TỔ CHỨC BỘ CHỈ HUY CHIẾN DỊCH NGANG TẦM NHIỆM VỤ

Sau 56 ngày đêm chiến đấu kiên cường, đầy mưu trí và sáng tạo với 3 đợt tiến công, chiều ngày 7 tháng 5 năm 1954, quân và dân ta đã tiêu diệt hoàn toàn tập đoàn cứ điểm Điện Biên Phủ. Chiến thắng Điện Biên Phủ là sự phát triển đến đỉnh cao của nghệ thuật quân sự, đặc biệt là nghệ thuật chiến dịch Việt Nam trong kháng chiến chống Pháp.

Thắng lợi của chiến dịch đã kết thúc oanh liệt chiến cuộc Đông Xuân 1953-1954 của quân và dân Việt Nam, đánh bại Kế hoạch Nava, làm sụp đổ hy vọng xoay chuyển cục diện chiến tranh của thực dân Pháp và can thiệp Mỹ, tạo cơ sở cho cuộc đấu tranh thắng lợi ở Hội nghị Giơnevơ.

Một trong những yếu tố quan trọng góp phần làm nên chiến thắng vĩ đại đó chính là sự lãnh đạo, chỉ đạo tài tình của Trung ương Đảng đứng đầu là Chủ tịch Hồ Chí Minh, đã tổ chức Bộ chỉ huy chiến dịch ngang tầm nhiệm vụ, có khả năng tổ chức, chỉ huy tác chiến, hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ được giao.

Trước tình hình ngày càng nguy khốn ở Đông Dương, mùa hè năm 1953, Chính phủ Pháp triệu hồi tướng R.Xalăng về nước và cử tướng H.Nava sang làm Tổng chỉ huy quân đội Pháp ở Đông Dương nhằm giải quyết tình thế, đưa nước Pháp thoát khỏi cuộc chiến tranh trong danh dự. Sang Đông Dương, Nava nhanh chóng đề ra một kế hoạch hoạt động quân sự với quy mô lớn mang tên ông ta: Kế hoạch Nava. Đó là kế hoạch đầy tham vọng cả về quân sự và chính trị của cả Pháp và Mỹ: phòng ngự chiến lược ở miền Bắc, tiến công chiến lược ở miền Nam; sau khi đã “bình định” xong miền Nam, chuyển sang tiến công chiến lược ở miền Bắc, giành thắng lợi quyết định về quân sự để làm cơ sở cho một giải pháp chính trị có “danh dự” cho nước Pháp.

Trước âm mưu và hành động mới của địch, dưới sự lãnh đạo của Đảng, quân và dân ta đã đẩy mạnh tiến công địch rộng khắp trên toàn chiến trường ba nước Đông Dương, buộc địch phải phân tán lực lượng để đối phó. Phát hiện chủ lực ta tiến lên hướng Tây Bắc, Thượng Lào, Nava quyết định xây dựng Điện Biên Phủ thành một tập đoàn cứ điểm mạnh, một “pháo đài không thể công phá” và là nơi thu hút, tiêu diệt bộ đội chủ lực ta.

Ngày 6 tháng 12 năm 1953, Bộ Chính trị họp nghe Tổng Quân ủy báo cáo quyết tâm và nhất trí thông qua phương án tác chiến của Tổng Quân ủy, quyết định mở Chiến dịch Điện Biên Phủ. Đây là quyết tâm rất lớn của Bộ Chính trị, của toàn quân và toàn dân ta khi quyết định nhằm vào chỗ mạnh nhất của địch để tiêu diệt lớn. Bởi vì, ta có tiêu diệt được tập đoàn cứ điểm Điện Biên Phủ mới phá được kế hoạch Nava, đánh bại âm mưu mở rộng và kéo dài chiến tranh tìm “lối thoát danh dự” của chúng.

