Tinh gọn tổ chức bộ máy, đòi hỏi từ cuộc sống

Thấy rõ tính cấp thiết của vấn đề, nhiều lần Tổng Bí thư Tô Lâm yêu cầu phải làm ngay, làm triệt để, “vừa chạy vừa xếp hàng”.

Chỉ 30 ngày sau Hội nghị toàn quốc tổ chức quán triệt thực hiện Nghị quyết số 18, ngày 30/12/2024, Bộ Chính trị, Ban Bí thư đã công bố Quyết định về chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn, tổ chức bộ máy, mối quan hệ công tác của 13 cơ quan ở Trung ương, sau sáp nhập.

Trung ương làm trước để địa phương hưởng ứng với mục tiêu chung là hoàn thành và báo cáo Trung ương phương án sắp xếp, kiện toàn tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị trong quý I/2025.

Ở đây không chỉ là vấn đề về quy mô hay số lượng, mà sâu xa hơn là tạo sự thay đổi về chất trong hoạt động của hệ thống chính trị. Gắn liền với tinh gọn tổ chức bộ máy là cơ cấu lại đội ngũ cán bộ, đổi mới mạnh mẽ phương thức lãnh đạo của Đảng, theo tinh thần “đúng vai thuộc bài”, không buông lỏng, nhưng cũng không chồng chéo chức năng nhiệm vụ, phân biệt rõ vai trò lãnh đạo của Đảng và chức năng quản lý của Nhà nước.

Ban đầu không ít ý kiến băn khoăn cho rằng, công việc nặng nề, phức tạp, nhạy cảm sao lại làm gấp gáp. Nhưng khi vào cuộc, ai cũng thừa nhận “không thể chậm trễ hơn được nữa”. Dù mới đi được chặng đường rất ngắn, nhưng mọi công việc đều hanh thông do triển khai đồng bộ và quyết liệt, không tổ chức, cá nhân nào có thể đứng ngoài.

Lịch sử Việt Nam từ khi có Đảng cho thấy, việc đề ra đường lối chủ trương đúng đắn mang tính quyết định cho mỗi cuộc cách mạng, nhưng đi liền với đó, phải có tổ chức bộ máy tinh, gọn, hoạt động hiệu lực, hiệu quả để hiện thực hóa đường lối chủ trương ấy.

Nhớ lại giai đoạn 1936-1939, từ thực tiễn, Đảng Cộng sản Đông Dương đã chủ trương lập Mặt trận Nhân dân Phản đế Đông Dương, năm 1936 (tháng 3/1938, đổi thành Mặt trận Dân chủ Đông Dương) để tập hợp mọi lực lượng yêu nước, dân chủ, tiến bộ, đấu tranh chống chủ nghĩa phát-xít và bảo vệ hòa bình thế giới.

Vì thế, ngày 26/3/1937, Ban Trung ương Đảng Cộng sản ban hành Chủ trương tổ chức mới của Đảng, trong đó nêu rõ: “Hoàn cảnh mới, nhiệm vụ mới bắt buộc Đảng ta phải có con đường chánh trị mới, con đường chánh trị mới lại bắt buộc phải có một đường tổ chức mới” (Văn kiện Đảng toàn tập, tập 6, NXB Chính trị quốc gia, H 2005, tr 222). Đường chánh trị mới lúc bấy giờ là liên hiệp hành động với các đảng phái, các đoàn thể, dân chúng để chống chính sách thuộc địa của đế quốc, đòi tự do dân chủ. Kết quả là thực dân Pháp phải thi hành một số cải cách xã hội cho nhân dân ta.

Quá trình thực hiện đường lối của Đảng, tổ chức bộ máy trong hệ thống chính trị thường xuyên được cải tiến, đổi mới, nhưng vẫn tồn tại nhiều bất cập, trong đó có những vấn đề được đặt ra trước thời kỳ đổi mới.

Tại Đại hội lần thứ V (1982), Đảng chỉ ra rằng: “Chỗ yếu kém trong cơ cấu tổ chức của Đảng và Nhà nước từ trung ương đến cơ sở nói chung hiện nay là bộ máy tổ chức cồng kềnh, nặng nề mà hiệu lực lại thấp, chế độ trách nhiệm không rõ ràng; sự phân định về chức năng, trách nhiệm, quyền hạn giữa cơ quan đảng, cơ quan nhà nước và các đoàn thể, giữa cấp trên và cấp dưới, giữa cơ quan quản lý với các đơn vị sản xuất, kinh doanh, sự nghiệp, giữa cá nhân và tập thể đều chưa thật rõ. Việc chia tách hoặc sáp nhập tổ chức, thành lập tổ chức mới trong nhiều trường hợp còn tuỳ tiện” (Văn kiện Đảng toàn tập, tập 43, tr 264).

Từ yêu cầu của thực tiễn, trong 40 năm đổi mới, Đảng ta đã ban hành nhiều Nghị quyết, Kết luận để lãnh đạo, khắc phục những yếu kém, bất cập nêu trên.

Dù đạt kết quả đáng ghi nhận, nhưng tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị hiện nay vẫn cồng kềnh, nhiều tầng nấc, nhiều đầu mối, chồng chéo; hiệu lực, hiệu quả hoạt động chưa đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ.

