Bước đầu xây dựng vùng dược liệu quý

28 năm trước, trên chuyến xe ngược lên Mường Hum, cách trung tâm thị trấn Sapa khoảng 70km, bà Đào Thúy Hà (Thành viên Hội đồng quản trị, Phó Tổng Giám đốc Công ty Cổ phần Traphaco) khi ấy là một cán bộ trẻ của Traphaco, mang theo tâm tư, làm thế nào để bà con nơi đây “nghe” mình, không làm lụi nguồn dược liệu quý trên rừng.

“Thay đổi thói quen cũ, áp dụng thói quen mới và phải tự dựng mô hình chưa từng tồn tại là một thách thức”, bà Hà tâm sự.

Đó là thời điểm, Traphaco phát triển sản phẩm Ampelop thành công từ bài thuốc dân gian sử dụng dược liệu chè dây (tiếng Nùng gọi là Thau rả, tiếng Tày gọi là Khau rả) làm thuốc chữa các bệnh đau bụng có triệu chứng là đau rát thượng vị, ợ hơi, ợ chua và mất ngủ.

Bài thuốc được nhóm nghiên cứu gồm các giáo sư, bác sĩ, dược sĩ uy tín của bộ môn Dược liệu, Đại học Dược Hà Nội, Viện kiểm nghiệm Bộ Y tế do Giáo sư, Tiến sĩ Phạm Thanh Kỳ đứng đầu đã kết hợp với Công ty Cổ phần Traphaco hoàn thiện quy trình sản xuất viên nang Ampelop quy mô công nghiệp 100.000 viên/mẻ và 1 triệu viên trong một lô sản xuất.

Tuy nhiên, sau những mẻ đầu tiên thành công, công ty đứng trước tình cảnh khan hiếm nguyên liệu. Bấy giờ, cây chè dây chỉ là một loài thảo mộc mọc tự nhiên, hoang dã trên các triền núi, vẫn chưa được nghiên cứu trồng tập trung và bảo tồn. Người dân đua nhau lên rừng chặt cây chè dây về bán đã vô tình có thể gây nguy cơ tận diệt loài thảo mộc quý này.

Nhiệm vụ lúc đó của các cán bộ kỹ thuật của Traphaco là thuyết phục, hướng dẫn bà con không thu hoạch chè dây tận gốc mà chỉ lấy ngọn, lấy cành, giữ gốc cho cây tiếp tục vươn cành, tái sinh. Để bảo đảm khai thác lâu dài và bền vững nguồn dược liệu chè dây, dự án “Phát triển các hoạt động Thương mại Sinh học đối với các hợp chất tự nhiên - BioTrade” đã phối hợp cùng Traphaco nghiên cứu trồng và thu hái cây chè dây ở vùng núi cao theo tiêu chuẩn GACP-WHO (trồng trọt và thu hái sạch cây thuốc theo khuyến cáo của Tổ chức Y tế Thế giới). Dự án đã tổ chức hướng dẫn nhân dân vùng cao, nơi có cây chè dây mọc hoang, bảo tồn nguồn nguyên liệu sạch này bằng cách thu hái lá, không chặt cành để bảo vệ và giúp cây chè dây tái sinh.

“Đến đầu mùa xuân có lễ hội xuống giống, chúng tôi cấp hom chè dây trồng từ vườn ươm cho bà con mang lên rừng trồng, trả lại rừng. Rồi từ đó, hướng dẫn bà con thu hái, lấy lá, rút đoạn, giữ gốc để phát triển, tái tạo lại nguồn sản xuất. Việc thay đổi thói quen khai thác, thu trồng của người dân không chỉ có giá trị cho bảo tồn cây dược liệu mà còn tạo thói quen khai thác sản vật trong rừng”, bà Hà cho hay.

Sở hữu vùng dược liệu đạt chuẩn GACP-WHO (Thực hành tốt trồng trọt và thu hái cây thuốc của Tổ chức Y tế Thế giới) là mơ ước của nhiều doanh nghiệp dược trong nước. Khi quy mô sản xuất càng lớn, việc có được vùng trồng thực sự do mình kiểm soát chất lượng rất quan trọng. Nhưng đi nước đi lớn này, ngoài tài chính, cần đòi hỏi một tâm huyết, kiên trì và phải có “tình yêu” với dược liệu Việt.

Nhưng đi nước đi lớn này, ngoài tài chính, cần đòi hỏi một tâm huyết, kiên trì và phải có “tình yêu” với dược liệu Việt.

