YÊU CẦU TỪ THỰC TIỄN
Thực tiễn sau hợp nhất đã đặt ra yêu cầu cấp bách về một nguồn nhân lực chất lượng cao cho Thành phố Hồ Chí Minh, đây không chỉ là yếu tố cạnh tranh mà còn là điều kiện tiên quyết để hiện thực hóa khát vọng đưa Thành phố “vươn mình” ngang tầm khu vực và quốc tế. Tuy nhiên, Thành phố đang đối mặt với nghịch lý: “khát” nhân lực trình độ cao, nhưng lại “thừa” lao động phổ thông.
Dù được đánh giá là một trong những địa phương có chất lượng nguồn nhân lực cao nhất nước, nhưng nguồn nhân lực có kỹ năng, chuyên môn cao chưa đáp ứng được yêu cầu phát triển nền kinh tế tri thức và hội nhập quốc tế, nhất là thiếu nhóm nhân lực tinh hoa dẫn dắt. Chất lượng đào tạo đã cải thiện nhưng chưa theo kịp nhịp phát triển của kinh tế tri thức và yêu cầu của thị trường lao động quốc tế.
Đào tạo nghề tại Trường cao đẳng Kỹ Nghệ II, Thành phố Hồ Chí Minh.
Đào tạo nghề tại Trường cao đẳng Kỹ Nghệ II, Thành phố Hồ Chí Minh.
Không ít sinh viên tốt nghiệp còn yếu ngoại ngữ, thiếu kỹ năng mềm, tư duy công nghiệp và kinh nghiệm làm việc toàn cầu. Khoảng trống lớn xuất hiện ở các ngành trọng điểm như vi mạch, AI (trí tuệ nhân tạo), an ninh mạng, cơ khí chính xác, tài chính–công nghệ, logistics…
Thách thức nguồn nhân lực Thành phố Hồ Chí Minh
Thiếu nhân lực trình độ cao
Thừa lao động phổ thông
Yếu ngoại ngữ và kỹ năng mềm
Đào tạo chưa sát nhu cầu doanh nghiệp
Chậm thích nghi với công nghiệp 4.0
Thực trạng này phản ánh yêu cầu cấp bách phải phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao như một “đột phá chiến lược” mang tính sống còn cho sự phát triển nhanh và bền vững của Thành phố Hồ Chí Minh trong kỷ nguyên số. Hiện, Thành phố đang phải đối mặt với tình trạng thiếu hụt nguồn nhân lực chất lượng cao trong nhiều lĩnh vực then chốt: Công nghệ thông tin, điện tử, vi mạch bán dẫn, AI, chăm sóc sức khỏe, kỹ thuật số, cơ khí chính xác, tài chính, logistics…
"AI đang làm thay đổi sâu sắc mọi khía cạnh của cuộc sống, đòi hỏi ngành ICT (công nghệ thông tin và truyền thông) phải chuyển mình mạnh mẽ để không chỉ bắt kịp mà còn đóng vai trò dẫn dắt xã hội tiến tới một tương lai ứng dụng AI bền vững. Đào tạo ICT cần được định hướng lại để chuẩn bị nguồn nhân lực thúc đẩy chuyển đổi AI hiệu quả và có trách nhiệm, vì một xã hội nhân văn và phát triển".
Giáo sư, Tiến sĩ NGUYỄN THANH THỦY
Chủ tịch Hội đồng Giáo sư ngành Công nghệ Thông tin, Chủ tịch Hội Tin học Việt Nam
BÀI TOÁN CẤP BÁCH
Trong bối cảnh cạnh tranh toàn cầu và Cách mạng công nghiệp 4.0, phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao không chỉ là nhiệm vụ trọng tâm mà là điều kiện sống còn để Thành phố duy trì vị thế trung tâm kinh tế tri thức của Việt Nam.
Đào tạo nguồn nhân lực tự động hóa tại Khu Công nghệ cao Thành phố Hồ Chí Minh.
Đào tạo nguồn nhân lực tự động hóa tại Khu Công nghệ cao Thành phố Hồ Chí Minh.
Nhìn chung, xu hướng phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao tại Thành phố đang đi đúng hướng với những bước tiến đáng kể, nhưng so với yêu cầu của thị trường lao động, phải cần tăng tốc trong đào tạo để đáp ứng nhu cầu cấp thiết của doanh nghiệp, cũng như tạo “lực hút” mời gọi các tập đoàn, công nghệ hàng đầu thế giới đến với Thành phố Hồ Chí Minh. Đây được xem là “chìa khóa” để Thành phố “bứt phá” giữ vững vị thế trung tâm kinh tế tri thức của cả nước, cũng như trong khu vực trong thời gian tới.
