Một sáng cuối tháng 12, sau nhiều lần hẹn, sau cùng Thiếu tướng Hoàng Anh Tuấn, nguyên Bí thư Đảng ủy, Phó Chủ nhiệm chính trị Tổng cục Kỹ thuật, Phó Chủ tịch Thường trực Hội Truyền thống Trường Sơn-Đường Hồ Chí Minh cũng bố trí được cuộc hẹn với phóng viên tại căn nhà nhỏ trên phố Hoàng Sâm.

Trong câu chuyện không dứt về những ký ức chiến tranh, Thiếu tướng Tuấn đặc biệt nhắc tới mối lương duyên kỳ lạ từ chiến trường với người vợ, người bạn đồng hành đặc biệt của mình, bà Nguyễn Thị Minh Cử. Với ông, dường như, chiến tranh, bom đạn dù có tàn khốc đến đâu, cũng chẳng thể mạnh hơn tình yêu và sự chân thành.

Mùa xuân năm 1961, rời quê hương Sơn Tây (Hà Nội), chàng trai trẻ Hoàng Anh Tuấn được biên chế về Đoàn vận tải ô-tô 245 (còn gọi là Đoàn 3 – Đoàn An Khê) thuộc Tổng Cục Hậu Cần. Sau 2 tháng hoàn thành chương trình huấn luyện tân binh, ông được cử đi đào tạo lái xe. Cuối năm đó, khi mới 17 tuổi, chàng trai quê hương xứ Đoài cùng đơn vị hành quân vào Trường Sơn.

Sau thời gian nhận và vận chuyển bộ đội, vật chất hậu cần từ trạm khách sân bay Đồng Hới và làng Ho (Quảng Bình), đến mùa khô 1962-1963, ông chuyển sang làm nhiệm vụ trên hướng Đường 12-Tây Trường Sơn.

“Để phục vụ việc vận chuyển từ Làng Ho, đại đội tôi cắt cử 2 xe ở lại. Khi đi, có 3 chú voi đi phía trước, chân gắn xích. Đoạn nào khó, xích sẽ được nối với xe để kéo, thậm chí huy động thêm 1 chú voi khác đẩy đằng sau”, người lính Trường Sơn năm xưa kể.

Sau 5 năm đầu làm chiến sĩ, những năm tiếp theo, Hoàng Anh Tuấn chuyển sang làm cán bộ chính trị từ cấp đại đội đến cấp chiến lược. Theo Phó Chủ tịch Thường trực Hội Trường Sơn chia sẻ: Trong 16 năm tham gia với tư cách bộ đội Trường Sơn, ông và đồng đội trải qua 2 giai đoạn: Trước năm 1966 và từ năm 1967 trở về sau.

Giai đoạn đầu, do mới thành lập tuyến và dần tăng cường lực lượng nên máy bay địch chưa đánh phá nhiều. Mặc dù vậy, từ năm 1964, địch bắt đầu tiến hành rải chất độc hóa học. Lúc đầu, bộ đội ta không biết, “chỉ thấy khói mù lên từ những chiếc máy bay to như chiếc thuyền lớn”. Nhưng chỉ 2 giờ sau, lá chuối, lá tre bị rụng sạch.

“Lim khỏe mạnh hơn thì cũng cháy lá sau 2 ngày. Một tuần sau, toàn bộ lá rừng lần lượt trụi hết. Ác liệt nhất phải kể đến giai đoạn mùa khô, các dòng suối trong rừng cạn dần, chỉ còn đọng lại thành vũng. Để nấu ăn, bộ đội Trường Sơn vẫn phải dùng nước này. Có lẽ, đây cũng là lý do khiến anh em nhiễm chất độc màu da cam rất nhiều”, Thiếu tướng Hoàng Anh Tuấn hồi tưởng, mắt đỏ hoe.

Cũng trong giai đoạn này, khu vực tây Trường Sơn lại đối mặt với khó khăn khác. Đây là khu vực rừng non và rất thưa thớt. Do đó, việc ngụy trang, giấu xe gặp rất nhiều khó khăn. Mặc dù đã chặt nhiều thân, cành cây để che, nhưng xe vẫn... lù lù như cái nhà.

Có những lúc, máy bay trinh sát địch phát hiện, bắn cháy xe. Anh em bộ đội phải lên vị trí cách đó 500m... đứng nhìn mà không làm gì được. Lính lái xe bị mất xe, cháy xe khác gì bộ đội không có súng.