Bà Đào Thúy Hà tâm sự, mua dược liệu ngoài thị trường rất dễ, giá thành rẻ. Nhưng khi đã đặt mục tiêu sản xuất sản phẩm chất lượng đồng đều giữa các lô hàng, thì nguồn dược liệu đầu vào rất quan trọng. Traphaco là doanh nghiệp dược hàng đầu phát triển sản phẩm từ dược liệu Việt Nam, luôn có nhu cầu ngày càng cao về dược liệu chất lượng cao và sự ổn định sản lượng dược liệu.

Trong khi đó, nguồn cung dược liệu luôn bất ổn cả về sản lượng và chất lượng. Việc khai thác dược liệu tự nhiên của Việt Nam vẫn còn trong tình trạng chưa có tổ chức, không có kế hoạch, một số loài cây thuốc bị khai thác ồ ạt, thiếu kiểm soát, có nguy cơ cạn kiệt hoặc tiệt chủng. Một phần lớn dược liệu để sản xuất tại Việt Nam thời kỳ đó nhập chủ yếu không chính thức từ Trung Quốc qua con đường tiểu ngạch, nguồn gốc không rõ ràng, giá cả thất thường ảnh hưởng không nhỏ tới các doanh nghiệp.

Trong khi đó, tại Hội nghị Y tế thế giới lần thứ 61 ngày 24/05/2008, WHO đã đưa ra kế hoạch hành động cụ thể phát triển sản phẩm thuốc thảo dược, đặc biệt ở các nước đang phát triển.

“Trong bối cảnh đó, Traphaco đã triển khai Dự án GreenPlan với mục tiêu trước hết “Phát triển bền vững nguồn dược liệu Traphaco”. Ban chủ nhiệm dự án được thành lập ngày 27/8/2009. Sau 2 năm khảo sát khắp các tỉnh, thành phố trong cả nước, liên kết với các đối tác, người dân, các trường đại học, các viện khoa học và triển khai trong phòng thí nghiệm để xây dựng các mô hình, phát triển các vùng sản xuất dược liệu, dự án đã có các mục tiêu giai đoạn và mục tiêu hàng năm để phù hợp với mục tiêu sản xuất kinh doanh của công ty”, bà Hà chia sẻ.

Đến nay, Traphaco sở hữu 7 vùng trồng/ thu hái dược liệu đạt chuẩn GACP-WHO.

Dần dần, các vùng trồng được hình thành, đi theo một lộ trình sản xuất các sản phẩm chủ lực của công ty. Đến nay, Traphaco sở hữu 7 vùng trồng/ thu hái dược liệu đạt chuẩn GACP-WHO. Mỗi cây trồng đều chất chứa trong đó bao nhiêu tâm huyết, mồ hôi của đội ngũ cán bộ kỹ thuật, các nhà khoa học và các hộ nông dân bản địa. Tiêu chuẩn từ nguồn dược liệu đầu vào, là một trong những bảo chứng cho chất lượng của sản phẩm đông dược, tân dược của Traphaco để lần lượt nhiều thương hiệu sản phẩm của công ty đạt chứng nhận Thương hiệu quốc gia. 

Chia sẻ về triết lý kinh doanh của Traphaco, bà Hà tâm sự, Traphaco luôn tuân thủ nghiêm ngặt các tiêu chuẩn chất lượng quốc tế, từ khâu nghiên cứu, sản xuất đến phân phối. Nguồn nguyên liệu công ty lựa chọn luôn đạt tiêu chuẩn quốc tế với nguồn dược liệu GACP-WHO, dược điển châu Âu, nguyên liệu hóa dược nhập khẩu từ các đối tác lớn trên thế giới.

Công ty có 4 nhà máy đạt tiêu chuẩn GMP, trong đó nhà máy Đông dược đầu tiên và lớn nhất Việt Nam, nhà máy tân dược thông minh 4.0, ứng dụng robot trong vận hành. Đội ngũ chuyên gia giàu kinh nghiệm, liên tục nghiên cứu và phát triển sản phẩm mới cũng là một thế mạnh của Traphaco.

Không chỉ cung cấp giải pháp chăm sóc sức khỏe, điều trị bệnh, bà Hà tâm sự, những nỗ lực của Traphaco chính là muốn bảo tồn đa dạng sinh học, bảo tồn và phát huy nguồn gene dược liệu Việt, đóng góp phát triển cộng đồng, người dân tộc thiểu số. Bên cạnh đó, Traphaco góp sức cùng doanh nghiệp dược Việt Nam nâng cao giá trị của dược liệu Việt Nam, thúc đẩy phát triển các sản phẩm dược liệu có giá trị, góp phần quảng bá dược liệu Việt Nam ra thị trường quốc tế, tăng giá trị xuất khẩu.

Hành trình ra đời của nhiều sản phẩm Thương hiệu Quốc gia của Traphaco luôn đi bằng những bước chậm rãi, khoa học, bài bản, đặt chất lượng và an toàn sức khỏe người dân lên trên hết.