Yêu cầu kỹ năng của lực lượng lao động trong kỷ nguyên số
Kỹ năng số và tư duy dữ liệu
AI và bảo mật thông tin
Tư duy toàn cầu
Kỹ năng mềm (làm việc nhóm, quản lý thời gian, sáng tạo)
Khả năng tự học–cập nhật công nghệ
Nhiều trường đại học trên địa bàn Thành phố Hồ Chí Minh đang đang tái cấu trúc chương trình đào tạo, đầu tư cơ sở vật chất, trang thiết bị, đội ngũ các chuyên gia, nhà khoa học, tập trung đẩy mạnh các chương trình đào tạo cho ngành vi mạch bán dẫn.
Sinh viên Trường đại học Công nghệ thông tin, Đại học Quốc gia Thành phố Hồ Chí Minh thực hành thiết kế vi mạch.
Sinh viên Trường đại học Công nghệ thông tin, Đại học Quốc gia Thành phố Hồ Chí Minh thực hành thiết kế vi mạch.
Trong đó, Trường đại học Công nghệ thông tin (Đại học Quốc gia Thành phố Hồ Chí Minh) đã tham gia đào tạo chuyên ngành thiết kế vi mạch từ rất sớm (đã được gần 20 khóa tuyển sinh) thuộc ngành Kỹ thuật máy tính. Trường đại học Công nghệ thông tin đã dần khẳng định năng lực và chất lượng đào tạo và thu hút được các sinh viên ưu tú có điểm chuẩn đầu vào ở mức giỏi.
Đầu tư đào tạo ngành vi mạch tại UIT
Gần 20 khóa
Phòng thí nghiệm SoC
Sinh viên đầu vào giỏi, giảng viên kinh nghiệm
MÔ HÌNH “3 NHÀ”: HỢP TÁC ĐỂ ĐI NHANH HƠN
Tại Thành phố Hồ Chí Minh, các trường đại học, cơ sở đào tạo nghề ngoài việc đang đổi mới phương pháp giảng dạy, chú trọng vào đào tạo thực hành, phát triển kỹ năng mềm và ngoại ngữ cho học viên. Thì việc hợp tác với các doanh nghiệp trong và ngoài nước cũng được đẩy mạnh để tạo điều kiện cho người học tiếp cận công nghệ, kỹ năng và môi trường làm việc quốc tế.
Hoạt động sản xuất Công ty TNHH MTV Công g nhệ cao Điện Quang.
Hoạt động sản xuất Công ty TNHH MTV Công g nhệ cao Điện Quang.
Đáng chú ý, Đại học quốc gia Thành phố Hồ Chí Minh đã triển khai Chương trình “Nghị quyết số 57-NQ/TW: Từ tầm nhìn đến thực thi mô hình hợp tác Nhà nước-nhà trường-doanh nghiệp”. Chương trình nhằm triển khai hiệu quả Nghị quyết số 57-NQ/TW về đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia, đồng thời gắn kết với Nghị quyết số 68-NQ/TW về phát triển kinh tế tư nhân dựa trên mô hình hợp tác "3 nhà": Nhà nước-Nhà trường-Doanh nghiệp.
Mô hình hợp tác “3 nhà” được Đại học quốc gia Thành phố Hồ Chí Minh xác định là tam giác chiến lược, cốt lõi trong hệ sinh thái quốc gia đổi mới sáng tạo. Ba bên vận hành theo nguyên tắc “cùng thiết kế-cùng triển khai-cùng chia sẻ giá trị”. Các bên cùng nhau tham gia xây dựng mục tiêu nghiên cứu, đồng thời chia sẻ lợi ích tài chính từ kết quả ứng dụng. Khi “tam giác chiến lược” vận hành hiệu quả, quốc gia sẽ có cơ hội “đi tắt, đón đầu”, thoát khỏi bẫy thu nhập trung bình và vươn lên mạnh mẽ.