Để vững tin bước vào kỷ nguyên mới phát triển giàu mạnh thì việc tinh gọn tổ chức bộ máy phải làm trước hết, làm đồng thời với quá trình chuẩn bị và tổ chức đại hội đảng bộ các cấp, tiến tới Đại hội XIV của Đảng, đặc biệt là công tác nhân sự. Đó là yêu cầu của hoàn cảnh mới, nhiệm vụ mới trong Kỷ nguyên vươn mình của dân tộc.

Tổ chức bộ máy hoạt động hiệu quả hay không, suy cho cùng là ở chất lượng đội ngũ cán bộ, bởi “muôn việc thành công hoặc thất bại đều do cán bộ tốt hoặc kém” như Chủ tịch Hồ Chí Minh căn dặn.

Tinh gọn tổ chức bộ máy đồng nghĩa với tinh giản biên chế và cơ cấu lại đội ngũ cán bộ. Đây là việc khó, phức tạp, vì liên quan đến hầu hết cán bộ, công chức, viên chức hiện nay, phải làm thận trọng, kỹ lưỡng, cần có thời gian, cân nhắc, đong đếm. Trong khi đó, Đại hội XIV của Đảng đã cận kề với khối công việc khổng lồ không thể chậm trễ hơn, phải “chạy đua” với thời gian để hoàn thành mục tiêu, kế hoạch, nhiệm vụ của nhiệm kỳ; chuẩn bị và tổ chức đại hội đảng bộ các cấp nhiệm kỳ tới.

Khó khăn trong muôn vàn khó khăn. Nhưng chính khó khăn như thế, cán bộ mới dễ bộc lộ rõ bản chất của mình, ai là người tâm huyết với công việc; ai là cán bộ tư duy nhiệm kỳ, không đủ điều kiện tái cử thì buông lơi mọi việc; có tên trong danh sách bầu cấp ủy khóa mới thì làm việc cầm chừng, nghe ngóng, tìm cách “câu” phiếu bầu. Chính vì lẽ đó, nếu cấp ủy, nhất là những cán bộ làm công tác này thật sự nêu cao tinh thần trách nhiệm, gương mẫu, đặt cái chung lên trên hết, trước hết thì đây lại là cơ hội “vàng” để hiểu cán bộ rõ hơn để sàng lọc, lựa chọn, nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ.

Để công việc tinh tế, nhạy cảm, phức tạp này “thuận buồn xuôi gió” thì việc cơ cấu lại đội ngũ cán bộ phải tiến hành đồng bộ nhiều biện pháp, đặc biệt là khâu đánh giá từng trường hợp cụ thể.

Thuận lợi là gần đây các cấp ủy đã làm tốt công tác xây dựng, chỉnh đốn Đảng, đấu tranh phòng, chống tham nhũng, lãng phí, tiêu cực; các tiêu chí, quy trình đánh giá cán bộ dần dần phù hợp với thực tế.

Kết quả các mặt công tác này là cơ sở cho việc sàng lọc cán bộ trong quá trình tinh giản. Trọng trách còn lại phụ thuộc nhiều vào hiệu quả làm việc của cơ quan tham mưu, giúp việc cho cấp ủy, nhất là người đứng đầu.

Hàng trăm, hàng nghìn trường hợp làm tốt, nhưng chỉ vì một chút riêng tư mà thiếu công tâm khách quan đối với một vài cán bộ thì vẫn có thể gây dư luận bức xúc, ảnh hưởng đến việc tinh gọn tổ chức bộ máy.

Đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức trong cả nước trông chờ vào sự công tâm của đội ngũ những người làm công tác cán bộ, đồng thời vẫn mong cấp ủy cấp trên trực tiếp thường xuyên kiểm tra, giám sát việc thực hiện các nghị quyết, kết luận, quy định của Đảng về công tác cán bộ, trước hết là Quy định số 114, ngày 11/7/2023 của Bộ Chính trị về việc kiểm soát quyền lực và phòng, chống tham nhũng, tiêu cực trong công tác cán bộ.

Những trường hợp vi phạm, bất kể người đó là ai đều phải xử lý nghiêm minh, công khai. Tinh thần làm việc khoa học, công tâm, khách quan, chính xác, không thiên vị bất kỳ ai sẽ góp phần cho cuộc cách mạng tinh gọn tổ chức bộ máy thành công.

Tinh gọn tổ chức bộ máy là việc hệ trọng cần sự đồng thuận của tất cả mọi cán bộ, đảng viên trong hệ thống chính trị và phải làm đồng thời nhiều việc.

Trước hết là công tác tư tưởng, cấp ủy, cơ quan làm công tác tuyên truyền vận động trong đơn vị mình; mỗi cán bộ, đảng viên cũng nên chủ động làm công tác tư tưởng cho chính mình, thấy rõ việc tinh giản biên chế là việc không thể không làm, sẵn sàng tâm thế, nếu có tên trong danh sách dôi dư để không dao động, hoặc phát ngôn thiếu đúng đắn; nếu tiếp tục công tác cũng phải thay đổi tác phong lề lối làm việc thích nghi với bộ máy tổ chức mới, đáp ứng yêu cầu mới.

Mặt khác, các cấp ủy, cơ quan đơn vị cần làm thật tốt chính sách cán bộ đối với số dôi dư, bảo đảm cho mọi cán bộ, công chức, viên chức có cuộc sống ổn định sau tinh giản. Có như thế cuộc cách mạng tinh gọn tổ chức bộ máy mới thành công trọn vẹn.