Sau 2 năm triển khai tái cấu trúc với định hướng "Giữ vững vị thế số 1 đông Dược - đầu tư phát triển tân dược chất lượng cao", Traphaco đã và đang tạo nên sự bứt phá và chuyển mình mạnh mẽ, nâng tầm lên thành chiến lược “Đông dược cao cấp - Tân dược chất lượng cao”. Trong năm 2023, Traphaco tăng cường hoạt động chăm sóc khách hàng, thực hiện các hội nghị chuyên đề khoa học kết hợp thăm quan nhà máy, mời các nhà khoa học, bác sĩ trình bày tại hội thảo. Kết quả được Khách hàng đánh giá cao, gia tăng nhận thức về giá trị các sản phẩm tân dược chất lượng cao của Traphaco.

Với những hoạt động trên năm 2023 Traphaco đạt doanh thu 2.299 tỷ, lợi nhuận đạt 285 tỷ. Tổng số đăng ký/công bố vượt mục tiêu với 234 số. Số lượng sản phẩm mới bán ra thị trường là 13 sản phẩm mới, doanh số sản phẩm mới vượt 19% kế hoạch.

Năm 2022, Traphaco có 6 sản phẩm thuốc đạt Thương hiệu Quốc gia, trong đó 4 sản phẩm là thuốc đông dược: Boganic, hoạt huyết dưỡng não, Cebraton, Tottri, 2 sản phẩm là thuốc tân dược gồm Methorphan và nước súc miệng T-B. Năm 2024, Traphaco đã gửi hồ sơ thêm 2 dòng sản phẩm nữa là Dibetalic và Antot. Dibetalic có thành phần chính là Betamethason dipropionate và acid salicylic. Đây là thuốc dùng để điều trị các bệnh ngoài da như viêm da dị ứng kinh niên, viêm da tiết bã nhờn ở da đầu, vẩy nến, Eczema, á sừng. Dibetalic rất được người dùng ưa chuộng bởi bí quyết hệ tá dược giúp thuốc thấm hút nhanh qua da, giảm lượng thuốc phải bôi và tăng hiệu quả điều trị. Nhóm Antot Traphaco là dòng sản phẩm cung cấp dưỡng chất toàn diện từ Đạm men bia thủy phân và tăng cường hệ miễn dịch từ hoạt chất Thymomodulin, phù hợp cho các đối tượng thể trạng yếu, ăn kém, dễ mắc bệnh nhiễm khuẩn, trong vùng dịch hoặc giai đoạn có dịch.

“Traphaco tự hào với vị thế số 1 về đông dược tại Việt Nam. Hiện nay chúng tôi sáng tạo ra dòng đông dược cao cấp với công thức đột phá, tác dụng nhanh, rõ rệt và nhiều trải nghiệm hơn, giá trị hơn cho người dùng. Với Tân dược, Traphaco đang đẩy mạnh nghiên cứu phát triển tân dược chất lượng cao, từ hợp tác khoa học và chuyển giao công nghệ từ thế giới.

Hiện tại mô hình dự án đang được triển khai nhân rộng tại Công ty cổ phần công nghệ cao Traphaco (Traphaco CNC) với việc triển khai vùng trồng cúc hoa vàng đạt GACP tại huyện Văn Lâm, Hưng Yên và cây trạch tả đạt GACP tai Trực Ninh - Nam Định.

Mô hình dự án GreenPlan hoàn toàn có thể triển khai ở các địa phương của Việt Nam cũng như ở một số quốc gia tương tự ở châu Á hoặc châu Mỹ, châu Phi với nhiều quy mô hợp tác và trình độ khác nhau.

Traphaco đang đi theo chiến lược mới: Đông dược cao cấp - Tân dược chất lượng cao​, tận dụng các thế mạnh và năng lực cốt lõi để bứt phá trên cả 2 lĩnh vực, tạo thành 2 động lực thúc đẩy doanh nghiệp tiến xa hơn. Với Đông dược cao cấp, đội ngũ Traphaco không ngừng tìm tòi, nghiên cứu để tạo ra một cuộc “nâng tầm” với dòng sản phẩm Premium - dòng Đông dược cao cấp đặc trưng riêng của Traphaco với 3 đặc tính: tinh hoa, hiện đại, bền vững. Các thành viên Hàn Quốc trong Hội đồng quản trị Traphaco và đội ngũ của mình sẽ tìm kiếm các cơ hội tiềm năng để nâng cao năng lực ở nước ngoài của Traphaco bằng cách đưa các sản phẩm “bom tấn” của Traphaco như Boganic, Hoạt huyết dưỡng não, Mehorphan tới các nước Đông Nam Á và xa hơn.