Bước sang mùa khô năm 1967, địch bắt đầu tăng cường đánh phá, tạo thành nhiều trọng điểm... khét tiếng, có đoạn kéo dài hơn 20km. Máy bay trinh sát, B52 quần thảo ngày đêm. Mặc dù vậy, lúc này, chúng ta đã có các trung đoàn pháo phòng không chống lại. Nhiều vị lãnh đạo tài ba cũng trực tiếp chỉ đạo công tác chiến đấu trên toàn tuyến. Anh em cũng tổ chức nhiều tuyến đường tránh, đường vòng. Địch đánh điểm này, ta sẽ vòng qua đường kia. Đặc biệt, đây cũng là giai đoạn chúng ta thực hiện công tác hợp đồng binh chủng với sự tham gia của rất nhiều lực lượng khác nhau, qua đó đạt được hiệu quả tốt.

Là người lính trên tuyến lửa, Thiếu tướng Hoàng Anh Tuấn không ít lần phải đối mặt với tử thần. Đó là lần ông chỉ huy tiểu đoàn xe vượt trọng điểm liên hoàn A.T.P Tết Nguyên đán năm 1971. Thời điểm ấy, khi đoàn xe vừa lên khỏi đèo thì loạt bom B-52 của địch rơi xuống giữa đội hình. Núi rừng rung bần bật, cả bầu trời mù mịt. Mọi người chỉ kịp nhoài xuống mặt đường, thì tai đã ù đặc, ngực tức thở vì hơi bom. Nhưng, như một sự may mắn lạ kỳ, toàn bộ lính lái xe của Tiểu đoàn 52 khi ấy không ai hy sinh. Sau trận “rải thảm”, anh em lại xốc lại đội hình, kéo 7 chiếc xe bị hỏng theo đường vòng về tổng kho giao đủ hàng.

Hay lần khác, sau thất bại cay đắng tại Quảng Trị năm 1972, Tổng thống Mỹ bấy giờ quyết định chiếm lại Thành cổ. Địch liên tục huy động máy bay, pháo hạm oanh kích, rải thảm vùng đất hẹp bắc Quảng Trị, khiến các trục giao thông bị chặt nát.

Không thể dùng đường bộ tiếp sức cho bộ đội ta chiến đấu giữa Thành Cổ, Bộ Tư lệnh Trường Sơn quyết định mở tuyến vận tải thủy. Hoàng Anh Tuấn khi đó được giao làm Chính trị viên Tiểu đoàn 166 thuyền máy.

Đêm 21/7/1972, trên sông Thạch Hãn, đơn vị của ông bị trúng bom từ trường, 8 xuồng vỡ tan, hy sinh 11 thủy thủ, 20 người trọng thương. Chiếc xuồng chỉ huy trúng bom, Hoàng Anh Tuấn bị sức ép bật tung người, đập mặt xuống nước, bùn xộc vào mồm mũi. Ông được cứu sống, đưa về Đội điều trị 14 dưỡng thương. Mới nửa tháng, nghe tin tiểu đoàn bị tập kích, ông kiên quyết xin được trở về đơn vị làm việc kết hợp điều trị. Thế nhưng, ngay khi đang tập trung củng cố lực lượng, đẩy mạnh chi viện Thành Cổ, B-52 lại rải thảm trúng vị trí đóng quân khiến Hoàng Anh Tuấn bị bỏng cháy rộp mặt, phải đưa ngay đến bệnh xá đặc công Hải quân điều trị.

Hàng chục năm sau, ngồi lại trong căn nhà nhỏ của mình, Thiếu tướng Hoàng Anh Tuấn vẫn rành rọt kể lại từng địa danh trên đại ngàn Trường Sơn, từ Đèo Phu La Nhích, ngầm Tà Lê, cua chữ A, phà Xuân Sơn đến những Văng Mu, Lùm Bùm, Chà Là, Thà Khống… Mỗi tên đất lại gắn với chuỗi kỷ niệm không bao giờ ngủ yên trong lòng vị tướng trận.

Thế nhưng, ông bảo, điều ông nhớ nhất, lại chính là chuyện tình yêu – mối tình vượt lên trên mọi khổ đau và bom đạn, tiếp sức cho ông cho tới tận bây giờ.