NHỮNG CHUYỂN ĐỘNG TỪ THỰC TIỄN
Những năm gần đây, Thành phố Hồ Chí Minh đã có nhiều nỗ lực trong quản lý chất thải rắn, xử lý nước thải và giảm phát thải khí mê-tan. Một trong những bước đi quan trọng là đầu tư hạ tầng trung chuyển rác nhằm giảm ô nhiễm và tối ưu hóa công tác thu gom.
Các trạm trung chuyển là cơ sở hạ tầng kỹ thuật giúp tập kết, phân loại và chuyển rác thải từ các khu dân cư đến các nhà máy xử lý, giảm chi phí vận chuyển và ô nhiễm môi trường.
Các trạm trung chuyển là cơ sở hạ tầng kỹ thuật giúp tập kết, phân loại và chuyển rác thải từ các khu dân cư đến các nhà máy xử lý, giảm chi phí vận chuyển và ô nhiễm môi trường.
Hiện Thành phố đã quy hoạch 17 trạm trung chuyển chất thải rắn sinh hoạt, trong đó ba trạm tại Quận 12 và khu vực thành phố Thủ Đức trước đây đã được đưa vào vận hành. Các trạm còn lại đang hoàn tất thủ tục thẩm định và chuẩn bị đầu tư theo kế hoạch.
Sau khi hợp nhất địa giới hành chính, tổng lượng rác thải sinh hoạt phát sinh của Thành phố duy trì ở mức khoảng 14.000 tấn mỗi ngày. Trong số đó, khoảng 40% được xử lý bằng các công nghệ đốt, compost và tái chế, phần còn lại vẫn chôn lấp hợp vệ sinh. Dự báo trong những năm tới, lượng rác tiếp tục tăng theo tốc độ đô thị hóa và gia tăng dân số, buộc Thành phố phải đẩy nhanh tiến trình chuyển đổi công nghệ xử lý.
Nhà máy xử lý rác thải Đa Phước là cơ sở chủ lực của Thành phố Hồ Chí Minh, hiện chôn lấp hợp vệ sinh và đang được nâng cấp công nghệ để tăng tái chế và giảm phát thải khí nhà kính.
Nhà máy xử lý rác thải Đa Phước là cơ sở chủ lực của Thành phố Hồ Chí Minh, hiện chôn lấp hợp vệ sinh và đang được nâng cấp công nghệ để tăng tái chế và giảm phát thải khí nhà kính.
Nghị quyết Đại hội Đảng bộ Thành phố Hồ Chí Minh lần thứ I, nhiệm kỳ 2025–2030 đã đặt ra mục tiêu đến cuối nhiệm kỳ, hơn 90% rác thải sinh hoạt được xử lý bằng công nghệ hiện đại, thân thiện môi trường. Để hiện thực hóa mục tiêu này, Thành phố đang làm việc với các nhà đầu tư để chuyển đổi công nghệ tại các dự án xử lý rác hiện hữu, với tổng công suất dự kiến đạt khoảng 8.500 tấn mỗi ngày.
Nhà máy đốt rác phát điện Tâm Sinh Nghĩa nhìn từ trên cao.
Nhà máy đốt rác phát điện Tâm Sinh Nghĩa nhìn từ trên cao.
Trong đó, các dự án của Công ty Vietstar và Công ty Tâm Sinh Nghĩa đã được khởi công từ đầu năm 2025. Ba nhà đầu tư khác đang hoàn thiện các thủ tục pháp lý theo quy định.
Xử lý rác thải sinh hoạt tại Thành phố Hồ Chí Minh
Lượng rác phát sinh
Hiện trạng xử lý
Xử lý bằng công nghệ hiện đại
Chôn lấp
Xử lý bằng công nghệ mới
Song song với đó, Thành phố đang lập Báo cáo nghiên cứu tiền khả thi dự án nhà máy xử lý chất thải rắn và thu hồi năng lượng tại Khu liên hợp xử lý chất thải rắn Tây Bắc theo phương thức đối tác công tư, công suất 2.000 tấn mỗi ngày. Dự kiến năm 2026 sẽ hoàn tất đấu thầu lựa chọn nhà đầu tư và đưa nhà máy vào vận hành chậm nhất vào cuối năm 2028.