Mô hình hợp tác 3 nhà
Nhà nước
Định hướng–cơ chế–nguồn lực
Nhà trường
Đào tạo–nghiên cứu–chuyển giao
Doanh nghiệp
Công nghệ–thị trường–nhu cầu nhân lực
“CÚ HUÝCH” CHO NGUỒN NHÂN LỰC
Trong kỷ nguyên công nghệ 4.0 và hội nhập quốc tế không chỉ có kiến thức chuyên môn mà còn phải thành thạo kỹ năng số, tư duy dữ liệu, bảo mật, AI, cùng khả năng làm việc trong môi trường đa quốc gia, đa văn hoá. Việc có khả năng tự học, cập nhật liên tục kiến thức thay đổi nhanh để tham gia vào hệ sinh thái đổi mới sáng tạo toàn cầu gần như là yêu cầu bắt buộc. Vậy nên các trường đại học, cao đẳng dạy nghề đều phải tái cấu trúc chương trình theo hướng lồng ghép kỹ năng số, tích hợp doanh nghiệp, tăng cường đánh giá năng lực theo chuẩn nghề nghiệp quốc tế.
Đào tạo nghề tại Trường cao đẳng Kỹ Nghệ II, Thành phố Hồ Chí Minh.
Đào tạo nghề tại Trường cao đẳng Kỹ Nghệ II, Thành phố Hồ Chí Minh.
Với mục tiêu xây dựng nguồn nhân lực phải đáp ứng nhu cầu thị trường lao động và yêu cầu chuyển dịch cơ cấu kinh tế, Thành phố Hồ Chí Minh đã và đang tập trung đẩy mạnh đào tạo nhân lực trình độ cao theo hướng hiện đại hóa và hội nhập quốc tế. Để cụ thể hóa mục tiêu trên, Thành phố Hồ Chí Minh đã ban hành Đề án tổng thể đào tạo nhân lực trình độ quốc tế (tám ngành) giai đoạn 2020-2035 và đại học chia sẻ.
Mục tiêu chung của Đề án là đào tạo nhân lực bậc đại học và sau đại học có trình độ quốc tế đối với tám ngành trọng điểm, góp phần phát triển lực lượng lao động có chất lượng cao, đồng thời đổi mới toàn diện giáo dục, đáp ứng xu thế toàn cầu hóa lực lượng lao động.
Xây dựng mô hình đại học chia sẻ có khả năng kết nối và chia sẻ mạnh mẽ các nguồn lực quan trọng trong giáo dục đại học; chú trọng phát triển học liệu mở trong giáo dục đại học bằng cách đầu tư có hệ thống vào sản xuất và sử dụng học liệu mở để cải thiện chất lượng các chương trình giảng dạy.
Đào tạo nhân lực trình độ quốc tế
8 Ngành trọng điểm được ưu tiên đào tạo
Công nghệ thông tin-truyền thông
Cơ khí-tự động hóa
Trí tuệ nhân tạo
Quản trị doanh nghiệp
Tài chính ngân hàng
Y tế
Du lịch
Quản lý đô thị
Các mục tiêu đến năm 2035
Sinh viên tốt nghiệp đạt chuẩn quốc tế (ngoại ngữ tin học-kỹ năng mềm)
Sinh viên ngành trọng điểm có thực tập tại doanh nghiệp quốc tế
Tỉ lệ có việc làm đúng chuyên ngành
Cơ sở giáo dục đại học phát triển học liệu mở
Cơ sở giáo dục vận hành mô hình đại học chia sẻ
Kết nối trung tâm điều hành giáo dục thông minh
Để trở thành trung tâm đào tạo nhân lực chất lượng cao hàng đầu khu vực, Thành phố cần tiếp tục cải cách giáo dục–đào tạo toàn diện, đầu tư đội ngũ chuyên gia trình độ cao, đồng thời áp dụng chính sách đãi ngộ đủ mạnh để thu hút nhân tài quốc tế hướng tới một nền giáo dục chuyên nghiệp, dạy nghề tương đồng với thế giới.
Đào tạo nguồn nhân lực tự động hóa tại Khu Công nghệ cao Thành phố Hồ Chí Minh.
Đào tạo nguồn nhân lực tự động hóa tại Khu Công nghệ cao Thành phố Hồ Chí Minh.
Trong hành trình trở thành siêu đô thị tầm vóc toàn cầu, Thành phố Hồ Chí Minh cần một “cú huých” mạnh mẽ từ nguồn nhân lực chất lượng cao. Với chiến lược đầu tư đúng hướng, sự đồng hành của Nhà nước–nhà trường–doanh nghiệp và sự chủ động đổi mới của các cơ sở đào tạo, Thành phố hoàn toàn có cơ sở để xây dựng một lực lượng lao động bản lĩnh–sáng tạo–hội nhập, sẵn sàng dẫn dắt tương lai kinh tế tri thức của Việt Nam.
Chỉ đạo sản xuất: Lê Nam Tư
Tổ chức sản xuất: Tùng Quang
Nội dung: Cao Tân, Tất Đạt
Ảnh: Tùng Anh, Cao Tân
Trình bày: Tùng Anh