Bộ Chỉ huy chiến dịch Điện Biên Phủ do Bộ Chính trị chỉ định gồm: Đại tướng Võ Nguyên Giáp - Chỉ huy trưởng kiêm Bí thư Đảng ủy Mặt trận; Thiếu tướng Hoàng Văn Thái - Tham mưu trưởng; đồng chí Lê Liêm - Chủ nhiệm Chính trị; Đặng Kim Giang - Chủ nhiệm Cung cấp. Trước yêu cầu rất cao về khối lượng vật chất, trang bị bảo đảm cho chiến dịch, Chính phủ quyết định thành lập Hội đồng Cung cấp mặt trận do Phó Thủ tướng Phạm Văn Đồng làm Chủ tịch. Để giúp đỡ Việt Nam trong chiến dịch đặc biệt quan trọng này, Trung Quốc cử đoàn cố vấn quân sự do đồng chí Vi Quốc Thanh làm Trưởng đoàn sang tham gia chiến dịch. Quyết tâm chiến lược của Bộ Chính trị là tập trung lực lượng tiêu diệt toàn bộ quân địch ở Điện Biên Phủ.

Với trọng trách nặng nề được Trung ương Đảng và Chủ tịch Hồ Chí Minh giao phó trước lịch sử, trước dân tộc, Bộ chỉ huy chiến dịch đã thực hiện xuất sắc nhiệm vụ chỉ đạo, chỉ huy và điều hành chiến dịch, giành thắng lợi vang dội ở Điện Biên Phủ.

Điện Biên Phủ là chiến dịch có quy mô lớn, diễn ra trong thời gian dài trên địa hình rừng núi xa hậu phương, vận tải tiếp tế khó khăn, đánh một kẻ địch có trang bị mạnh. Chính vì vậy, sinh hoạt của bộ đội ta rất gian khổ, chiến đấu hết sức ác liệt và căng thẳng. Trước tình hình đó, Bộ chỉ huy chiến dịch đã làm tốt công tác lãnh đạo tư tưởng, kịp thời và liên tục động viên bộ đội giữ vững quyết tâm chiến đấu. Việc xây dựng tinh thần quyết chiến, quyết thắng là một thành công điển hình, một trong những yếu tố quyết định đưa chiến dịch Điện Biên Phủ đến toàn thắng.

Theo phương châm tác chiến “đánh chắc, tiến chắc”, thời gian chiến dịch sẽ kéo dài thêm cùng với biết bao khó khăn, gian khổ, hy sinh. Vì vậy tâm lý, tư tưởng của cán bộ, chiến sĩ trên toàn mặt trận có tác động không nhỏ. Đặc biệt là những băn khoăn, thắc mắc về cách đánh mới của chiến dịch, những biểu hiện tư tưởng ngại hy sinh, gian khổ, nhất là mùa mưa đang đến gần. Đây là vấn đề nếu không được giải quyết kịp thời sẽ làm ảnh hưởng đến ý chí quyết chiến, quyết thắng, làm suy giảm sức mạnh chính trị tinh thần của bộ đội.

Nắm chắc tình hình diễn biến tư tưởng không có lợi cho việc hoàn thành nhiệm vụ, Đảng ủy, Bộ chỉ huy chiến dịch đã kịp thời triệu tập Hội nghị cán bộ toàn chiến dịch để thống nhất nhận thức về phương châm tác chiến mới, đấu tranh khắc phục những tư tưởng sai lầm, quán triệt nhiệm vụ và cách đánh chiến dịch. Trong hội nghị, Bí thư Đảng ủy kiêm Chỉ huy trưởng chiến dịch đã trực tiếp phân tích kỹ tình hình địch, ta, để có thể giành thắng lợi chỉ có thể thực hiện phương châm tác chiến là “đánh chắc, tiến chắc”. Với tinh thần đó, cấp ủy các cấp cũng đã kịp thời ra nghị quyết lãnh đạo công tác chính trị, tư tưởng, hướng trọng tâm vào tuyên truyền, giáo dục làm cho bộ đội thông suốt và tin tưởng vào phương châm tác chiến mới. Nhờ động viên, giáo dục kịp thời, những tư tưởng sai lầm bị đẩy lùi, cán bộ, chiến sĩ thấy rõ cần phải thay đổi phương châm mới bảo đảm chắc thắng và xác định quyết tâm chiến đấu.

