Tháng 11/2024, mặt đất Alaska như thường lệ, bao phủ một mầu trắng tinh của tuyết. TS Lương Việt Quốc cùng cộng sự của mình đem drone Hera tới trình diễn thử nghiệm cho khách hàng “sát hạch”. Trong tích tắc, những chiếc máy bay không người lái nhãn hiệu Hera có bốn tải trọng gimbal được gắn đồng thời đã cất cánh, chao liệng trên bầu trời tiểu bang Alaska nước Mỹ. Lần đầu tiên, một drone hoàn toàn do người Việt Nam nghiên cứu, phát triển, chế tạo, sản xuất... vượt qua cả loạt rào cản kỹ thuật khắt khe bậc nhất thế giới, chinh phục nước Mỹ, được các cơ quan trực thuộc Chính phủ Mỹ lựa chọn...

1“Bán được một sản phẩm công nghệ cao vào Mỹ với giá thành cao hơn hẳn các sản phẩm cùng loại ngay tại thị trường Mỹ không phải là phép màu, cũng không phải câu chuyện thần thoại Thánh Gióng vụt lớn bổng sau một đêm. Đây là thành quả 10 năm đầu tư cho nghiên cứu và phát triển của Real-time Robotics, là niềm tin đã thành động lực: Tin vào bản thân mình; Tin rằng người Việt Nam làm được, doanh nghiệp Việt Nam làm được; có thể sáng tạo nên những sản phẩm đột phá, giải được các bài toán của thế giới”, TS Lương Việt Quốc chia sẻ.

Đã sở hữu được máy bay không người lái Hera với những tính năng vượt trội nhưng giống hầu hết các startup khác, ngày đầu khởi nghiệp, Lương Việt Quốc chỉ tính làm… dịch vụ, thuê drone đáp ứng các nhu cầu của khách hàng trong mọi lĩnh vực. Thời điểm đó, drone còn sơ khai, thuê về nhưng sản phẩm không đúng ý, khác xa với quảng cáo, Lương Việt Quốc phải can thiệp chỉnh sửa hệ thống và cải tiến thêm rất nhiều. Cải tiến mãi đâm chán, đành quay ra tự làm trong bối cảnh, các kỹ sư Việt Nam cũng chưa biết gì mấy về drone: “Mất ba năm đầu học việc, mua đủ loại drone trên đời về dỡ ra, mổ xẻ. Ba năm tiếp theo là giai đoạn đuổi kịp thế giới, người ta làm gì mình cũng… làm theo. Sau đó, khi hội tụ đủ các điều kiện về kiến thức, đội ngũ, công nghệ, mới đến giai đoạn sáng tạo, quyết tâm phát minh ra một cái gì đó thật khác biệt. Để có sản phẩm đột phá như Hera, được cấp bằng sáng chế độc quyền của Mỹ, chúng tôi đã tiêu tốn 10 năm cuộc đời và dốc túi hàng trăm tỷ đồng”, TS Lương Việt Quốc hào hứng.

Năm 2002, Lương Việt Quốc nhận học bổng Fulbright. Con đường để một cậu bé lớn lên trên rạch xuyên tâm ở quận Bình Thạnh (Thành phố Hồ Chí Minh), trong hệ thống kênh Nhiêu Lộc-Thị Nghè được tiếp cận học bổng danh giá và từ đó mở ra cánh cửa tới các trường đại học trong top ten nước Mỹ như Cornell và UC Berkeley thật sự là một “giấc mơ có thật”… Lương Việt Quốc kể: “Mấy chục năm trước, có phóng viên Báo Người lao động tới phỏng vấn người dân trong xóm: Ước mơ của gia đình mình cho tương lai là gì? Mọi người cười phá lên. Phóng viên không hiểu tại sao họ cười, nhưng tôi thì hiểu: Với những người, ăn bữa trưa rồi chưa biết bữa chiều có gì ăn nữa không, sức đâu mà nghĩ đến ước mơ với tương lai này khác!”.

TS Trần Xuân Thảo, nguyên Giám đốc chương trình Fulbright Việt Nam nhớ lại: “Năm 2002, sau khi đọc hồ sơ ứng tuyển học bổng Fulbright của Quốc, các thành viên trong ban tuyển chọn, cả người Việt và Mỹ, ai cũng mong được xếp vào nhóm phỏng vấn Quốc. Bài tự luận của Quốc bắt đầu bằng: “Tuổi trẻ của tôi là những năm tháng dưới dòng kênh đen để bới lên trong đống cặn bã ấy những thứ có thể làm bữa ăn cho gia đình!”. Hôm phỏng vấn, Quốc đi vào với nụ cười tươi và ánh mắt sáng. Quốc kể lại những mảnh đời và ước muốn lúc nào cũng có trong Quốc: Làm bất cứ những gì có thể làm để sinh tồn và vươn lên. Tôi nhớ cả hai giám khảo đều với tay lấy khăn giấy lau nước mắt”. Những giọt nước mắt cao trào của hai giám khảo thời khắc ấy không làm họ quên đi một trở ngại tưởng sẽ là bất khả kháng với tương lai Lê Việt Quốc: Anh tốt nghiệp đại học hệ tại chức trong khi yêu cầu bắt buộc của các ứng viên học bổng là phải có bằng cấp chính quy.

Để có sản phẩm đột phá như Hera, được cấp bằng sáng chế độc quyền của Mỹ, chúng tôi đã tiêu tốn 10 năm cuộc đời và dốc túi hàng trăm tỷ đồng

- TS Lương Việt Quốc

Nhà nghèo, vật lộn mưu sinh, Quốc học trung cấp tài chính sau khi… trượt đại học. Khi phong trào tiếng Anh bắt đầu rộ lên, Quốc tuần ba tối, mỗi tối hai tiếng giấy bút đi học ở Trung tâm. Giáo trình Streamline băng cát-sét rè rè cô trò ra sức luyện nghe nói, rồi trong chuỗi ngày cặm cụi ấy, Quốc may mắn gặp được một giáo viên người Mỹ: “Cô Elisabeth, phải ngoài 60 tuổi, sang Việt Nam dạy thiện nguyện. Tiếp xúc với cô, được cô coi như con, võ vẽ nói được vài câu với cô, tôi ngộ ra: Giáo dục là quá trình tiếp nhận thông tin để thay đổi suy nghĩ, hành vi và có thể làm biến hóa số phận một con người”.

Cày, cày, dốc sức cày tiếng Anh, Lương Việt Quốc thi TOEFL được 667 điểm (điểm tối đa là 677), trở thành một nhân vật truyền cảm hứng. Năm đó, để “trao cơ hội thứ hai” cho Lương Việt Quốc và những người như anh, TS Trần Xuân Thảo đã đề nghị Bộ Ngoại giao Hoa Kỳ bỏ quy định phân biệt loại hình tốt nghiệp (chính quy, tại chức) cũng như xếp hạng tốt nghiệp (loại giỏi, khá, trung bình) trong bằng cấp của các ứng viên Fulbright…