Ngoài địa bàn Thành phố, các dự án xử lý rác bằng công nghệ đốt phát điện tại khu vực Tóc Tiên và Bình Dương cũng đang được triển khai, góp phần nâng tổng năng lực xử lý rác theo hướng hiện đại cho toàn vùng đô thị mở rộng.
GIẢM PHÁT THẢI TỪ NƯỚC THẢI VÀ NÔNG NGHIỆP
Không chỉ tập trung vào rác thải rắn, Thành phố Hồ Chí Minh cũng đẩy mạnh giảm phát thải khí mê-tan trong xử lý nước thải. Trên cơ sở Đề án chống ngập và xử lý nước thải giai đoạn 2020–2045, Thành phố đặt mục tiêu đến năm 2030, khoảng 95% lượng nước thải đô thị được xử lý đạt chuẩn trước khi xả ra môi trường.
Một khu vực xử lý nước tại Nhà máy xử lý nước thải Bình Hưng.
Một khu vực xử lý nước tại Nhà máy xử lý nước thải Bình Hưng.
Các nhà máy xử lý nước thải như Bình Hưng, Tham Lương Bến Cát và Bình Hưng Hòa đang áp dụng các công nghệ bùn hoạt tính cải tiến, SBR và hồ sinh học tự nhiên. Dự án Nhà máy xử lý nước thải Nhiêu Lộc-Thị Nghè đang xây dựng cũng áp dụng công nghệ xử lý kết hợp thu hồi năng lượng từ bùn thải.
Trong lĩnh vực nông nghiệp, các giải pháp giảm phát thải khí mê-tan được triển khai thông qua chuyển đổi cơ cấu cây trồng, cải tiến kỹ thuật canh tác và mô hình chăn nuôi thân thiện môi trường. Tuy nhiên, đây vẫn là lĩnh vực còn nhiều thách thức do hạn chế về vốn đầu tư và khả năng tiếp cận công nghệ của các hộ sản xuất nhỏ.
Các đơn vị tham quan dự án Nhà máy xử lý nước thải Bình Hưng.
Các đơn vị tham quan dự án Nhà máy xử lý nước thải Bình Hưng.
Dù có nhiều chuyển động tích cực, công tác xử lý rác thải và giảm phát thải khí mê-tan tại Thành phố Hồ Chí Minh vẫn đối mặt với không ít khó khăn. Xử lý rác bằng công nghệ hiện đại đòi hỏi vốn đầu tư rất lớn, thời gian thu hồi vốn dài trong khi các cơ chế ưu đãi hiện nay chưa đủ sức hấp dẫn nhà đầu tư.
Theo đánh giá từ các chuyên gia, hiệu quả kinh tế của các dự án đốt rác phát điện hiện chỉ đạt khoảng 20 đến 25%, thấp hơn nhiều so với các nhà máy nhiệt điện than hoặc khí. Thời gian hoàn vốn kéo dài từ 10 đến 20 năm là rào cản lớn đối với doanh nghiệp.
Nhà máy xử lý rác Tâm Sinh Nghĩa tại Thành phố Hồ Chí Minh ứng dụng công nghệ hiện đại để đốt rác phát điện, tái chế chất thải và giảm phát thải khí nhà kính.
Nhà máy xử lý rác Tâm Sinh Nghĩa tại Thành phố Hồ Chí Minh ứng dụng công nghệ hiện đại để đốt rác phát điện, tái chế chất thải và giảm phát thải khí nhà kính.
Bên cạnh đó, dữ liệu về phát thải khí mê-tan trong các lĩnh vực công thương, nông nghiệp và môi trường hiện chưa được thống kê, số hóa đầy đủ. Việc thiếu các công cụ tính toán, hướng dẫn kỹ thuật cụ thể cũng khiến công tác quản lý ở cấp cơ sở gặp nhiều lúng túng.