Sau các chiến thắng Him Lam, Độc Lập, Bản Kéo trong đợt 1, sang đầu đợt 2 chiến dịch, một số đơn vị sinh ra chủ quan, đánh giá thấp địch. Đến khi một số trận đánh không hoàn thành nhiệm vụ phải kéo dài như ở cứ điểm 210, D2, đặc biệt là trận Đồi A1, bộ đội thương vong nhiều, cùng với khó khăn về thời tiết vùng Tây Bắc làm tăng thêm sự mệt mỏi, căng thẳng của bộ đội, làm nảy sinh tư tưởng hữu khuynh, tiêu cực trong cán bộ, chiến sĩ. Như vậy, từ chủ quan, tự mãn với kết quả bước đầu của chiến dịch, tư tưởng của bộ đội lại chuyển sang hoang mang, dao động, ý chí chiến đấu giảm sút. Một số cấp ủy, cán bộ chỉ huy các cấp thiếu sâu sát, không nắm chắc tình hình, thiếu quan tâm chăm lo giáo dục chính trị, tư tưởng, bồi dưỡng đội ngũ cán bộ.

Trước tình hình trên, Đảng ủy và Bộ Chỉ huy chiến dịch nhận định: tư tưởng tiêu cực đang là trở ngại chủ yếu làm ảnh hưởng đến kết quả hoàn thành nhiệm vụ chiến dịch. Nếu không kịp thời giải quyết, chiến dịch không thể phát triển được. Một đợt sinh hoạt chính trị sâu rộng được Đảng ủy, Bộ chỉ huy chiến dịch phát động nhằm chống tư tưởng hữu khuynh, tiêu cực trong tất cả các đơn vị. Để nâng cao nhận thức thật đúng mức, Đảng ủy Mặt trận quyết định triệu tập hội nghị các bí thư đại đoàn ủy để tiến hành kiểm điểm nghiêm khắc.

Hội nghị giải quyết tư tưởng này đã đặt cơ sở để có sự chuyển biến tốt tư tưởng của toàn quân, khích lệ tinh thần chiến đấu của cán bộ, chiến sĩ. Sau đó, cuộc sinh hoạt chính trị, tư tưởng được tiến hành trong Đảng, trong cán bộ, chiến sĩ, các tổ chức, các lực lượng tham gia chiến dịch với phương châm kiểm thảo, phê bình và tự phê bình nghiêm khắc nhưng chân thành, trung thực, thẳng thắn, cấp trên làm gương cho cấp dưới, lắng nghe và tiếp thu ý kiến của nhau, nhất là ý kiến phê bình của cấp dưới.

Công tác giáo dục chính trị, tư tưởng đã kết hợp với công tác tổ chức, củng cố lực lượng, phát huy sáng kiến của đảng viên, quần chúng đóng góp vào việc khắc phục khó khăn, nghiên cứu sáng tạo cách đánh, đồng thời tổ chức thông tin tuyên truyền chiến thắng ở các chiến trường, thông báo kết quả giảm tô, giảm tức, cải cách ruộng đất ở hậu phương,v.v. Chính nhờ bám sát thực tế tình hình, kịp thời phát hiện và giải quyết vấn đề tư tưởng, củng cố ý chí quyết chiến, quyết thắng cho bộ đội, các đơn vị đã từng bước củng cố lực lượng, kiện toàn tổ chức, khôi phục lại thế trận, tiếp tục thực hiện “đánh chắc, tiến chắc” tiến lên giành thắng lợi cuối cùng.

Qua thực tế chiến dịch Điện Biên Phủ, có thể khẳng định, thắng lợi của chiến dịch do nhiều nguyên nhân, nhiều yếu tố, trong đó có vai trò quan trọng của cơ quan Bộ chỉ huy chiến dịch. Việc tổ chức cơ quan chiến dịch ngang tầm nhiệm vụ, có khả năng tổ chức chỉ đạo, chỉ huy điều hành các hoạt động tác chiến cũng như bảo đảm của chiến dịch chính là một trong những yếu tố góp phần quyết định đưa chiến dịch đến toàn thắng.

* Phó Chủ nhiệm Bộ môn Lịch sử kháng chiến chống Pháp, Viện Lịch sử quân sự Việt Nam. [1] Võ Nguyên Giáp, Tổng tập hồi ký, Nxb Quân đội nhân dân, Hà Nội, 2006, tr.900.