột Cờ (nay là Đoan Môn-Hoàng thành Thăng Long) vào lúc 15 giờ ngày 10/10/1954. (Ảnh: Tư liệu TTXVN)
Thiếu tướng Vương Thừa Vũ, Tư lệnh Đại đoàn 308, Chủ tịch Ủy ban Quân chính thành phố đọc Lời kêu gọi của Chủ tịch Hồ Chí Minh gửi đồng bào Thủ đô, tại Lễ chào cờ đầu tiên trong Ngày giải phóng Hà Nội, diễn ra tại sân Cột Cờ (nay là Đoan Môn-Hoàng thành Thăng Long) vào lúc 15 giờ ngày 10/10/1954. (Ảnh: Tư liệu TTXVN)