CẦN XEM RÁC LÀ NGUỒN TÀI NGUYÊN
Từ góc nhìn của các nhà khoa học, việc chôn lấp tới 60% lượng rác mỗi ngày là một sự lãng phí lớn. Rác thải đô thị, nếu được phân loại và xử lý đúng cách, có thể trở thành nguồn năng lượng tái tạo, phân bón hữu cơ và nguyên liệu tái chế.
Thu gom chất thải sinh hoạt tại từng hộ gia đình.
Thu gom chất thải sinh hoạt tại từng hộ gia đình.
Theo Viện Kinh tế Tài nguyên và Môi trường Thành phố Hồ Chí Minh, thành phần rác thải sinh hoạt của Thành phố gồm khoảng 45% hữu cơ, 27% chất thải xây dựng, 9% nhựa và nilon, phần còn lại là kim loại, chai lọ và đồ dùng khác. Khoảng 70% trong số này có khả năng tái chế hoặc tái sử dụng.
Không gian kết nối thúc đẩy chuyển đổi xanh, kinh tế tuần hoàn và tái chế, hướng tới phát thải ròng bằng “0” tại Thành phố Hồ Chí Minh.
Không gian kết nối thúc đẩy chuyển đổi xanh, kinh tế tuần hoàn và tái chế, hướng tới phát thải ròng bằng “0” tại Thành phố Hồ Chí Minh.
Nếu chỉ cần một nửa lượng rác hữu cơ được chuyển hóa thành phân bón hoặc khí sinh học, phần còn lại đốt phát điện, Thành phố có thể tạo ra hàng nghìn megawatt giờ điện mỗi ngày. Đây chính là nền tảng của kinh tế tuần hoàn trong xử lý chất thải.
Thành phần rác thải sinh hoạt
tại Thành phố Hồ Chí Minh
NHIỀU ĐỊNH HƯỚNG LỚN CHO GIAI ĐOẠN TIẾP THEO
Từ thực tiễn triển khai, Sở Nông nghiệp và Môi trường Thành phố Hồ Chí Minh đã kiến nghị nhiều giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả quản lý chất thải và giảm phát thải khí mê-tan. Trong đó, trọng tâm là nâng cao năng lực chuyên môn cho đội ngũ cán bộ, hoàn thiện hệ thống dữ liệu phát thải và xây dựng các bộ tài liệu hướng dẫn kỹ thuật chi tiết cho từng lĩnh vực.
Chuyển đổi xanh là quá trình điều chỉnh hoạt động kinh tế, sản xuất và sinh hoạt theo hướng bền vững, giảm tác động tiêu cực đến môi trường.
Chuyển đổi xanh là quá trình điều chỉnh hoạt động kinh tế, sản xuất và sinh hoạt theo hướng bền vững, giảm tác động tiêu cực đến môi trường.
Thành phố Hồ Chí Minh sau hợp nhất sẽ điều chỉnh Kế hoạch hành động giảm phát thải khí mê-tan đến năm 2030 nhằm bảo đảm thống nhất trong quản lý. Đồng thời, Thành phố tiếp tục đầu tư nâng cấp hệ thống trạm trung chuyển rác, đẩy nhanh các dự án xử lý rác bằng công nghệ mới và nghiên cứu cơ chế chính sách để thu hút mạnh mẽ hơn nguồn lực xã hội.
Thúc đẩy nhanh tiến độ các dự án xử lý rác bằng công nghệ hiện đại, đồng thời nghiên cứu cơ chế, chính sách để huy động mạnh mẽ hơn nguồn lực từ xã hội.
Thúc đẩy nhanh tiến độ các dự án xử lý rác bằng công nghệ hiện đại, đồng thời nghiên cứu cơ chế, chính sách để huy động mạnh mẽ hơn nguồn lực từ xã hội.
Đặc biệt, thành phố tiếp tục tăng cường hợp tác, nghiên cứu, ứng dụng và chuyển giao công nghệ thu hồi khí mê-tan từ các nhà máy, công đoạn xử lý bùn thải. Nâng cao năng lực cán bộ để thực hiện hiệu quả công tác giảm phát thải khí mê-tan tại các nhà máy xử lý nước thải, xử lý chất thải rắn,...
Cộng đồng hướng đến sống xanh, bảo vệ môi trường.
Cộng đồng hướng đến sống xanh, bảo vệ môi trường.
Trong lĩnh vực nông nghiệp, thành phố thực hiện chuyển đổi đổi cơ cấu cây trồng trên đất trồng lúa sang cây hàng năm, cây lâu năm có hiệu quả kinh tế cao phù hợp với điều kiện thực tế của từng địa phương và theo Kế hoạch chuyển đổi cơ cấu cây trồng trên đất trồng lúa của ngành Nông nghiệp.
Nhà máy đốt rác phát điện Tâm Sinh Nghĩa nhìn từ trên cao.
Nhà máy đốt rác phát điện Tâm Sinh Nghĩa nhìn từ trên cao.
Nếu các mục tiêu của Thành phố sớm về đích sẽ không chỉ giải quyết bài toán riêng cho thành phố mà còn là hình mẫu cho các địa phương triển khai nhân rộng. Đặc biệt, đây cũng sẽ là bước tiến dài trong nỗ lực của Thành phố Hồ Chí Minh nói riêng và Việt Nam nói chung về những gì đã cam kết với thế giới trong mục tiêu phát thải ròng bằng 0-Net Zero 2050.
Ông BÙI MINH THẠNH
Phó Chủ tịch Ủy ban nhân dân Thành phố Hồ Chí Minh
"Thành phố sẽ tiếp tục đẩy mạnh công tác truyền thông về nâng cao nhận thức bảo vệ môi trường, ứng phó với biến đổi khí hậu; tuyên truyền về lợi ích của giảm phát thải khí mê-tan, thúc đẩy hành vi tiêu dùng, sản xuất xanh, nâng cao trách nhiệm của doanh nghiệp, cộng đồng đối với chất thải có thể tái chế, tái sử dụng".
Ông NGUYỄN HỒNG NGUYÊN
Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường Thành phố Hồ Chí Minh
Chúng ta đang bàn việc biến rác thải thành năng lượng sạch. Đây là hướng đi bắt buộc trong bối cảnh hiện nay và tương lai. Thành phố Hồ Chí Minh đang triển khai nhiều chính sách tiếp cận từ việc “coi rác là rác” sang “coi rác là tài nguyên
Xử lý rác thải không chỉ là bài toán môi trường, mà còn là phép thử đối với năng lực quản trị đô thị của Thành phố Hồ Chí Minh. Việc xây dựng một hệ sinh thái kinh tế tuần hoàn rác thải, nơi Nhà nước, doanh nghiệp, nhà khoa học và cộng đồng cùng tham gia, sẽ quyết định Thành phố đi nhanh hay chậm trên con đường phát triển xanh.
Nếu các mục tiêu đã đề ra được thực hiện đúng tiến độ, Thành phố Hồ Chí Minh không chỉ giải quyết được áp lực rác thải của chính mình, mà còn có thể trở thành hình mẫu cho nhiều địa phương khác trong cả nước. Quan trọng hơn, đó là cách Thành phố đóng góp thiết thực vào cam kết phát thải ròng bằng 0 của Việt Nam, bằng những hành động cụ thể, bền bỉ và có trách nhiệm với tương lai.
Cộng đồng tích cực quan tâm đến các hoạt động bảo vệ môi trường.
Cộng đồng tích cực quan tâm đến các hoạt động bảo vệ môi trường.
Trong hành trình ấy, rác thải không còn là gánh nặng của đô thị, mà sẽ trở thành nguồn lực cho một Thành phố Hồ Chí Minh xanh hơn, sạch hơn và phát triển bền vững hơn.
Chỉ đạo sản xuất: Lê Nam Tư
Tổ chức sản xuất: Tùng Quang
Nội dung: Quang Quý, Tất Đạt
Ảnh: Tùng Anh, Thế Anh
Trình bày: Tùng Anh
Built with Shorthand